Gaziantep Kültür Arşivi - GAZİANTEP ŞEHRİ İMAR POLİTİKASINI DEĞİŞTİRME ZAMANI GELMİŞ MİDİR? (2)

(Sayfa 168’den devam)

Tepebaşı, Bey, Eyüpoğlu gibi mahallelerde ise evler kullanışlı olmakla beraber sokakların çoğu çok dardır. Bir taksinin geçmiyeceği kadar dar veya dik yollar vardır. Tepebaşı-Kayacık semti halkının çoğunluğu orta veya zengin sınıf, memur ailelerinden meydana gelmiştir. Bu semtte Gaziantepli yerliler çoktur. Semtte iş yerleri az olup, hastahanelerin çoğu bu semttedir. Semt, birçok sokaklarda evlerden meydana gelmiştir, keşif ikamat sahasıdır.

B) TÜRKTEPE SEMTİ: Gaziantep’in kuzey doğusunda, Türktepe denilen bir tepenin üstünde ve çevresinde kurulmuştur. Türktepe semtinde 7 mahalle bulunmaktadır:

1) Türktepe

2) Kanalıcı

3) Yazıcık

4) Bekirbey

5) Boyacı

6) Şekeroğlu

7) Tışlaki

Genellikle Gaziantep orta sınıf yerli halkının toplu halde yaşadığı iskân mahalleleridir. Eski Gaziantep âdetlerine sık sık rastlanır. Binalar genellikle taşdan olup 1-2 katlıdır. Dik dar yolları, çıkmazları çoktur. Tefteğin caddesi, Uzun çarşı gii geniş yollar henüz yeni açılmıştır. Türktepe semti genellikle iskân bölgesidir, iş yerleri dağınık, toplu halde değildir.

1967 yılında Türktepe semtinde umum Gaziantep nüfusunun yüzde 11,95’i yani 21.100 Gaziantepli ikamet etmektedir.

C) ŞEHREKÜSTÜ SEMTİ: Gaziantep’in güney doğusunda düzlük bir arazide kurulmuştur. Şehreküstüde on mahalle vardır:

1) Şahinbey

2) Kozluca

3) Suyabatmaz

4) Kepenek

5) Kocaoğlan

6) Daracık

7) Ulucanlar

8) Kılınçoğlu

9) Delbes

10) Gündoğdu

1967 yılında şehreküstü semtinde 20.400 kişi ikamet ettiği, şehrin genel nüfusunun yüzde 11,56’nın şehreküstüde yaşadığı hesap edilmiştir. Halkın ezici çoğunluğu yerli halk olup, orta sınıfa mensuptur. Eski Gaziantep âdetleri ve şivesi aynen yaşamaktadır. Evler taştan olup genellikle bir veya iki katlıdır. Şahinbey, Suyabatmaz mahalleleri ile Şehitler caddesinde yüzlerce işyeri, çarşı pazar sıralanmıştır. Semtin büyük kısmı 1-2 katlı evlerle kaplıdır. Semtin doğu ve güneyinde yeni mahallelerin kurulması, semti, merkezi, duruma getirmektedir.

Ç) TABAKHANE SEMTİ: Eski Gaziantep’in kuzeyinde Alleben deresi boyunca kurulmuştur. Tabakhane semti, şehrin batısında İstasyon caddesi üzerindeki Alleben köprüsüne, şehrin doğusunda Yazıcık mahallesine kadar uzanır. Büyük sanayi bölgesi, Gaziantep Fuarı, Gaziantep kalesi, tabakhaneler, bu semttedir. İstasyon caddesi yazlık eğlence büyük bir kısmı taştan yapılmış 1 veya 2 katlı evlerle kaplıdır, Halkın ezici çoğunluğu Gaziantep’in yerli halkınandır.Yerli halk orta sınıfa mensuptur.

Tabakhane semtinde 5 mahalle bulunmaktadır.

1) Seferpaşa

2) Yaprak

3 Çakmak

4) Bostancı

5) Cabi

1967 yılında Tabakhane bölümünde 14.600 hemşehrimiz yeni şehrin umum nüfusunun yüzde 8,27'si yaşamaktadır. Tabakhanenin kuzeyinde: İstasyonun ve Karşıyaka, Hacibaba, Yeşilova mahallelerinin kurulması, Tabakhane semtini merkezi bir duruma getirmekte, canlılık artmaktadır.

D) MERKEZ MAHALLELERİ: Adını verdiğimiz mahalleler şunlardır:

1) Çukur

2) Düğmeci

3) Karagöz

4) Karatarla

5) İsmetpaşa

6) Alaybey

Merkez mahallelerinin batısında Tepebaşı-Kayacık semti, kuzeyinde Tabakhane semti ve yeni kurulmuş kuzey mahalleleri, Kuzey doğusunda Türktepe semti, Doğu güneyinde Şehreküstü semti, Güneyinde yeni kurulmuş ve Gaziantep nüfusunun üçde birini barındıran güney mahalleleri yer almıştır. Birçok ana yollar ve caddeler merkez mahallelerinde birbiriyle birleşir. Hükümet konağı, Belediye, Yeni hal, Borsa, Küçük Sanayi bölgesi, Ticaret odası, Merkez mahallelerindedir. Bankaların, Sinemaların, Lokanta, otellerin, iş hanlarının, ticarethanelerin, kebapçıların, eczahane ve doctor muayenelerinin çoğu merkez mahallelerindedir.

Umum şehir nüfusunun yüzde 7,76’sı yani 13.700 kişi merkez mahallelerin de ikamet etmektedir. Son yıllarda bu mahallelerde 4 ila 8 katlı binalar yükselmeye başlanmıştır. Gaziler caddesi, Suburcu, Karagöz Mütercim Asım, Hürriyet caddesi gibi ana yollarda birçok betonarme binalar son yıllarda yükselmiştir. Güneyde kurulan yeni mahallelerde nüfus arttıkça, Güney mahalleleri ile Merkez mahalleleri arasındaki İnönü caddesi, en önemli cadde durumuna girmeye başlamıştır. Ana yollar son yıllarda asfatlanmış, yollar daha da genişletilmiştir. Merkez mahalleleri yavaş yavaş kamet edilen yerler durumundan çıkmakta, ticarethane, mağazalar, işyerlerinin kümelendiği bir bölge durumuna girmektedir. Belediyenin imar politikasından en fazla istifade edenlerin bu bölgedeki gayrimenkul sahipleri olmuştur diyebiliriz.

SON YİRMİ YIL İÇİNDE YENİ KURULAN GAZİANTEP MAHALLELERİ

Çok partili devreye girildikten sonra, son yirmi yıl içinde Gaziantepte kurulan 18 mahallede, 1967 yılında Gaziantep şehrinin genel nüfusunun yüzde 47,82 si yani 84.400 kişi ikamet etmektedir.

20 yıl içinde kurulan 18 mahalleden 7 tanesi, başka bir değişle Çıksorut, Düztepe, Hoşgördü, Ünaldı, Hacibaba, Kavaklı, Yeni (humanız) mahalleleri son on yıl içinde kurulmuştur.

Son yirmi yıl içinde kurulan mahallelerin büyük kısmı Gaziantep şehrinin en kalabalık mahalleleridir. Mesela Gaziantep’in en kalabalık mahallesi Çamlıca, ikinci kalabalık mahalleleri Yeşilova, dördüncü kalabalık mahallesi Yavuzlar, beşinci Sultanselim, altıncı Hoşgördü, yedinci Düztepe, sekizinci kalabalık mahallesi Karşıyaka, son yirmi yıl içindi kurulmuştur.

Son yirmi yıl içinde kurulan18 mahalleyi 4 bölüme ayrılabiliriz:

1) Kavaklı

2) Yeni kurulan kuzey mahalleleri (Yeşilova, Karşıyaka, Hacibaba)

3) Yeni Kurulan Doğu mahalleleri (Çıksorut, Yeni)

4) Yeni Kurulan Güney mahalleleri

1) KAVAKLI: Gaziantep’in batısında kurulmakta olan (Kavaklı mahallesi) 2700 nüfuslu, orta ve zengin sınıfın topluca yerleştiği modern yapıların yer aldığı, muntazam geniş ve asfalt yolların bulunduğu, modern şehircilik anlamına yakın özellikler taşıyan, Gaziantep şehrinin en güzel ve muntazam görünüşlü ev ve apartmanlarının sıralandığı bir mahallesidir. Öğretmenler evleri kısmı düzlük, kolej tarafı tepeliktir. Şehrin en önemli mesire yeri olan Kavaklı, mahalleye ismini vermiştir. Mahallenin güneyinde 47 Piyade Alay tesisleri yer alır, iş yeri pek azdır, genellikle ikamet yeridir.

2) YENİ KURULAN KUZEY MAHALLELERİ (YEŞİLOVA, KARŞIYAKA, HACİBABA): Gaziantep’in kuzey tepeleri ve yamaçlarında yeni kurulmakta olan Yeşilova, Karşıyaka ve Hacibaba mahallelerinde 1967 yılında 18.800 vatandaşımız yaşamaktadır. Yeni kurulan kuzey mahallelerimizde yaşıyan halkın çoğunluğu civar köyler ve kasabalardan gelenlerdir. Çoğunluk az gelirli olup, İşçi ve küçük esnaftır. Binaların çoğu bir veya iki katlıdır. Karşıyaka ve Yeşilovada evlerin çoğu, hisseli gayrimenkuller üzerinde kurulmuştur. Evlerin çoğunluğu güzel görünüşlü değildir. Bu mıntıkada evler yapılırken belediyemiz hiç olmassa yolları daha evvelden tesbit etmiş olduğundan, yollar geniş ve bir doğrultuda ilerlemiş olup, karmakarışık durum pek azdır. Son 2 yıl içinde Hacibaba mahallesinde modern anlamda gece kondu önleme evleri yapılmaktadır. Demiryolu istasyonu, yeni kurulan kuzey mahallelerini Gaziantep'ten ayırtmaktadır. İpek yol bu bölgeden geçecektir. İş yerleri dağınık ve azdır. Değirmiçem mıntıkası ile Nizip yolu civarı imara açıldığı taktirde, Kuzey mahallelerinin hızla gelişmesi mümkündür kanaatindeyiz.

3) YENİ KURULAN DOĞU MAHALLELERİ: Gaziantep şehrinin doğusunda Çıksorut tepesi ve yamaçlarında yeni kurulan Çıksorut ve Yeni (Humanız) mahalleleri karmakarışık bina ve eğri büğrü yollardan, çıkmazlardan meydana gelmiştir. Az gelirli 4800 vatandaşımızın yaşadığı Doğa mahallelerindeki evler, hisseli gayrimenkuller üzerinde, birçoğu ruhsatsız, kâçak, gece kondu şeklinde son on yıl içinde yapılmıştır. Belediyemiz, daha önce davranıp birçok sokaklarda yolların istikametini dahi belli etmediğinden, karmakarışık bir mahalle meydan gelmiştir. 1966-1967 yılı Belediye idarecileri ise Doğu mahallelerine çekidüzen verilebilmesi için, milyonlar harcamaktadır. Mahalle halkının çoğunluğu, çevre köy ve kasabalardan gelmişlerdir. Halkın çoğulluğu işçi ve küçük esnaftır. İş yerleri az ve dağınıktır. Evlerin çoğu tap veya biriketten yapılmış olup bir katlıdır. Mahallenin doğusunda tepenin arkasında Çimento fabrikası ve geniş düzlükler yer almıştır. Gaziantep şehri çıksoruta kısa ve geniş caddelerle bağlanmaktadır. Doğu mahallelerinin güneyinde Humanı ve yeni Mezbaha işletmiye açılmıştır. Sanayi sitesinin Doğu mahallelerin güneyinde Humanız ve yeni Mezbaha işletmeye açılmıştır. Sanayi sitesi yapldığı takdirde bu bölgenin kısa zamanda gelişmesi mümkündür.

4) YENİ KURULAN GÜNEY MAHALLELERİ: Gaziantep şehrinin güney tepelerinde ve yamaçlarında son yirmi yıl içinde kurulan mahalleler, doğudan batıya doğru sırasıyle şunlardır:

1) Ünaldı

2) Ali Baba

3) Yavuzlar

4) Aydınbaba

5) Sultanselim

6) Şenyurt

7) Kurtuş

8) Saçaklı

9) Savcılı

10) Düztepe

11) Çamlıca

12) Hoşgördü

1967 yılı Gaziantep şehrinde yaşıyan 176.500 kişiden üçde biri yani 58.108 vatandaşımız yeni kurulan 12 güney mahallelerinde yaşamaktadır. Halkının çoğunluğu civar köy ve kasabalardan gelmiştir. Bazı sokaklarda yerli halk da çoktur. İşçi sınıfı, küçük-esnaf aileleri çoğunluktadır. Merkez mahallelerinin güneyinde kurulan Güney mahalleleri, Şehreküstü ve Merkez mahallelerinin hızla gelişmesine sebep olmuşlardır. Güney mahallelerinde de yer yer çok gelişmiş sokak ve caddeler de vardır.

Yeni Kurulan Güney mahallelerinde binalar çok defa hisseli gayrimenkuler üzerinde kurulmuştur. Ünaldı, Sultanselim, Şenyurt, Ali Baba gibi mahallelerde Belediye fen şubesi elini çabuk tutmuş, hiç olmazsa cadde ve sokakların geçeceği yerler belirtilmiş, yolların eğri büğrü, çıkmazlı meydana gelmesi önlenebilmiştir. 4500 nüfuslu Hoşgördü gibi mahallelerimiz meydana gelirken. Belediyemiz yakından ilgilenmemiş veya yapılacak binalara imar dışıdır diye ruhsat vermemiş, yanlış imar politikasına ısrarla sarılmıştır. Neticede karma karışık binalar yığını, eğri büğrü yollarla birlikte, son on yıl içinde, Gaziantep'in altıncı kalabalık mahallesi Hoşgördü meydana gelmiştir. 1966, 1967 yılının Belediye idarecileri ise, geçmiş yıllar idarecilerinin ilgisizliğinin bedelinin, mevcut karışık durumu düzeltmek için, milyonlarca lira harcıyarak ödemektedirler.

Ali Baba, Yavuzlar, Sultanselim, Düztepe, Hoşgördü gibi mahallelerde iş yerleri az olup, 1-2 katlı evler mahalleleri kaplamıştır. Evler taş veya biriketten yapılmıştır. Ünaldı, Kurtuluş, Çamlıca, Şenyurt gibi mahallelerde ise, önemle sanayi kuruluşları, iş yerleri geniş yer kaplar. Genel garaj, Savcılı mahallesindendir. Nafia garajı çevresi hızla sanayi bölgesi haline gelmekte, iş yerleri ile dolmaktadır. Gelişmiş kısımlarda 3,4 katlı binalara sık sık rastlanmaktadır.

ARAZİ VE İNŞAAT SAHİPLERİ İLE BELEDİYE TEŞKİLATI ARASINDAKİ ÇATIŞMA 20 YILDAN BERİ NASIL CEREYAN EDİYOR?

Gaziantep şehrinin nüfusu hızla artmaktadır. Eski Gaziantep mahallelerinde arsa fiyatları kenar mahallelere nisbetle yüksektir.

Fotoğraf: Gaziantep İli Hasanoğlu Köyünde mevcut eski bir yapı harabesi

Gaziantepe yerleşmek için gelen az gelirli vatandaşlar veya Gaziantepli az gelirliler, ucuz satılan bölgelerden arsa satın alıp evlerini yaptırmayı tercih etmektedirler. Şehrin güney mahallelerinin, Kuzeyde meydana gelen mahallelerin, Çıksorut mahallesinin süratle meydana gelmesinde, ucuz arsa satışları baş rolü oynamıştır.

Hisseli gayrimenkul satın alıp ev yaptıran vatandaşların birçok dertlerle karşılaştıkları görülmektedir. Hissedarlar arasında çıkan anlaşmazlık kavgalara, dargınlığa ve çok defa tarafları mahkemelere sürüklemektedir. Hisseli gayrimenkul üzerine yapılan binalara daha sonra Belediyede müdahale etmekte, bazılarını yola geldi diye yıkmaktadır. Bu gibi sebeplerle son yıllarda, ev yaptırmak istiyen vatandaşlar, hisseli olmayan, belediyece ifraz edilmiş, ihtiyaçlarını karşılıyacak büyüklükte parseller satın almak istemektedirler.

Ev yaptırmak isteyen az gelirli vatandaşların isteklerine uygun olan parsellenmiş arsalar, daha fazla fiyatla satılmaktadır. Bilhassa son yıllarda arazi sahipleri de çok daha fazla gelir getiren parselleme işine önem vermektedirler.

Birçok arazi sahibi arazilerinin Belediyece imara alınmasını, parsellere bölünmesine rıza gösterilmesini, inşaata bu parseller üzerinde izin verilmesini istemektedirler. Arsa sahiplerinin çoğunun, arazilerinin en az yüzde 25'ni yol için ve bir kısım parsellerini de kanalizasyon, elektrik ve su masraflarını peşinen karşılamak gayesiyle Belediyeye bedelsiz terke razı olduklarını ve bu fedakârlıkları karşısında, belediyeden sadece parsellemiye ve inşaata razı olmasını istediklerini, senelerden beri görmekte ve işitmekteyiz.

Belediyeye parselleme talebi ile müracaat eden arazi sahiplerinin çoğuna, belediyece: (araziniz imar hudutları için ile değildir) veya (talebiniz imar kanununa aykırıdır) veya (malik olduğunuz arazi ifraza müsait değildir.) gibi sebeplerle red cevabı verilmektedir. Arazisini parsellere ayırmıyan arazi sahipleri, yüksek fiyat teklif eden ihtiyaç sahiplerini arazilerini hisseli olarak kısım kısım, parça parça satmak zorunda kalmaktadırlar.

Hisseli gayrimenkul satın alan ihtiyaç sahibi az gelirli vatandaşlar da Belediyeye müracaat etmekte, satın aldığı hisseli gayrimenkuluna inşaat yapacağından ruhsat istemektedir. Çok defa bu gibi inşaat sahiplerinin istedikleri de belediyece (imar hudutları içinde değildir), (talebiniz kanuna aykırıdır) gibi gerekçelerle ruhsat verilmemektedir.

Yüksek kira ödüyemiyen, çok defa Gaziantep'e çok az bir para ile gelip yerleşen vatandaşlarımız, gecekondu şeklinde bile olsa, bir eve sahip olmak zarureti içinde çırpınmaktadır. Kenar mahallelerde yeni ev yaptıran vatandaşlar, genellikle ıssızlıktan kurtulmak, emniyetlerini sağlamak, bir mahalle haline gelmek gibi amaçlarla yeni ev yaptırmak istiyen vatandaşlara yardımcı olmaktadırlar. İhtiyaç içinde olan vatandaş, mahalle halkından da teşvik görünce birkaç da yardımcı yakalayınca, birkaç günde rahatsız olarak gece kondusunu yapmakta ve zamanla gecekondusunu geliştirmektedir.

Belediye teşkilatı, ruhsatsız inşaatlara müdahale ettiğinde, yeni kurulan mahalleler halkı toplu larak teşkilatın karşısına çıkmakta, zabıtanın çeşitli yollardan müdahalesini önlemektedir. Çok defa ruhsatsız yapılan binaların belediyece yıkılması mümkün olmamaktadır. Ve böylece sokaklar ve sokaklar çoğaldıkça mahalleler meydana gelmektedir.

Yeni mahalleler halkı biraz çoğalınca, derhal belediyeye devamlı müracaatlar yaparak, kanalizasyon, su, elektrik, yol kaplama faaliyetinden mahallelerinin de istifade etmesini istemektedirler. İstekleri yerine gelmeyince çeşitli yollardan memnuniyetsizliklerini belirtmektedirler. Bilhassa seçimle işbaşına gelmiş idareciler, bu gibi isteklere gerek oy icabı ve gerekse vatandaştan yana olmak gibi sebeplerle, rıza göstermekdirler.

Yeni mahalle kurulmazdan evvel ruhsat dahi vermiyen, arazi sahiplerinin belediyeye gelir sağlayıcı çok müsait tekliflerini red eden aynı belediye, mahalle meydana geldikten sonra, bu defa başka kaynaklar dan artırabildiği veya borç aldığı milyonlarca lira ile yeni mahallenin dertlerini halle çalışmıya mecbur kalmaktadır. Acele ile yola yapılmış evlerin yıkımı için belediye binlerce lira tazminat ödemektedir. Çürük zemin üzerine ev yapan gece konduların yeni evlere sahip olabilmesi için belediyece büyük fedakârlıklara girmek zorunda kalınmaktadır. Belediyenin milyonlar harcıyarak mahallede yaptığı İslahata rağmen, başlangıçtan beri bir nizam ve plan dahilinde yapılmıyan yeni mahalleyi güzel görünüşlü ve modern bale getirmek mümkün olamamaktadır.

45 YILDAN BERİ YÜRÜTÜLEN İMAR POLİTİKASININ DOĞURDUĞU SONUÇLAR

Gaziantep Belediyesi Fen şubesinin 45 yıldan beri takip ettiği imar politikasının doğurduğu sonuçları şöylece sıralıyabiliriz:

1) Gaziantep Belediyesince yeni bir sahanın imar hudutları içine alınması işi, çok defa senelerce uzatılmaktadır. Şehir nüfusunun hızla artması sonucunda, şehir içinde yeni yeni binaların yapılması gerekmektedir. Şehir imar hudutları dar tutulduğundan, şehir içinde arazi fiyatları devamlı yükselmektedir. Bilhassa merkez mahallelerinde ve önemli kavşak noktalarında, arsaların değeri inanılmıyacak miktarlara çıkmaktadır. Metrekaresi bin liranın üzerinde satılan gayrimenkuller Arasa, Gaziler caddesi gibi kısımlarda çoğunluktadır. Metrekaresi 5.000 veya 10.000 TL olan gayrimenkullere de rastlanmaktadıa. Bu gibi yüksek fiyatlara İstanbul ve Ankara gibi en biiyük şehirlerimizde dahi rastlamak pek güçtür. Hülasa, imar hudutlarının dar tutulması, imar hudutları içindeki arazilerin fiyatlarının yükselmesinde başlıca rol oynamaktadır.

2) Belediyemizin 45 yıldan beri takip ettiği imar politikasının en önemli müsbet sonucu: Eski Gaziantep mahallelerinin çoğunda geniş bir inşaat faaliyetinin doğmasında başlıca sebep olmasıdır. Şehir dışında inşaat yaptırma zorluğu ile karşılaşan bir çok hemşehrimiz, devamlı fiat artışı gösteren şehir içi arsaları veya eski binaların yerinde yeni binalar yaptırmayı tercih etmektedirler.

Aynı imar politikası gelecek yıllarda da tatbik edildiği takdirde, eski mahallelerimiz için bu politika zararlı olabilir.

(Devam edecek)