86-87 inci sayıdan devam.

4- Şiir söylemeye Başlaması

İlhamı baba bir gün aydın baba tekkesinde yol evlatları ile hasbihal ederken Enderiye hitaben:

— Mehmet münip! Bundan sonra adın Ender olacaktır, Şiir söyleyeceksin der. Esasen okuma yazması pek az olan merhum bu zaafını ileri sürünce baba!

—Söyle üç üç, beş, beş, söyle korkma dilinde söyleyen benim. Bundan sonra Mehmet Münip Şiire heves eder, işe bulmacalar yapmakla başlar. İlk bulmacası şudur:

“Ol nedir ki Başı büyük ucu ince

İki tabur askeri var ardınca

Değende el her lisandan konuşur

Kızlar onu düyunca hem güler hem oynaşır”

Şairimiz bununla bağlamayı kastetmiştir.

İkinci bulmaca:.

Ol nedir ki peygamberden yapısı;

İki durur Ol şehrinin kapısı;

İki kuş var on iki burcu gezer;

Ehli onu hem Bozar hem düzer.

Buda saattir. İki kapısı iki kuracak ve ayar edecek delikleridir, iki kuş akrep ve yelkovan on iki burç da on iki saat işaretleridir.

Rivayete nazaran saati Yusuf Peygamber icat eylemiştir (Peygamberden yapısı). ilerde bu kastedilmektedir. Bun dair şöyle bir kıta vardır.

İsmi Yusuf Sadu Pencah ses oldukça şumar

Saata bak nice geçmez bu hesap üzere çalar.

Saatin" mucizeyi hazreti yusuf İdiğin

Zammı ahad ile tannından eşit Leyli nahar.

1- Yusuf kelimesi ebced hesabile 156 rakamını gösterecektedir. Bir saat da" (24) 'saat zarfında 156 defa vurmaktadır.

Üçüncü bulmaca:

Yumurta Bir gümüşten kale gördüm fiske vursan parlanır

Yarısı altın, yarısı gümüş Gâhi gâhi canlanır

Dördüncü bulmaca: Yılan Yer altında yağlı kayış

Yer üstünde sırma gümüş

Bekçiye tahım atlatır

Görenin ödün patlatır

Beşinci bulmaca: Kar bir gümüşten kale gördüm fetoluptur onda ap

Vurdu zer nişan topun tarumar etti afitap

Ba muamma de birinci mısra aslında

"Bir gümüşten kale gördüm onda gizlenmişti ap”

Şeklinde olduğu necip ve ahmedi lakabı ile şiirler yazan Osmanlı padişahlarından üçüncü Ahmed’e ait bulunduğu ve Seyit Vehbi tarafından:

“Attı zer nişan topun Fethetti ani afitap”

Mısraı ile tazmin edildiği Sadettin nüzhet merhumun Türk şairleri dergisinin 19 cu sayısının 291 inci sahifesinde kayıtlıdır. Şu hale göre Şairimizin diğer muammaları içinde böyle bir yanlışlık var mı acaba?

Enderi muammalar tertibinden Sonra şiire başlıyor ve bunda mürşidinin arzusu veçhle (Ender) tahlis ediyor fakat şiirlerinin bir çoklarında (Enderi) mahlasını kullanmıştır.

5- Eserleri

Enderinin eserleri damadı Rauf tarafından cem ve tanzim edilen hurufu hica üzerine mürettep divanından ibarettir. Bu divanın beş nüshası vardır bunlarda adı geçen Rauf ile abeci Ahdinin oğlu Ali Elmacı, Çayır Ağası oğullarından Abdullah, Şairin oğulları Münir ve Nadirde bulunmaktadırlar. Altıncı nüshası dâ bendedir. Fakat bunun üzerinden bir çok tashiller yapılmış bazı sahifeleri çizilmiştir. Divanı 220 barça şiirden mürekkeptir. bunlardan 15 i hiçe diğerleri arıiz vezni ile yazılmıştır. Hicaların 12 si 6 5 diğer, üçü 4-4 vezni iledir. Aruzun 2 fâilatın 1 failin 3 mefâilin 1 faulün 3 Failatün 1 failün gibi birkaç basit veznini kullanmıştır .Divanda kaside, gazel müfret, müselles, murebba müseddes muhammes gibi divan edebiyatının bütün şekillerini kullanmıştır. Fakat şiirlerinin büyük bir kısmınr gazeller teşkil etmektedir.

13 tarihi, vardır bunlardan birisi müşridi İlhamı Babanın Antebe gelişine diğeri Beşinci Mehmedin cülusuna ikisi oğulları Münir ve Bektaşin doğumlarına dâir diğerleri muhtelif doğum ve ölümleri hakkındadır.

6- Şairliği

Enderi mutasavvıf bir şairdir şairlerinde mensup olduğu Bektaşi tarikatının uhdelerini terennüm etmektedir. Ve bu münasebetle Hazreti Ali’ye methiyeler, Hazreti . Hüseyin’e mersiyeleri vardır. Bütün tekke şairleri gibi Enderine ham sofulara çatmaktadır. Divanında tasavvuftan gayri mevzulara pek az yer vermiştir.

Şairliği ortadır. Mamafih güzel parçaları da vardır. Şairlerinde Züafler imaleler göze çarpmaktadır. Şiirlerinde bol miktarda Arapça ve Acemce kelimeler kullanmıştır. Enderi bütün dil ve edebiyat inkılapları devirlerini idrak ettiği eserlerinde bundan iz görülmemektedir.

7- Ölümü

Enderi beş ay devam eden bir mide hastalığını müteakip 21 temmuz 936 perşembe günü 83 yaşında olduğu halde vefat ediyor Mehmet ağa, uzun boylu, iri yarı dolgun vücutlu, kara kaş ve kara gözlü esmer tenli heybetli bir adamdı çok gariptir ki Bektaşiliğe girişine kadar içki kullanırken tariki zena nine intisabından sonra tamamen terk etmiştir. Vefatında ikisi erkek üçü kız olmak üzere beş çocuğu 29 torunu vardır.

Enderinin hakkında oğlu Nadir Bektaş aşağıdaki, mersiyeyi yazmıştır:

“Anlaşıldı hiç necat yoktur musibetten bana

Hazreti Ender de oldu azımı dar-ül beka

Yattı beş ayna mizaç oldu yatak tan kalkmadı

Çok tabipler geldi gitti bulmadı ona şifa

En nihayet ircii emri erince semine

Ruhu baki rahmete nail olup uçtu huma

Meskenini Cennet edip Hak affa nail eylesin

Eylesin izazı ikram abı Kevser Murtaza

Ehli Antep icra mahdut escai nasden idi

Daima derdi bana yardım eder şiiri huda

Kırk yaşında menhiyattan terki tecrit eyledi

lntisabetti tariki nazenine ey hoca

Alîm-i şairdi hem de Arifi billah idi

Çok eserler yadigâr ett; an rahmet seza

Halbuki hiç görmemişti medrese mektep yüzü

Kendi sai zatisile eylemişti irtika

Yazdığı divanı bir kerre kıraat eyleyen

Mutlaka bir Fatiha ihsan eder her gün ona

Ömrü seksen üç oldu da terki Dünya eyledi

Bin dokuz yüz otuz altı, irtihali eyledi

Yirmi bir şehri temmuz yevmil hamiste verdi can

İsmi bakidir Muhammed babası Bektaş ağa.”

Nadir Bektaş tarafından mezar, taşına kazdırılmak üzere yazılan tarihî parça da şudur.

“Bu kabir içre yatan Bektaş ağanın

Büyük oğlu Edip Mehmet ağadır.

Mükemmel alim-i şair er iken

Yaşı seksen üçünde oldu sadir

Mekânın Cennet et Yarep Sezadır

Oku bir Fatiha ruhuna bahşet

Bu gün buna ise yarın sanadır

Dokuz yüz otuz altı irtihalin

Göz yaşı ile yazdı oğlu Nadir

Yirmi beş kız oğlan evlâdı hep

Bu medfen üzre olanlar mücavir

Çıkar yedi er olsun tarihi tam

Yatan medfende Muhammed ağadır.”

Enderiden Parçalar: 1936