Gaziantep’te Hüseyin Paşa vakfı malları arasında bulunan Çıkrıkçı Hamamının Restore edilerek çarşı haline getirilmek istenildiğini önce duymuş, sonra önünden geçerken bu iş için çalışmalar yapıldığını görmüştüm. Birkaç gün önce gidip bu çarşıyı gezdim. Doğrusunu isterseniz, haberi ilk duyduğum zaman yapıtın temel niteliğini kaybeder diye tasalanmıştım. Gezip görünce anladımki tasalanmam boşuna imiş. Çarşı yapılışı yapıtın özelliğini hiç bozmamış, yapılan restore mimarı özelliğini büsbütün ortaya çıkarmış. Yıkılmaktan kurtarmış, fakat buna rağmen gönül isterdiki bu güzel yapıt kuruluş amacına uygun olarak kullanılsın. Ancak eserin eski halinde kalması yıkılmasını çabuklaştıracak, birçok benzerleri gibi büsbütün ortadan kalkacaktı, buna şükür.
Hüseyin Paşa ve Çıkrıkçı Hamamı adlarıyla anılan bu eserin 3. cü bir adı da (Tuğlu) Hamamdır. Hüseyin Paşa vezir olduğuna vezirler de Tuğ taşıdıklarına göre bu son ad belki yine Hüseyin Paşaya nisbetledir.
Hüseyin Paşa bu hamamı Amasya Valisi bulunduğu sırada Eski Antep Nakihi Hacı Ömer oğlu Mehmet Efendi ile birlikte yaptırdıklarını Şeri Mahkeme sicillerinde kayıtlı bir su davasına ilişkin 1 Recep 1140 günlü belgeden anlamaktayız. (Cilt: 79, sayfa: 28). Tanzim yerini anlayamadığımız Muharrem 1141 günlü vakfiyeye göre Hüseyin Paşa hamamın 1/3 hissesinin gelirini Darende, Urfa’da yaptırdığı camilerle Kars Zülkadriye (Kadirli) ve Antep’teki medreselerin ışıklandırılması, Hamamın su yoluna bakan kimseye belli ücret verilmesi şartlarıyla vakfetmiştir.
Hüseyin Paşa çarşısını gezip çıkarken yanıma yaklaşan bir tanıdık dediki:
-Hamamın batı yanına bitişik Çeşmenin Hüseyin Paşa ile hiçbir ilgisi bulunmadığı halde içine (Hüseyin Paşa Hayratı) yazılı bir levha asılmıştır. Buna siz ne dersiniz? Cevabım şu oldu:
-Bir inceleme yapar size gerekli karşılığı veririm.
Gerçekten Çeşme ile Hüseyin Paşanın ilgisini iddia etmek zordur. Zira, Hacı Hüseyin Paşa 1156’da ölmüştür. Çeşmenin biri içinde, ikisi iki yan göksünde bulunan kitabelerin tarihi 1289 tarihini göstermektedir. (Gaziantep kitabeleri. Şakir Sabri Yener Kültür Derneği Yayınları. No. 8 1958. Sayfa: 62-46)[1]
Çeşme içindeki 6 mısralık kitabenin 3’ncü mısrasından anladığımıza göre (Ehli Hayrata yüz suyu döken Köseç Ahmet Ağanın delaletiyle) yapılmıştır. İlgililer bu çeşmenin ilkin Hüseyin Paşa tarafında yapılmış olup sonradan Köseç Ahmet Ağa tarafından halktan toplanan para ile yapılmış bulunduğunu isbat eylemedikçe bu çeşmeye Hüseyin Paşa çeşmesi denilemiyeceği gibi, Hüseyin Paşa Hayratı da denemez kanaatindeyim.
[1] Sayın Şakir Sabri Yener bu kitabeyi 1244 olarak kaydetmiş ise de 1289 sayısı her üç kitabede de okunmaktadır. Bir baskı hatası olarak 1244 yazılmış olacaktır.