17nci asır ortalarında yaşıyan Koçu Beyin meşhur risalesinden öğrendiğimize göre, o zaman Osmanlı İmparatorluğu toprakları şimdiki vilâyet ve kaza teşkilatı gibi Beyler beyliği (Eyalet) ve Sancak beyliği (Sancak) gibi iki derece bir idari bölüme tabi idi.
İmparatorluk Mısır, Tunus, Cezayir, Hicaz ve ve Yemen hariç olmak üzere 26 eyalete ve her eyalette sayısı değişik sancaklara bölünmüştü. Eyaletlerde paşa rütbesinde bir kimse bulunur, eyalet merkezi olan sancaklara paşa sancağı denilirdi.
1631-1634 yılları arasında yazıldığı anlaşılan risaleye göre, o zamanki Beylerbeyliği yani eyaletin adı ile paşa sancağı yani eyalet merkezi ve eyaletlere tabi sancak sayısı aşağıdadır:
EYALETİN ADI |
MERKEZİ (Paşa Sancağı) |
BAĞLI OLAN SANCAK SAYISI |
Rumeli |
Manastır |
24 |
Anadolu |
Kütahya |
14 |
Karaman |
Konya |
7 |
Bosna |
Bosna |
8 |
Tamşuvar |
- |
6 |
Budun (Budin olacak) |
Budun |
20 |
Özi |
- |
- |
Cezayir Bahri Sefit (Kaptanı derya eyaletidir) |
- |
- |
Kıbrıs |
Lefkoşe |
8 |
Zülkadriye |
Maraş |
5 |
Şam |
Şam |
11 |
Şam |
Tarablus |
5 |
Halep |
Halep |
10 |
Ruha eli (Urfa) |
Ruha |
7 |
Diyarbakır |
Amit |
12 |
Rum |
Sivas |
7 |
Erzurum |
Erzurum |
12 |
Kars |
Kars |
6 |
Çıldır |
Çıldır |
13 |
Tırapzon |
- |
2 |
Kefke |
- |
- |
Habeş |
- |
- |
Musul |
Musul |
7 |
Bağdat |
Bağdat |
18 |
Van |
Van |
14 |
Şehrizor |
Kalayigazi |
21 |
Yukarıda hat işareti gösterilen eyaletlerin merkezleri ve bağlı sancak sayısı risalede açıklanmış değildir.
Gaziantep, Malatya, Samsat, Karszülkadriye sancakları Maraşları beylerbeyliğine bağlıdır. O zamanki eyalet beyi Veli paşa adın da bir zattır. Adana ve Kilis Halep eyaletinin sancaklarıdır. Ruha adiyle geçen yer Urfadır. Risalede her eyaletin devlete ödediği vergi yük olarak yazılıdır.