Yıl 1944… İstanbul’daki Gaziantepli gençler bir araya geliyorlar ve (Gaziantep Yüksek Tahsil Talebe Cemiyeti’ni) kuruyorlar. Cemiyetin amacı: Gaziantepli fakir yüksek tahsil gençlerine maddi yardımdı bulunmak ve öğrenci yurdu kurmak; kültürel faaliyette bulunmaktır. Kültürel alanda ve öğrenciye yardım işinde talebe cemiyetinin hayırlı hizmetleri oluyor. 1947 yılının yazında Talebe Cemiyetini yalnız İstanbul ölçüsünde değil, Türkiye çapında bir kurum haline getirmek fikri üstün geliyor. Gaziantep’te valinin ve şehrin ileri gelenlerinin sık sık katıldığı toplantılar yapılıyor. Aynı zamanda girişilen yayın faaliyeti sayesinde aynı fikre inanmış kimseler bir araya geliyorlar ve bir fikir muhiti teşekkül ediyor. Merkezi Gaziantep’te olmak üzere (Gaziantep Kültür Derneği) kuruluyor. Dernek 22 Ağustos 1947’de resmen faaliyete geçerek, talebe cemiyetinin yerini alıyor. Kısa zamanda Ankara’da, İstanbul’da, Gaziantep’in ilçe ve bucaklarında şubeler açılıyor ve Gaziantepli münevverler dernek etrafındı toplanıyor. İş başına geçen idareciler tarafından; toplantılar ve yayın yolu gibi aydınları birbirine bağlayacak kültürel faaliyetlere lâyık olduğu önem verilmediğinden, dernek etrafında toplanmış fikir muhiti yavaş yavaş dağılmaya başlıyor. Dernek merkezi, İstanbul ve Ankara şubeleri üç ayrı teşekkülmüş gibi bağımsız hareket ediyorlar. Aydınlarımız arasında iş birliği yapılmadan girişilen bir çok hayırlı teşebbüsler fikri bakımdan hazırlanmamış olan halk ve zenginlerimizle yapılmak istenen iş birliği arzu edilen neticeleri vermiyor.
1948 yılında Gaziantep’te kurulan (Gençlik Derneği) de bir çok ferdi gayretlere rağmen aydınlarımızı bir araya toplayacak fikri muhiti yaratamadığı ve halkla iş birliği yapamadığı için muvaffak olamıyor. 1952’de Kültür Derneğine katılmak zorunda kalıyor.
Gaziantep Kültür Derneği, bütün bunlara rağmen, on yıl içinde, 85 Gaziantepli fakir öğrenciye 81.000 lira maddi yardımda bulunmaya muvaffak oluyor. Talebe yurdu ve kültürel faaliyetlerde uğranılan muvaffakiyetsizlikler sebebiyle, seneden seneye derneğe karşı olan aydınların ilgisi azalıyor. 15 Eylül 1957 tarihli olağanüstü genel kurul toplantısında gençler, kültürel faaliyetlere ön planda yer verilmesi fikrini savunuyorlar. Memleketin kalkınması ve derneğin istikbalinin kültürel alanda sağlanacak başarıya bağlı olduğuna inanan üyelerin çoğunluğu dikkatli çekiyor. Fevkalade kongre Kültür Derneğinin çok büyük bir hayatiyete sahip olduğunu ispat ediyor.
15 Eylül 1957 tarihinde iş başına geçen yeni Merkez Yönetim Kurulumuz, mazinin hatalarından istifade ederek, dernek etrafında daha geniş bir fikir muhitinin teşekkülünü sağlamak ve neticede millete daha faydalı olmak için elinden geleni yapacaktır. Kültürel faaliyeti gerçekleştirmek için (Kültür ve Yayın Şubesi)’ni kurmuş bulunuyoruz. İşbirliğine yanaşmıyan şubeleri icabederse feshederek, yenilerini kuracağız. Giriştiğimiz işin zorluğunu biliyoruz. Aynı zamanda ne yapmamız gerektiğini de biliyoruz. Aydınlarımız arasında başarısızlıklardan dolayı yerleşmiş olan kötümserliği yok edeceğiz. Gazianteplilerin kültürel savaşta da başarı kazanacağına inanıyoruz. İlerde bir millet olabilmemiz içinde, maarif ve kültürel savaşta muvaffak olmaya mecburuz.
Dernek 2. Başkanı
Hulûsi YETKİN
