Hicretin 762 yılında (M. 1360) Antep’te doğan Allame Bedreddin Mahmut (Alayni ikd-el-cuman fi tarihi ehliezeman) adlı meşhur tarihinde doğduğu şehri, bağ ve bostanlı, mükellef çarşılı güzel bir şehir olarak tasvir ederken ilim müesseselerinin ve alimlerinin çokluğundan ötürü buraya “Küçük Buhara” denildiğini kaybeder. Arap hududu üzerinde Türk Arap kültürünün çarpıştığı bir mevkide bulunan Antep, on asırdan beri Arap harsına karşı Türk Kültürünü muvaffakiyetle müdafaa etmiş, kendine din gibi çok kuvvetli bir dayanak bulmuş olmasına rağmen Arap harsının bu çevreyi istilasına mani olmuştur. Anteb’in bu mücadeledeki başarısının sırrını, Ayninin alt yüz sene evvel yukarıdaki zikrettiğimiz şahadetindeki manada, Antep’in o zamandaki ilim ve kültür merkezi olmasında aramak lazımdır.

Antep, Kültür ve ilim bakımından komşu Arap memleketlerinde üstün olmasaydı, hiç şüphe yok ki, asırlarca Halebe bağlı olarak kalmış olan bu şehir kuvvetli Arap harsı karşısında çok zaman evvel Türklüğünü kaybetmiş olurdu.

Gaziantep ilim ve sanattaki üstün mevkiinin son zamanlara kadar muhafaza etmiş ve Fakat Saltanat idaresinin son devirlerinde modern ilim ve sanat müesseseleri bakımından ihmale uğramıştır.

Ali Nadi ÜNLER