(Geçen sayıdan devam)
4- 1 Muharrem 1050 tarihli vakfiye:
Antebin âyan ve eşrafından Yusuf ağa oğlu Mustafa ağanın Mevlevihaneye vakfıdır.Bu zat, evkafına, Mevlevi zaviyesi post sahibi olan (seyyid Şeyh Mehmet Efendi bini Şaban Dede)yi mütevelli nasb ve tayin ediyor. Mevkii büyükçarşıda olan Mevlevihane şimdi ilkokuldur. Buradaki cami de Mustafa ağanın yaptırmasıdır.
Farsça olan kitabe şöyledir:
Mustafa Ağa yi sahib hayr ra
Der düâlem Hak inayet mikünet
Kerde Camî behri Mevlanay-i Rum
Tâ ki devrişan ibadet mîkünet
Güft Mevlâna zipişten tariheş
Bişnev ez ney çün bikâyet mîkünet[1]
5- Şevval 1131 tarihli vakfiye:
Rakka ve Maraş valisi Ali paşanınkethudası ve damadi olan (Darendeli Hüseyin ağa)nın, şimdiki Cumhuriyet mektebi avlusundaki camiinin vakfiyesidir.
6 – 14 Şaban 1201, tarihli, Mehmet Nuri Paşa camiinin vakfiyesi:
Evlâda meşruttur. Vakfiye sahibi: Esseyid Mehmet Nuri ağa ibnilmerhum Esseyid haci Mehmet ağa ibnilmerhum Esseyyid elhaç Mehmet Battal ağa Eşşehir Battal zade” denmektedir. Bu zat hükûmtçe idâm edilmiş ve camiin avlusuna gömülmüştür. Mezar kitabesi şöyledir:
Elfatiha
Ah kim münhasif oldu hayfa
Alemin nuri Muhammet Paşa
Ah edüp söyledi Saib tarih
Oldu maktul bu Nuri Paşa
1205
Buda tecdidine tarih olsun
Mezari Nuri Paşa nur olsun
Cami kitabesine ve şu mezar taşı yazısına göre, Mehmet paşa, paşalık unvanını almadan camii 1200 tarihinde yaptırmış ve 1201de vakfetmiş. Paşa olduktan sonra 1205 te katledilmiştir. Ne yazık ki: şöhret, âfet olarak tecelli etmiştir!
Bu cami, çarşı caddesindedir. Evkafça kadro harici olup, şimdi Yapı Limited şirketi icarı altındadır, Camiin müezzin mahfeli ahşap işçiliğinin en güzel örneğidir.
Mihrabın iki yukarı yanlarındaki kitabeler:
İmamı ehli islâme zehi mihrabı âli bu
Gerek el bağlayıp durmak ana bilmecdi velâdab
Yazıldı Asıma tahsini bîpayan ile tarih
İmam olsun sedadi niyyet ile kaimi mihrab
1200
Tesadiftü finnuzzari bâzı sahabeten
Vecedethüm fi fikri tarihe mihrabın
Fekultü bilâ reybin lehüm tarihen keza
Tevecceh ilelmihrabi sallı biadabin:
1200
Camiin kapısı üzerinde ve cephesindeki kitabeler:
Haremi dergehi Mevlâye dühul ise meram
İntisap eyle sen ol ki deri zahmettir bu
Asıma eyle tealluk buna tarih gibi
Hakka kurbiyet için sana bu alâ yapu
Habbezâ bu mâbedi dilkeş makamı dilfirih
Çün tamam oldu hemen ba izni Mevlâyi Kadîr
Çari erkânın temaşa eyleyüp Nimet heman
Hoş musanna yazdı tarihi bu babe bînazir
Yazan: Adana Mıntaka Müzesi Müdürü
Naci KUM
[1] Hazreti Mevlânanın Mesnevisinin bir mısraını tarih düşüren kitabe sahibi güzel bir sanat yapmıştır.Tercümesi: “Hayır sahibi Mustafa ağaya, Hak iki âlemde inayet ede, Mevlâna hakkında (Molla Camî). Methiye söyledi. Taki bu camide dervişler ibadet eylesin. Mevlâna bu camiin tarihini peşin söylemiştir: “Dinle ney’den ki ne hikâyeler eyler” Bu tarih, Ebced hesabile 1048 tuttuğununa göre, cami vakfiyeden iki yıl önce yapılmıştır.
