Halk arasındaki adı çıkrıkçı camiidir. Söylentilere göre caminin doğu tarafında çıkrıkçı dükkanları bulunmaktaydı. Ve buraya (Çıkrıkçı pazarı) denilirdi. Semtin adı camiyede ad olmuştur.
Kapısı üzerindeki şu kitabeden anlıyoruz ki cami 1130-1712 tarihinde yapılmıştır.
“Bu cami’i müzeyyen ettirdi Hub bina”
“O1 kethüdayı Asafı devran Hüseyin ağa”
“Babın ede hak babı Sûleymanın muadili”
“Kim girerse emin ola hamasette daima”
“Sa, yı ola meşkûr dua.celp ede müdam”
“Hakka ki sayeyledi Haci Osman ağa”
“Hatifi kusüriye tarih için dedi”
“Recai ve men dahalehu kâne amenna”
Yine bu tarih de anladığımıza göre Hüseyin paşa, camii, ağalık zamanın da yaptırmıştır: Maraş valisi Ali Paşanın kethüdası ve damadıdır.
Tarih (Kethüdayı Asafı devran) kelimeleri ile buna işaret edilmektedir. Şeri mahkeme sicillerine göre Darendelidir. Babası Ahmet Han oğlu Yusuf Ziya eddindir. Sonradan haccada gitmiştir.
Hüseyin paşa camiden başka aynı adla anılan bir hamam ile Zincirli bedesten denilen kapalı çarşıyıda yaptırmıştır. Bunları evlada meşrut bir vakfiyeyi bağlamıştır; Antep’ten başka İzmir ve Urfa’da da vakıfları vardır.
Caminin kurulduğu arsanın tarih de adı geçen Osman ağanın olduğu ve bu zatın Tüfenkçi Yusuf ustanın atası olduğu söylenir.
Caminin minaresi 1920’de Fransızlarla olan savaşta yıkılmıştı. Bayram zade hacı Mehmet ve Patpat Akkaş Efendi merhumla mahalle halkından iane toplayıp yaptırmaktalar iken paraları biter. Rahmeti Bazar başıya yardım için başvururlar. Merhum yardımı ikinci bir şerefe daha ilavesi şartı ile kabul eder. Ancak ikinci şerefe konulduktan sonra para yine biter. İnşaat yarım kalır. Bir süre sonra belediye tarafından üzerine canavar düdüğü konur. Bir müddette böyle gider. Nihayet 1954-1955 de masrafları adı geçen Akkaş Efendinin oğlu Bahtiyar Patpat tarafından karşılanarak tamamlanıyor.
Hüseyin paşa camii 4 köşeli Arap ve Türk Mimarı tarzlarının karıştığı güzel bir camidir.
- Başpınar Dergisi No. 47 2- Şeri Sicil
Not: Her sayıda bir cami tarihçesi bulacaksınız.
