Gaziantep vilâyeti sulak iilerimizdendir. Belgenin bazı ufak menba ve dere sularından sarfınazar edilecek olursa vilâyetin başlıca suları Sacur, Kuveyk, Karasu, Merzimen suyu, Sinrap Gaziantebin Balık sularile vilâyetin doğu kısmından geçmekte olan Murad suyu ve cenupta Afrin suyundan ibarettir. Sof ve Sakaltutan dağlan vilâyet sularını biri Fırat nehri vasıtasile Basra körfezine, diğeri Akdenize olmak üzere iki sathı maile ayırır.
Fırat, vilâyetimizin doğusundaki en büyük nehridir. Şarktan Urfa vilâyeti sınırım teşkil eder. Fırata karışan suların başlıcaîarı şi malden cenuba doğru Araban ovasında Karasu, onun cenubunda Mer zimen suyu, Nizip ve Sacur çaylarıdır. Bunların en önemli ve veiim lileri son ikisidir. (*)
Akdenize akan sular pazarcık ovasım sulayan Aksu, İslahiye ovasını sulayan Karasu ile Kilisten geçen Afrin çaylarıdır.
Bunlardan başka birde Kuveyk suyu vardır ki Cağdın köyün den çıkar, evvelce Halebe akardı. Şimdi hudut dışına bırakılmıyor. Şarki cenubide akmakta olan Sacur suyu vilâyet merkezinin batısında vaki Pancarlı denilen mevkiden ufak bir çay halinde nebeân ederek etraftan topladığı dere, pınar sularile oldukça büyük bir dere halinde evvelâ cenubu şarkîye (Akçakoyunlu ve Carablus nahiyelerine doğru) sonra doğu istikaametinde cereyan edip Suriye arazisini de irva ve iska ederdi. Ve Suriyenin Munbuç kazasının 20 kilometre kadar şimalinde? Fırata dökülür, Bu su her iki tarafında bulunan bir çok münbit ve mahsuldar araziyi sular. Bir vakitlar bu su, Halebin su ihtiyacından ötürü mecrasındaki arazinin istifadesine meydan verilmeden Halebe sevkediliyordu. Şimdi ise Hükümetimiz bu zararı telâfi ederek sadece bize maletmiştir. Kuveyk suyu ise, Vilâyet merkezinin 10 kilometre doğusunda ki araziyi sulamağa yetecek bir derecede olduğu cihetle vaktile Suriye arazisine geçen bu su da yalnız vilâyet arazisine münhasır kalmıştır.
Yazanlar: Cemil GÜÇYETMEZ – Mustafa GÜZELHAN
(*)Evliya Çelebi seyahatnamesi (Cild —3—Sahife 17! de) Gaziantep ten bahsederken geçtiği ve görüp anlattığı sulardan birisi olarak: “. . . Âbi hayat Sacur nehri Batal Hüyük namı mahalden çıkıp bir kolu şehrin bağ ve bahçe ve bostan ve gülüstanlarma dağılır ve bir bölüğü de şehrin cami” çeşme, imaret, medrese, hamam ve sarayı âlilerine taksim olunup geri kalanı Tabakhaneden ve Kalaaltmdaki köprüden geçip kıble tarafına akup Halep şehrine revan olur…”
Not: Bu su, Kuveyk ismini, Türkmen aşireti reislerinden “Kuveyk Ağa„ adındaki bir zaten bentler yaparak cereyanını temin etmesine izafete taşım aktadır.
Şehrin suları ise İl merkezinin ihtiyaçlarını temin etmekte ve şehre 10 kilometre mesafede ve Batı tarafında bulunan Sof dağları eteklerinden çıkarak kasabaya girmektedir. Bu su mecrası tamamen mubafaza altına alınamamasından ötürü kirlenmekten kurtulamıyor.
Korasu ve Merzimen suyuna gelince, bu sular şehrin şimal cihetinde akmaktadır. Karasu, Cingife nahiyesinden, Merzimen suyu Karadoğ eteklerinden nebean ederek Araban ve Merzimen ovalarını baştan başan geçer ve ileride yekdiğerile birleşerek evvelâ doğu, sonra şarkıcenubiye doğru takip ettiği mecrasında bazı ufak bataklıklar husule getirir ve sonra Eski Rumkale (Halfeti) civarında Fırata dökülür.
