GAZİANTEP ŞER’İ MAHKEME SİCİLLERİNDEN ÖRNEKLER (12)

Kategori: Araştırma
Konu: Gaziantep

(Cilt 11, Sayfa 282’den devam)

sahip olmıyacığız. Bir kimsenin cepren malının alınmasına, gece gündüz silahla gezilmesine, şarap içip din ve imana söğülmesine, halka eziyet edilmesine, mahkemeye, ayana, konaklara hucüm edilmesine, şeriat hükümlerinin çiğnemelerine karşı koyacağımızı, vezir aracılığı ile söz veririm. Bu taahhüdü gerek yeniçeriler gerekse sadat bozarlarsa devlet hâzinesine 30 bin kuruş ödemeyi kabul ederim.

Tanıklar: Halepli Taha zade Ali, Haci Mehmet, Hassa silahşörü Hasan Ağa.

Not: Anlaşılacağı üzere bu belge Mehmet paşa olayından sonra şehir ileri gelenleri tarafından şehir adına düzenlenmiştir. Belgede adı geçen Mustafa, Nuri Mehmet paşayı tenkile memur edilen Köse Mustafa paşadır. Ömer paşa Maraş valisi Zülkadir zade Ömer paşadır. 71’nci sayfadaki bir kayıta göre bunlara Kilis mutasarrıfı Mehmet paşa da katılmıştır. Belge şudur:

Halep ve Rakka valisi Mustafa paşa, Maraş mutasarrıfı Zülkadir zade Ömer paşa ve Kilis mutasarrıfı Mahmut paşanın 15 Muharrem 1206 günü Antep’e gelerek Recep ayının sonuna kadar kaldıkları. Recep sonu 1206. Buna göre yukarıda geçen vekaletname verme ve Nuri Mehmet paşanın kardeşi Ömer Battal ve başka yakınlarının mallarının satılarak hazîneye verilmeleri olayı adları geçen paşalar Antep’te iken ceryan eylemiştir.

Cilt: 136

Sahife: 186, 188 Ferman

Tarih: Zilkade ortası 1221 (Ocak sonu 1807)

Moskof savaşı dolayısıyle Antep kazasından savaş gücü olan 500 süvari erinin hazırlanması bir başbuğ kumandasında hemen yollanmaları.

Cilt: 136

Sahife: 188

Tarih: Zilkade otası 1221 (Ocak sonu 1807)

Moskof savaşı için Maraş Vilayetinden istenilen 400 devenin 105 adedinin Antep’ten temin edildiği.

Cilt: 136

Sahife: 196 Ferman Antep’e

Tarih: 1221 (1807)

Müslüman hacıları ve sürei hümayun, Hassa silahşörü ve kabucubaşılardan Ebubekir nezaretinde gönderilmiştir. Üsküdar-Ankara-Yozgat- Elbistan-Antep-Halep-Şam yoluyla gidileceğinden yolda asayişin korunması, Antep - Halep arasının temizlenmesi (bunun maddi veya manevi anlamda olduğu kestirilememiştir), gidiş ve gelişlerinde karşılanıp yolcu edilmeleri.

NOT: Bu belge Antep’in eskiden beri yol uğrağı oluşuna bir örnek diye aldım. Birçok belgelerde sık sık görüldüğü üzere kuzey, kuzey batı ve kuzey doğudan gelip Irak, Suriye, Mısır, Arabistan’a ve aynı yerlerden kuzey, kuzey batı, kuzey doğuya gidip gelen bütün kervanlar, askeri seferler vazifeleri icabı bu yerlere gelip giden bütün görevliler mutlaka Antep üzerinden geçmektedirler. Bu hal o zamanlar Antep’in müstesna tursitik bir mevkiye sahip olduğunu göstermesi bakımından önemlidir. Bu durum Osmanlı devrin de olduğu gibi daha eski çağlarda da böyle olduğunu gösteren deliller vardır.

Cilt: 136

Sahife: 185 Ferman

Tarih: 17 Şevval 1221 (1 Ocak 1807)

Kaledeki mermi ve cephanelerin mevcut toplara uymadığı öğrenildiğinden Antep kalesinde bulunan top ve cephanelerin ve sayısının bildirir bir cetvelin yapılması.

Cilt: 136

Sahife: 180

Tarih: 19Cemaziyelahir 1221 (5 Eylül 1806)

Mahkeme tarafından görevlendirilen Mehmet Tahir Efendi huzuriyle, Antep mütesellimi İbrahim Ağa konağında yapılan soruşturmada: Bir süredir Keret köyünde oturur. Abdullah kızı Fatma, eski kocası Hüddübiz Mehmetten olma oğlu Ahmed’i, ikinci kocası Keretli Hasırcı Mehmet’ten önce köy önündeki çaya atarak boğduktan ve sonra sudan çıkarıp sol gözüne, boynunun iki yanındaki şah damarlarına, arkasına, iki böğrüne çuvaldızlar saplamak suretiyle öldürdüğü hakkında şikayeti üzerine ceset üzerinde yapılan muayene ve şahadetle suçun sabit olduğu anlaşılmakla buraya kaydedildi.

Hasırcı Mehmetin üvey oğlu Ahmedi öldürdüğü, annesi kısas isteğinde bulunduğundan ve öldürmenin taamüden yapıldığı sabit olduğundan fıkıh kitaplarındaki hükme dayanılarak katil hakkında kısas hükmünün yerine getirildiği bu yere kayıt olundu.

Cilt: 136

Sahife: 161 Buyurultu

Tarih: Recep sonu 1220 (Mayıs1805)

Naip İbrahim Yesari, müftü, müderrisler, bilginler, Ayan Haci Battal ağa, Kale dizdarı Mustafa Ağa, Serdar Mahmut Ağa, Ocaklı Ağalar, iş erleri V.S. bildirilir ki: Bu defa tarafımıza sunulan iki parça imzalı arzuhal ve şeri ilamın özet olarak anlamı: Bu yıl herkesin rica ve istekleri üzerine İbrahim Ağa mütesellim tayin edilmişti. Halk işiyle gücüyle uğraşırken Haci Merre oğlu Emir ve Dabağlar şeyhi ortalığı karıştırdığından mütesellim halkı korumak için çalışıp, bu arada Abdüsamet adında bir hain verilen ilan gereğince idam edilmiş iken, bunu mütesellim Ağa kasten öldürttü deye kötü niyete saparak konağına hücum eylediklerini, sizin de mütesellim ile birlikte hareket ettiğiniz öğrenilmiştir. Böylece ahali üzerindeki mazaratın kaldırılması beni memnun etmiştir. Antep halkının güven ve rahatı için Padişah silahşörü Süleyman Bey hazretleri ve devletlü Rifat Bey’in rızaları da alınarak 3 muzur kişinin idamı ile mütesellim üzerine hücum etmek, öldürmeğe kalkmak ve demek olsun? Yumuşaklık ve şevkatimiz soğukluk ve öfkeye dönerse buradan bir kimse bulmaya hacet kalmayıp, Halep, Rakka, Maraş ve Besni’den asker gönderilerek itaatin sağlanacağı, buna göre hareket edilmesi, aykırı tutumdan çekinilmesi.

Not: Belge tarihsizdir. Recep sonu yazılıdır. 1220 tarihli tahminle konulmuştur. Belge, Antep’te çıkan ayaklanmalardan birini belirtmektedir. Buyrultunun kimden geldiği anlaşılamamaktadır. Bununla beraber İbrahim Ağa Muadin-i Hümayun Eminini mütesellimi olduğu hakkında belgeler bulunmaktadır.

Cilt: 136

Sahife: 157 Ferman

Tarih: Cemaziyelevvel ortası 1220 (Ağustos 1805)

Rakka valisi Veliyettin Paşaya

Baban ölü Mustafa paşa 1215 yılında Antep’in nizamına memurum deye Antep’e girip bazı bahaneler ileri sürerek şehir ileri gelenlerini ve halkı

(Devam edecek)

GÜZELBEY, C. " GAZİANTEP ŞER’İ MAHKEME SİCİLLERİNDEN ÖRNEKLER (12)". Gaziantep Kültür Dergisi. ( 1969)

Anahtar Kelimeler: dolayısıyl, pmahkem, karsı, odemeyi, agap