Bu sular yazın 40 metre arz ve 1 metreden başlayarak 3 metreye kadar değişen bir derinliğe maliktir. Mart ve Nisan aylarında derinlik ve genişlikleri birkaç kat artar. Bu suların taşkınlığı zamanında ancak Merzimen suyunun “Akdeğirmen” civarındaki köprüsünden geçit verirler. Sinap suyu da Kilis kazasının 15 kilometre şarki şimalinde kâin Cercik köyündeki pınardan kaynağını aldıktan sonra akarken Narlıca, Araphüyüğü, Kenfer, Uzunlu, Konak adındaki köylerin sularını da alarak Kılıcon köyü civarında “Karayusuf değirmeni” yanında Kuveyk suyuna karışmaktadır Bu su mecrası fazla birikinti yaptığından dolayı mücaviri olan köylerde sıtma eksik olmamaktadır.

Balık süyu ise, Kilis kazasının 15 metre şimalinde kâin “Ispanak” nahiyesi dahilindeki pınardan menşeini alarak mecrasını Ömer oğlu, Telhabeş, Mısırcık sularını da aldıktan sonra “Yasdı geçit” köyü civarında Kuveyk suyuna dökülmektedir.

Afrin suyu, Kilisin batı ve Şimal kısımlarını ihtiva eden Muşabeyli nahiyesinde bulunup cenup istikametinde bir mecra takibeden bu su, yağmur ve sel sularile beslendiği için kurak yıllarda kurumakta ve sarp araziden geçtiği için de sulama hususunda kendisinden belli başlı istifade edilememektedir. Yağışlı senelerde bu su gelip geçmeğe engel olacak derecede genişler.

Kaynaklarını Erzurum yaylasından alan Fırat suyu ise bu bölgelerde Murat suyu adını almaktadır. Bu nehir Birecik kazası ve Halfeti nahieesi topraklarından vilâyet hududuna geçer ve mecrası 40 kilometre kadar uzadığı tahmin edilmektedir.

Nehrin yazın eni 70-400 arasında, feyezan zamanında ise 400-500 arasında değişir. En derin yeri yazın 5-6, kışın 8-10 metredir. Bu nehir seyrisefere birçok yerlerinde pek elverişlidir. Bir zamanlar bayağı nakil vasıtalarından olan tulumlarn bağlanıp şişirildikten sonra ağızları bağlanarak yan yana dizilmesi ve bunuların üzerine de ağaç ve daha üzerine ağaç dalları konulmasile hususe getirilen, Kelek adı verilen nakil vasıtasile, daha sonraları altı düz bir yelken gemisi büyüklüğünde bulunan gemi veya sandal gibi nakil vasıtalarından istifade edilmektedir, Şimdiki halde nehir üzerinden gelip geçme belli noktalarda işlemekte olan kayık ve sandallarla icra olunuyor. Bu gemiler herhangi bir otomobili rahatça içine alacak ve geçirecek büyüklüktedir. Suyun mecrası tathir edilecek olursa, İstanbulda köprü ile Haydarpaşa ve adalar cihetine işleyen vapurlar cesametindeki nakil vasıtalarının bile seyriseferlerine müsait bir hale gelir.

Göller: Vilâyel dahilinde zikre değer başlıca göl yoktur. Yalniz vilâyet merkezinin 20 kilometre kadar batısında Sülülü köyü yakınında Sülüklü göl adındaki bir küçük göl vardır.

Bu göl havalisinde bulunan köylerden gelen köylüler bu sudan bazı hastalıklarını tedavi için sülük çıkararak vücutlarına yapıştırırlardı. Bu gayri sıhhî hareketin yapacağı fenalık düşünü lerek göl bundan dört sene kadar evvel Hükümet tarafından kurutulmuştur.

Bataklıklar: Vilâyet dahilinde anılacak büyük bataklıklar yoktur. Ancak Sacur, Karasu, Merzimen sularile Kilis kazasındaki Sinap, Balık suları mecralarında bir takım birikinti ve sazlıklar yapar. Bu suların sağlı sollu köylerinde – bilhassa yağmurlu senelerde – fazla miktarda sıtma görülmektedir.

Arkası Var