(Sayfa 6’dan devam)
Sıkıştırdığı, bir hayli para topladığı, ayrıca 60.000 akça istediği haber alınması üzerine bu istekten vazgeçmesi için emir gönderilmişti. Bu defa da sizin bazı kimselerin kışkırtması ile güya babanın şehir halkında bir alacağı bulunduğu ve bunun ödenmesi gerektiğini ileri süren bir buyrultu yolladığınız yapılan ihbardan anlaşılmıştır. Bu gibi hareketlerden vazgeçilmesi.
Cilt: 136
Sahife: 159 Buyurultu
Tarih: Recep 1220 (Mayıs 1805)
Diyarbakır valisi Hacı İbrahim Paşa’dan Antep’e
Diyarbakır valiliğine atandığımdan öteden beri gelip geçen vezir kardeşler için yapıldığı gibi yol üzerinde belli yerlerde üç günlük zahire hazırlanması.
Not: Bir fikir vermek için hazırlanan erzak cetvelini buraya aynen alıyoruz.
10 kantar ekmek, 5 kantar koyun eti, 5 kantar pirinç, 1 kantar yağ, 5 kantar odun, 1 kantar kömür, 15 halep kilesi arpa, yeteri kadar sebze ve saman.
Cilt: 136
Sahife: 136 Antep naibine
Tarih: Recep sonu 1229 (Kasım: 1804)
Ermeniler verdikleri dilekçe ile cizye, aşar ve başka resimleri verdikleri halde voyvodaların (gavur aracı) diye ayrı bir para tahsil ederek kendilerine zulmettiklerini şikâyet
Cilt: 136
Sayfa: 136 Ferman
Antep naibi Esberi zade Ahmet’e:
Esnafın Halep’ten getirip narh üzere sattıkları kahve ve çivitleri eski voyvoda zorla ellerinden alıp karşılığında kalp ve silik para verdiği sonra bu eski voyvoda idam edildiği ve böyle şerri üstlerinden kalkmış ise de halen Maraş beylerbeyi ve Antep voyvodasının aynı hareketi yaptığı, Halep’ten getirilenlerden ucuz fiyatla ellerinden aldığı, esnafı alışverişten men ettiği, esnafın yakınmalarından öğrenilmiştir. Bu yolsuz hareketin önlenmesi ...
Not: Bu belgenin arkası ve tarihi yoktur. Sayfa bitmekle yarım kalmıştır. İdamından söz edilen voyvoda Nuri Mehmet Paşa camii yakınındaki medrese ve vakfı kuran Nuralı Ağa oğlu Hüseyin Ağa olsa gerektir.
Cilt: 136
Sayfa: 135
Tarih: Cemaziyelahir sonu 1219 (Ekim 1804)
Antep'e mevcut esnaf:
Bedestenciler ve oturakçılar, Hafafiar ve farlacılar, Attarlar, Çubukçular, Saraçlar, Gazazlar, abacılar ve alacacılar, demirciler, kazancılar, muytaplar, helvacılar, keçeclier, debağlar, kasaplar, ekmekçiler, boyacılar, basmacılar, tütüncüler, tüfekçiler, berberler ve hamamcılar, nalbantlar, semerci ve çulcular, nacar ve bıçakçılar, merkepçiler, katırlar, hışvacılar, değirmenciler, kendirciler, koyun tacirleri, kebabçılar, leblebiciler, arpacılar, kuyumcular, bostancılar ve sebzeciler, hırdavatçılar, tuzcular, ilaç ve kasar yapıcılar, masereciler.
Not: İki ad okunamadı. Hışvacılar iki defa geçti. Bulunması gereken bazı esnafın adı listede yok.
Cilt: 136
Sayfa: 106
Tarih: 1212, 1213 (1797, 1798)
Aşağıda adları yazılı 28 parça tımar ve zeametin mutasarrıfları olmadığından 1212 1213 yıllarına ait mahsullerin (aşarın) toplanması, dergâhı Ali kapucubaşılarından Antep voyvodası Hüseyin Ağa uhdesine verilmişti. Bu yıllara ilişkin hasılat defterlerinin tanzimi 27 Sefer 1216 yıllara göre tımar ve zeamet olan köyler şunlardır:
Tımar 1212: Karaca veyran, Soyboni, Kararesul, Hamiri, Cagut, Ceyde, Ka rataş, Hatuni, Kefercebel.
Zeamet 1212: Karacaveyran, Tıhnatan
Tımar 1213: Sononi, Karacaveyran, Kararesul, Hamiri, Ceyde, Karataş, Hatuni, Kefercebel, Cagut
Zeamet 1213: Karacaveyran, Tıhnatan
Cilt: 136
Sayfa: 113 Ferman
Sadrazam ve başkomutan Yusuf Ziya Paşa ordu ile Mısır’ı İstila eden Fransızlar üzerine hareket edeceğinden, ordu sınıflarının toplanmaları gerektiğinden her bayrak altında 120 şer olmak üzere Diyarbakırdan 3, Antepten 2, Azezden 2, Kilisten 2 Reha ve Birecikten 5, İshakludan 1, Akşehirden 2, Erzincandan 3, Niksardan 3, Taşabattan 1 ve toplamı 24 serdengeçti sağlanarak askeri güçlü ağalar seçilmesi, erlerin genç, yiğit, savaşa elverişli olmaları, Yafa sahrası da beklendiği, gevşeklik edenlerin cezalandırılacakları ( Tarihi yoktur. )
Cilt: 136
Sahife: 91
Tarih: 3 Zilkade 1216 (8 Mart 1802)
Antep voyvodasına ferman:
Sadrazam ve başkumandan Gazi Yusuf Ziya Paşa Mısır’dan hareketle Şam üzerinden İstanbul’a geleceğinden, geçeceği yerlerde zahire ve yeme ihtiyaç bu lunduğundan Antep menzili için Antep kasabasından 9000 kıya ekmek, bin kilo arpa. 750 baş koyun, 300 kantar saman, 300 araba odun, temini ve gelinceye ka dar hazırlanması.
Cilt: 136
Sahife: 56 Ferman
Antep voyvodası dergâhı Ali kapucubaşılarından Hüseyin ağa, naip ve ileri gelenlere: Ölü Daldaban oğlu Mehmet Ali Paşa, Batal oğlu Mehmet Sadık’ın yağma olunan mal ve eşyaları karşılığı Antep halkı tarafından hazineye ödenmesi kabul ve söz verilen 40.000 kuruştan geri kalan 26.000 kuruşun tahsili için gönderilen emre rağmen bugüne kadar tahsilat yapıldığı hakkında hiçbir haber çıkmamıştır. Sanki voyvodanın sözü geçen 26.000 kuruş, ahalinin borcudur. Bu alacağın ahalide kalması senin ihmalinden ileri gelmektedir. Gevşekliği elden bırakıp borcun mahkeme marifetiyle tahsili, birkaç gün içinde mübaşirle hâzineye teslimi.
Not: Yukarıda adı geçen Voyvoda 43, 44, 45’nci sayfalarda Halep kalesine hapsedildiği, cezalandırıldığı, kendi ve adamlarının mallarının müsaderesine girişildiği anlaşılan kimsedir. Cezalandırılma keyfiyetinin idam suretiyle olduğu başka belgelerden çıkarılmaktadır. Hüseyin ağa bir mescit yaptırmış olan Nurali ağa adında bir zatın oğludur. Nuri Mehmet Paşa’nın kayınıdır. Bu ferman ile ölüm olayı arasında bir münasebet kurmak mümkündür. Bu sert fermandan sonra tahsilat için harekete geçen ve herhalde aşırı sert davranan Hüseyin Ağa bu defa halkın şikâyeti üzerine Halep’e çağrılarak önce hapsedilmiş sonra öldürülmüştür. İleride geçen bazı belgelerden anlaşıldığına göre, Halk, Hüseyin Ağa’nın ortadan kaldırılması için orduya 100.000 kuruş ödemeyi taahhüt etmiştir.
Cemil Cahit GÜZELBEY
(Devam edecek)
