ABDÜNNAFİ EFENDİNİN KÜÇÜK HAFIZIN ÖLÜMÜNE YAZDIĞI TARİH

Kategori: Araştırma
Konu: Gaziantep

Abdünnafi Efendi Münif paşa’nın babasıdır. Bilgin ve şairdir. Tek nüshadan ibaret divanının Eski ziraat bankası müdürlerinden Fahri Baykal’ın mirasçılarında olduğu sanılıyor.

Abdülnnafi Efendi Mısırlı İbrahem paşanın Antep’I istilasından sonra Farisi öğretmeni olark Mısır’a gönderilmiş, uzun süre orada kalmıştır.

Asıl adı Hacı Mustafa olan Küçük Hafız Hicri 13 cü yüzyıl Gaziantep bilginlerindendir, müftülük etmiştir. Asıl şöhretini, Mısır’lı İbrahim paşa’yı Antep hakkındaki kötü kararından vazgeçirmiş olmasından almıştır. Olay şöyle geçer:

Gaziantep Milisleri, Nizip muhare besine Osmanlı ordusu saflarına katılmışlardı. İbrahim Paşa buna pek sinirlenir. Savaşı kazandıkdan sonra (yıkıp yerine arpa ekeceğim) diye yemin ederek Antep üzerine yürür. Küçük Hafız bunu haber alır. Yanına aldığı bir kaç kişiyle paşayı şehir dışında karşılar. Kandırıcı sözlerle öfkesini yatıştırır. Yeminin yerine gelmesi için bir bostan evciği yıkılıp yerine arpa ekilir

Küçük Hafız 20 ramazan 1262 (12 eylül 1246) öldüğü vakit Hasırcı ağa son mısraı:

Ve mcvtülalım kemevtilâlcmx olan bir tarih manzumesi yazmıştır. Bu manzumenin tamamını Şakir Sabri Yener (Gaziantep Büyükleri) ne almıştır. (sayfa: 55)

Küçük Hafız Hacı Mustafa’nın torunlarından Selim Efendiden kalma bir defteri karıştırırken, Abdünnafi Efendinin de ölün olayı için yazmış olduğu tarihli bir manzume gözüme çarptı. Aynan kopya ettiğim parça şudur:

Tarih-i vefat-ı Cennetmekan Küçük Hafız Efendi.

Yine bir hikmeti hakkın Cihan icra avan oldu.

Ki bir nihrir-İ Fazıl Çeşmi âlemden nihan oldu.

Çıkıp Ruh-u şerifi ravza-i alâ-yı il-yine

O ruh-u pür fütuha Tac-ı tuba sayaban olda

Ana mahsus idi ilm-ü amel züht-ü vera takva

Anınçin ana mesken ravze-i darülci-nan oldu

O kâmil tutmuş idi fakr-i Fahrin meslekin hakka

Varip cayetti Adni tarik-i bazm-i cihan oldu

Uluv-ü şöhret-i iş Rakı tutmuş idi afakı

Ana devlet saadet olduğu andan hayan oldu

Bula ruh-u şerifi vasıl-ı hur-i ridvanı (?)

Desünler kasr-ı cennet şimdi ana aşıran oldu

Gözümden katreler rizan olup Nafi dedim tarih

Bu dem Hafız efendi dar-i Firdevs’e revan olduxx

x mısraın anlamı. Âlimin Ölümü âlemin ölümü demektir. Cümle bir Ha disşeriftir. Baş tarafındaki (ve) noksan olmak üzere Hasan Ağa zade Kelim efendi tarafından Katlar soyadını taşı yan ailenin atası Mehmet Zehni Efendi nin ölümü üzerine yazdığı tarihde kul lanılmıştır. Tarih şudur:

Bu Mısrızade göçtü cihandan

Afaki tuttu Ah ile Nalem

âlim muhammet, ıhbar-ı ümmet

Ukbaya gitti nas ede matam Ilham-ı hakla yazıldı tarih

Mevtülâlim kemevtilâiem

Mısrî zade kutlarların eski aile adı dır. Ataları mısırda tahsil ettiği için kendi lcrina mısri denmiş. Sonra bu kelime aileye ad olmuştur.

xx Abdünnafiefendinin yokariki tarihi, belli olmayan kendi doğum tarihi hakkında şeri mahkeme sicillerindeki bir kaydinde mahiyetini ortaya koymaktadır. Şöyleki: (Münih Paşanın babası Abdünnafi efendi) başlıklı yazımda, Nakşibendi Tekkesi kurucusu Uşaklı Mehmet Paşa’nın Antep mütesellimi iken vakfiyiyeye göre mütevelli tayin ettiği Abdünnafiefendiyi 27 yıl sonra azletmek için onun öldüğünü gerekçe olarak göstermişti. Bu azil vesikasının tarihi 26 sefer 1262'dir. Halbuki Abdünnafi Efendi'nin Küçük Hafız için azdığı tarih bundan yedi ay 25 gün sonradır. Öldüğü ileri sürülen Abdülnnafi Efendi o tarihde sağdır. Kültür dergisinin cilt 5 ve 158-160'nci sayfasında bulunan bu yazıda sicildeki kayde dayanarak Bağdadlı İsmail Paşanın Hadiyatil Arfin’de Abdünnafi Efendinin ölüm tarihini 1266 göstermesine iltifat edilmeyeceğini ileri sürmüştüm. İsmail Paşa Haklıymış.

GÜZELBEY, C. " ABDÜNNAFİ EFENDİNİN KÜÇÜK HAFIZIN ÖLÜMÜNE YAZDIĞI TARİH". Gaziantep Kültür Dergisi. ( 1967)

Anahtar Kelimeler: cu, kemevtilalcma, bankası, hakkın, karsılar