TARİH VE COĞRAFYA BAKIMINDAN GAZİANTEP (6)

Kategori: Kültür
Konu: Gaziantep

- Geçen Sayıdan devam –

IV İKLİM

A ) Genel vasıflar :

Vilâyet iklimi Akdeniz iklimidir. Umumiyetle hava mutedildir.

Dört mevsim hükmünü icra eder. ([1])

Merkezde, kışın müstesna senelerde asgarî sıcaklık — 17 dereceye düşer. Yazın +38, 39 dereceye çıktığı bazan görülür. Asgarj sıcaklık vasatisi — 10 derece, azamî suhunet vasatisi 4- 25 derecedir.

Yağış en çok kış aylarında olur. Senevi yağış vasatisi 450 milimetredir. İklim hakkındaki bu malûmat tam, yani ahvali cevviye rasatlarına müstenit olmadığı için, sathi ve umumîdir. Bundan dolayı mahallî hususiyetlerden sarfı nazarle iklimin mutedil olduğunu söylüyebiliriz.

B ) Mevsimler:— Vilâyetin bütün kısımlarında mevsimler iklimın ayni nizamına tabi değildir. Meselâ pazarcık ve İslahiye kazalarında kış, daha az şiddetlidir. İlkbahar daha erken başlar; Kiliş kazası dahi merkez kazasından hu hususta biraz fark gösterir. Bununla beraber, genel olarak vilâyet dahilinde dört mevsim kendine mahsus karekterlerile icrayı hükmeder. Nisbeten kış biraz süreklidir. Kışın uzun olması ekseriya bu mevsimin erken başlaması, yani sonbahar aylarında hükmünü göstermesile tezahür eder.

İkinci teşrin ayında şiddetli yağmurlar yağdığı gibi, arasırada kar düşer. Merkez kazasında ilkbahar çek süreksizdir. Sonbahar devamlıdır. Küçük bir sahada bu mevsimlerin kat’î bir nizama tabi olmayarak birbirine tedahül etmesi ve mesela vilayet merkezinde kış ve soğuklar hâkim bulunuarken İslâhiye, Pazarcık, Nizip kazalarının baharına çıkmış bulunması, lâtif bir tabiat imtiyazı teşkil eder. Ekseriya on iki senede bir, kendini gösteren çok şiddetli kışlardan sarfı nazar olunursa, alelade mevsimlerin hiç birine şiddet isnat edilemez. Yazları şiddetli olmak şöyle dursun, komşu vilâyetler halkı için incizap verecek derecede lâtiftir.

C ) Hararet derecesi Vasati, azamî, asgari miktarları :

Mevsukıyeti isbat edilememekle beraber, aşağıdaki rakamlar her aya mahsus hararet miktarını az çok isabetle ifadeye kabiliyetlidir.

AY HARARET DERECESİ

Mart 17,5

Nisan 18

Mayıs 18

Haziran 20-30

Temmuz 30-35

Ağustos 30-37

Eylül 28

Birinciteşrin 20

Ikinciteşrin 14

Birincikanun 9

Ikincikanun 5

Şubat 8

Bu rakamlar çok tekerrür eden ahval için doğru olup şiddetli senelerde kışın hararet derecesinin -4, -17 ye kadar düştüğü, yazın gölgede 40 a kadar çıktığı vakidir.

D) Rüzfaelar: Vilayet dahilinde en şiddetli rüzgarlar kış mevsiminde esen poyraz yelidir. En nafi ve lâtif rüzgârları da yazın batıdan (Garbî yeli) gelir. Gaziantep merkezinde doğudan ve bazan cenuptan gelen rüzgârlar en çok yağmur getirir; Garp rüzgârları da kışın havaların açıklığını temin eder. Ne kışın, ne de yazın şiddetli rüzgârlar esmez. Sayılı günlerde bile bora ve fırtınalara ender tesadüf edilir.

E) Yağışlar ve rutubet derecesi: Vasatı olarak nisbî rutubet 65 — 70 dir. Kuraklık ziyadedir. Bunun için iklim kurak sayılır. Bir yıl içinde yağan yağmurların irtifaı: Bu bapta sabit ve kat’i bir miktarın ifadesi kabil olmayıp ancak yağmurlu sayılan 1939 senesine ait olmak üzere tesbit edilen 520 milimetreyi biraz eksilterek, takribî bir vasatı olarak 450 milimetreyi kabul edebiliriz.

Cemil Cahit Güzelbey

Mustafa Güzelhan

- Arkası Gelecek Sayıda -

[1] Evliya Çelebi seyehatnamesinde (Cild:3 sahife 17)de Gazian tep hakkında yazdığı bilgiler arasında birkaç satırla şehrin ve bölgenin iklimine de temas etmiştir ve ehli hikmet Arabistan ve Halebuşşehban civar halkı iftihar kesbederler. Hakikat hal dört iklim hüküm sürer. Arzı mukaddes hükmündedir…” diyor.

GÜÇYETMEZ, C. " TARİH VE COĞRAFYA BAKIMINDAN GAZİANTEP (6)". Başpınar Dergisi. ( 1943)

Anahtar Kelimeler: dort, kısın, asgarj, vilayet, rakamlar