TAPINCAK

Ömeriye Caminin eski adının Tapıncak olduğunu yıllarca öncesi, Gaziantep Vakıflar Müdürlüğü Başkatibi rahmetli Mehmet Tekin’den öğrenmiştim. Mehmet Tekin’den bu bilgiyi aldıktan sonra, Evliya Çelebi’nin saydığı Gaziantep camilerinden (Dayrıncak) adı üzerinde durdum. Evliyanın eski harflerle yazılı seyahatnamesinden yanlış okunmuş olabileceğini, belkide Evliya’nın Tapıncak’ı, Darıncak olarak kaydetmiş olabileceğini düşündüm. Aradan yıllar geçti. Şerî Mahkeme sicillerini incelerken sözcük karşıma (Tapmak olarak çıktı. Cilt: 37, 93) demek ki şimdi Tapıncak olarak kullanılan belirttiği anlama uygun olarak Tapıncak olarak yaşıyormuş.

Şerî Mahkeme Sicillerinde (Cemii Atik) de denilen Ömeriye Camiine Tapıncak adı ne zaman verilmiştir? Camiin 2. İslâm Halifesi Hazret-i Ömer zamanında yapıldığı hakkında manzum bir hikâye ve halk rivayeti bulunmaktadır. Hazret-i Ömer’in Gaziantep’e veya o zaman daha önemli bir şehir olan Dülük’e gelmediğini bize tarih göstermektedir. 2. Halifenin Suriye cephesi Başkomutanı Ebuübeydenin üç komutanı İyaz bu çevreyi savaşsız olarak fethetmiş, belli bir vergi ödeme koşuluna bağlamıştır. İyas, Halifenin emri ile bir cami yaptırmış ve buna başbuğun adını vermiş olabilir. Bir söylentiye göre camii Hazret-i Ömer tarafından veya onun adına yaptırıldıktan sonra Emevi Halifesi ve kızı tarafından torunu bulunan Abdulaziz oğlu Ömerinde onarttığı için adına Ömereyn camiide denilmiştir. Abdullaziz oğlu Ömer bu çevreden geçerek Malatya’nın fethiyle sonuçlanan savaşa gittiğinden bu söylentiye doğru gözüyle bakılacağı gibi bu yolculuk sırasında doğrudan Emevi Halifesi tarafından yaptırılmış olabilir.

Yukarı ki açıklamadan sonra soruyu tekrarlayabiliriz: Tapıncak adı ne zaman verilmiştir? Türkler Gaziantep çevresine ilk olarak II. yüzyıl içinde geldiklerine göre bu adlandırmanın bu tarihte olması gerek. Şu var ki Harun Reşit devrinde Türkler çok sayıda Abbas oğulları devletinin askeri hizmetine girip özellikle sınır boylarında görev aldıklarından bu tarihlerde gelmeleri de mümkündür, Ömeriye camiine genellikle Tapınak anlamına gelen Tapıncak adını vermiş olabilirler.