Findoctor

MUSTAFA GÜZELHAN (1901-1977)

Araştırmacı yazar, Mustafa Güzelhan 1901 tarihinde Gaziantep'in çukur Mahallesinde doğdu. Babası Berber Ali Efendi, Annesi Hasırcıoğlu Hacı, Emin Efendi'nin kızı Fatma Hanımdır. 76 yıllık ömrünün 39 yılını öğretmenlik ve araştırmacılıkla geçirmiştir. Emekli olduktan sonra vakitlerini kütüphanelerde, okumak araştırmak, öğrenmek ve yazmakla geçirdiği bilinmektedir. Gaziantep'in geçmiş günlerini gelecek kuşağın genlerine tanıtmak amacıyla araştırdı ve öğrendiklerini yazdı. Aramızdan ayrılıp gitmeden kubbede bir hoş seda bıraktı. O vatanseverdi, ulusseverdi, Atatürk’ü ve Atatürk ilkelerine bağlı bir eğitimciydi. Mustafa Güzelhan’ın hayatı ve yaşam öyküsü Cemil Cahit Güzelbey'in aramızdan göçenler adlı kitabında mevcuttur. "Gaziantep Tarihinden Notlar" ve "Mehmet Nuri Pazarbaşı’nın Hayatı ve En Yakın Akrabaları" adlı araştırma kitaplan onun eserlerindendir.

Barak Yöresinde sıkça söylenen,

"Ah güzel güzel güzel güzelhan

Güzel maya, obam yar aman" manisinin Mustafa Güzelhan'ın yapıtlarından olduğu ağırlık kazanmaktadır. Soyunun Güzelhanlı oymağından olması nedeni ile Güzelhan soyadını aldığı, Av. Hulusi Yetkin'in ve Cemil Cahit Güzelbey'in araştırmalarından anlaşılmaktadır.

Mustafa Güzelhan hiç evlenmeden 22 Eylül 1977 tarihinde aramızdan ayrılmıştır. Talip ve Ali Rıza adlarında iki erkek kardeşi Zekiye, Naime ve Lütfiye adlarında da üç kız kardeşi bulunmaktadır.

 

Gaziantep’te Kültür Sanat ve Edebiyatta İz Bırakanlar s.99 (Ahmet AYAZ)

 

Mustafa Güzelhan öğretmendi. 76 yıllık ömrünün yarısından çoğunu, 39 yılını bu yolda harcadı. Görev başında bulunduğu yıllarda boş vakitlerini, emekli olduktan sonra günlerini kimi işdaşları gibi kahve köşeleri yerine kütüphanelerde evinde okumak, araştırmak, öğrenmek ve yazmakla geçirdi. Gaziantep'in geçmiş günlerini yeni ve gelecek kuşaklara tanıtmak amacıyla araştırdı, yazdı. Her fani gibi o da aramızdan ayrılıp gitti. Aroma kubbede hoşsada bıraktı. Vatanseverdi, ulusseverdi. Atatürkçü idi.

Güzelhan'ın ayrıntılı yaşam öyküsü Gaziantep Kültür Dergisinin 10 Kasım 161 tarihli 47. sayısında yayınlanmıştır. Yazının başında, çerçeve içinde bunu kendinin anlattığı yazılıdır. Her ne kadar kime anlattığı açıklanmıyorsa da bunu kaleme alan derginin yöneticisi sayın Av. Hulusi Yetkin'dir Güzelhan'ın (Gaziantep Tarihinden Notlar) adlı yapıdıyla akrabası rahmetli Nuri Pazarbaşı için yazdığı (Nuri Pazarbaş'nın. Hayatı ve En yakın akrabaları) adlı broşürde de biyografisine ilişkin bilgiler bulunmaktadır. Güzelhan hakkındaki bu yazımı yukarıda geçen üç kaynakla yeğeni B. Sami'nin verdiği bilgilerden ve kendi araştırmalarından yararlanarak hazırladım.

Mustafa Güzelhan’ın Soyu ve Yaşam Öyküsü

Mustafa Güzelhan'ın ailesi, soyadı kanunu çıkmazdan önce (Berberoğullan) diye anılırdı. Ancak ailenin asıl eski adı Kamalakoğullarıdır. Haci Nasırcı'ca yaptırılan mescidi genişleterek cami durumuna getiren Hasan Ağa’da Kamalakoğullarındandır. Kamalakoğulları Musul çevresinden geçerek buraya gelmiştir.

Güzelhan soyadı bana iki konuyu anımsatır.

Birinci: Güzelhan (Gazelhanlu) adında bir Türk (Cemaat)’in bulunmasıdır. Tercüman Gazetesi yayınlarından olup Cevdet Türkay' ca hazırlanan (Başbakanlık Arşiv Belgelerine göre Oymak, Aşiret ve Cemaatler) adlı yapıtta şu kayıt yer almaktadır.

Cemaatin adı: Güzelhanlı ( Gazelhanlu) Yerleşme yeri: Kırşehir, Bozok Sancakları Bağlı olduğu topluluk: Yörükan taifesinden

(Sayfa: 388)

İkincisi: Bundan 60 yıI önce Arkik köyünde türkülü bir halayda Güzelhan türkünün kavuştağıdır. Bunda asil melodi bir kişi tarafından söylendikten sonra halaya katılanlarca birlikte söylenilen kavuştak nakarat şöyleydi:

Ah güzel güzel güzel GÜZELHAN

Güzel Maya çobanı yar aman,

Rahmetli hocamız Güzelhan soyadını, belki de Güzelhanlı adındaki oymakla ilgili olarak almıştır.

Babası berber Ali Efendi, annesi Hasırcı oğullarında Hacı Emin Efendi kızı Fatma hanımdır. 1901 tarihinde çukur mahallesinde doğmuştur. Önceden çocuksuz olarak ölen Talip ve Ali Rıza adlarında iki kardeşiyle Zekiye, Naime ve Lütfiye adlarında 3 bacısı vardır. Hiç evlenmemiştir. 22.9.1977 de yaşama gözlerini kapatmıştır.

Güzelhan, kendi çocukluğu zamanında ünlü bir öğretmen olan (Sıddık Hoca) da özel olarak öğrenime başladı. Önce sınıflı Süleymaniye (Aydınbaba) ilk okulunu bitirdi. Sonra Numune Rüştiyesine (Şimdi Cumhuriyet Okuluna) girdi. 3 yıl da burada öğrenim gördü: 1914 de bir yıl Ticaret İdadisi (Lisesi) hazırlama sınıfında okudu. Bundan sonra Halep Öğretmen okuluna girdi. Yukarıda sözü geçen yaşam öyküsüne ilişkin yazıda Halep öğretmen okulunu bitirdiği açıklanmıyorsa da savunma savaşı sonu öğretmenlik, sonra da başöğretmenlik ettiğine göre öğretmen okulunu bitirmiş olacaktır.

Güzelhan, Savunma Savaşında doyurum işlerine bakmakla görevlendirilmiş, Gaziantep'in düşmesi üzerine tutsak olarak götürülmüş, Ankara Anlaşmasından sonra özgürlüğüne kavuşarak amacı olan işe başladı, sırayla Bekirbey Camiindeki ilkokul, o zaman Yenituran denilen şimdiki Sakarya, Kayacık okulu öğretmenlikleri, Ulumasere köyü başöğretmenliği yaptı. Daha sonra İsmet Paşa Kayacık, yeniden İsmet Paşa, Gazi Mustafa Kemal, son olarakta Cumhuriyet okuluna geçti. Bu son görevinde 9 yıl kaldı. 10.11 .1961 tarihinde 39 yıl hizmetten sonra kendi isteğiyle emekliye ayrıldı.

Ölümü üzerine SABAH Gazetesinde (Emektar öğretmen Mustafa Güzelhan- Saatçi Mustafa) başlıklı bir anma yazısı yayınladım. Bu yazı (Aramızdan göçenler) adlı kitabımızda yer alacaktır.

Kültürel Çalışmaları ve Yapıtları:

Mustafa Güzelhan'ın yazılan yerel, basında yayınlanmıştır. Bu yazılarında Gaziantep'in geçmişine ilişkin konulan işlemiştir.

Hulusi Yetkin'in girişim ve çabasıyla Kültür Dergisi yayına başlayınca hem buraya araştırma yazılarını vermiş hem de dernek idare kurulunda yer alarak derginin yönetimi ile de ilgilenmiştir.

 

Gaziantep Büyükleri (C.C.G. s.208)