(Bir önceki sayıdan devam)

fıstığı için 4-5 Türk lirasıdır. Kuru kabuklu olarak kilosu 6-10 Türk lirası, kabuklu ihraç fiatı 10–12 Türk lirası, dahili tüketim fiatı ise 12-14 Türk lirasıdır.

Gaziantep ve Güneydoğu’nun diğer illerinde yetişen fıstığın ticareti Cumhuriyetten önce Ermemler’in ve Museviler’in tekelinde iken, Cumhuriyetle tekel kısmen zayıflatılmış fakat tamamen ortadan kaldırılamamıştır.

Konuyu şöylece izaha çalışalım: 1925’ten 1967 dönemine kadar geçen 42 sene zarfında, fıstık ticaretiyle uğraşan dahili firmaların mali bünyelerini teker teker incelemeye tabi tutarsak ünite kuruluşların birçoğunun iflasla sonuçlandıklarını bir kısmının da iştigal konularını terkettiklerini görürüz. Hali hazır, fıstık birliği dahil Türkiye’de güçlü ticari kuruluş yoktur. Buna karşılık alıcı ülke ithalatçı tacirlerinin her sene yeni güçlenme içerisinde olduğu belirli şekilde görülmektedir. En açık misali; tonu 1000 dolarken de rahatça çalışabildikleri gibi 1650 dolara da çalışma imkanı bulmaktadırlar. Aradaki 650 dolar farktan ne müstahsil, ne ihracatçı ne de ülkemiz istifade edebilmektedir. Maalesef güçsüz kuruluşlar sebebiyle fiat teşekkülü daima tekellerinde kalmaktadır.

Antep fıstığı çıtlak, kavlak, naturel olarak 50-70 kg’lık jüd çuvallarla iç halinde 25 kilogramlık tahta sandıklarla ihraç edilmektedir. Türkiye’den tuzlanmış, kavrulmuş fıstık ihraç edilememektedir. İhracat, Amerikan Doları karşılığında FOB satışla yapılmaktadır.

Antep fıstığı ithalatı, Birleşik Amerika’da büyük bir kısmı itiıbarıyla mahdut birkaç firma elindedir.

Netice itibarıyla sayısı pek mahdut olan bu birkaç kişi, İran fıstık istihsalinin Amerikan piyasasında yer bulmasında alıcılar yönünden süratli ve emin bir kaynak olarak söz edilmektedir. Bu itibarla, Amerikan alıcıları doğrudan doğruya pazarlık edebilecekleri ve niza halinde de kolaylıkla müzakere edip bir karara bağlayabilecekleri bu satıcılarla iş görmeyi, memleketimiz tüccarları ile iş görmeye tercih etmektedirler. Kısaca Amerikalı tüccar, emin muhatap, süratli iş ile kesin karar mercii aramakta ve acil karar istemektedir.

İran fıstıkları bizimkilere nisbetle daha iri ve gösterişlidir. Bu vasıf, Amerikan piyasasındaki nihayi tüketiciyi cezbettiğinden, İran fıstıkları lehine takriben 200–250 dolar arasında bir pirim yapmaktadır. İran fıstıklarının üstün vasıflarına mukabil, tabu olarak kavlak, çıtlak oluşundan ötürü bizim fıstıklarımıza nisbetle daha az mukavim olup, çabuk güvelenmeye ve çürümeye müsaittir. Bu sebeple İran fıstıkları senesi içinde ihraç edilmek zaruretini ortaya koymaktadır. Bu durum, İran ihracatçılarını, bütün mahsulü mevsim başında piyasanın Türk fıstıkları için ödeyeceği bir fiata, kendi fıstıklarının üstün vasıfları için alıcıların kabulerazı oldukları bir pirim ilave ederek, zaman kaybetmeden satışa zorlamaktadır.

Gerek lüzumsuz döviz kayıplarına ve gerekse fıstıklarımızın tabii nefasetini bozmaya meydan vermemek için mallarımızın şevkten önce çok iyi kurutulmasına dikkat ve itina göstermek gereklidir. Hiç olmazsa İran fıstıklarına olan itimat kadar bir emniyet sağlamak zorunludur.

1961-1962 ‘e ilk defa Antepfıstığı ithal eden firmanın BERA Ticaret Ateşeliği vasıtasıyla edindiği bilgiye göre fıstıklarımızın fiat ve kalitesi memnuniyet verici olmuştur. Ancak fıstıklarımızın içinde bazı yabancı maddelere rastlanması, yeniden elden geçirmeyi icap ettirmektedir. Ancak el emeği pahalı olan bu memlekette, Sicilya fıstıklarının tercih edilmesine yol açabilecek bir durum yaratmıştır.

Diğer taraftan; Türk fıstıklarının lezzeti, İran’ınkilerin çok üstündedir. Bu bakımdan piyasa gösterişi tercih edenlerle, lezzeti tercih edenler diye ikiye ayrılmış durumdadır. Bu durumdan istifade etmek mümkün iken, özel firmaların, Amerikan ithalatçılarına gönderdikleri muhtelif partiler, malın rutubetli ve küflü olması gibi itimat sarsıcı hareketler, Türk fıstıklarına karşı talebi azaltmakta ve alıcıları yeni siparişten alıkoymaktadır.

İran fıstıklarının kavrulmalarında %5 nisbetinde bir eksilme olduğu halde, memleketimiz fıstıklarının kavrulmasında, bu nispet %6’dan %10’a kadar yükselmektedir. Dikkate değer diğer bir hususta içi boş, büyük ve buruşuk fıstıkların büyük nisbette normal fıstıklara karışmış olmasıdır.