VERİMLİ HİLAL BÖLGESİ YENİDEN CANLANIYOR

Kategori: Rapor
Konu: Gaziantep

Verı̇mlı̇ Hı̇lâl Bölgesı̇ Neresı̇dir?

Asya, Avrupa ve Afrika kıtalarını birbirine bağlayan ana ticaret yolları, Ortadoğu ülkelerinin merkezi sayılan Verimli Hilâl bölgesi topraklarında birbirleriyle kesişmektedirler. Verimli Hilâl bölgesinde kesişen ana ticaret yollarının kavşak noktalarında, her devirde Dünyanın sayılı büyük ticaret ve sanayi şehirleri doğmuştur.

Eski tarih kitaplarında: Güneyde Arabistan yarımadasında başlayıp, kuzeyde Suriye’nin büyük kısmını kaplayarak uzanan, Dünyanın en büyük çöllerinden sayılan Arap çöllerinin bittiği ve Toros dağları eteklerinin başladığı yörelere Verimli Hilâl bölgesi adı verilmektedir. Verimli topraklar, Suriye çöllerinin kuzeyini (Hilâl) şeklinde kuşattığından, bu verimli topraklar (Verimli Hilâl) adı ile anılmaktadır.

Verimli Hilâl Bölgesi, bugünkü Türkiyede Hatay, Maraş, Gaziantep, Adıyaman, Urfa ve Mardin illerini, Kuzey Suriyede ise Lazkiye ve Halep vilayetlerinin kuzey yörelerini kaplamaktadır.

Verimli Hilâl Bölgesinde Her Devirde,Büyük Ticaret Ve Sanayi Şehirleri Doğmuştur

Verimli Hilâl bölgesini çepe çevre saran: Batı Anadolu, Doğu Anadolu, Kafkasya, İran, Mezopotamya, Doğu Akdeniz ülkeleri ve Mısırda, tarihte ne zaman ekonomik bakımdan bir kalkınma olursa, ana ticaret yollarının kavşak noktalarının bulunduğu Verimli Hilâl bölgesinde, derhal büyük ticaret ve sanayi merkezleri doğmaktadır.

Büyük Tı̇caret Ve Sanayı̇ Şehı̇rlerı̇nin Yerlerı̇, Devirlere Göre Değişmiştir

Milattan önce 2000 ile 612 yılları arasında, Mezopotamya şehir devletleri, Anadoluda Etiler, Mısırda Firavunlar, Doğu Akdenizde Fenikeliler ve İbranilerin ekonomik bakımdan piyasa ekonomisinde bulundukları canlı devirlerinde, Verimli Hilâl bölgesinde Kargamış, Sam’al (Sakçagözü), Zincirli (Fevzipaşa), Gurgum (Maraş), Hattana (Hatay), Ruha (Urfa), Harran, Dülük (Antep) şehirleri o zamanki dünyanın en büyük ticaret ve sanayi merkezleri olarak geliştiğini tarihi belgeler bize haber vermektedir. Verimli Hilâl bölgesi şehirleri içinde Karkamış’m yüzyıllar boyunca dünyanın en büyük şehirleri arasında durumunu muhafaza ettiğini belgelerden öğrenmekteyiz.

İskender imparatorluğu (M.Ö. 333-306), Selefkuslar (Helenistik) M.Ö.306-64, Roma imparatorluğu (M.Ö. 64-M. sonra 395), Bizans imparatorluğu (M.S.395-638) devirlerinde, Verimli Hilâl bölgesi şehirlerinden Antakya, dünyanın en büyük ikinci şehri olarak şöhretini devam ettirmiştir. Haçlı seferlerinde Kudüs Ortadoğunun en büyük şehri olmuşsa, Antakya Ortadoğunun ikinci büyük şehri olmuştur. Osmanlı İmparatorluğu zamanında İstanbul birçok yüzyıllar dünyanın birinci büyük şehri iken, Verimli Hilâl bölgesinde gelişen Halep şehri, bütün Osmanlı devri boyunca imparatorluğun ikinci büyük şehri olma durumunu muhafaza etmiştir.

Verimli Hilâl Bölgesini Elinde Tutan Devlet,Anadolu’da Tutunabilmiştir

Tarihte Verimli Hilâl toprakları için birçok büyük savaşlar olmuştur. Bunlardan Kadeş, İksos, Mercidabık meydan savaşları en önemli olanlarıdır. Anadolu Selçuklu Devleti kurucusu Süleyman Şah, Verimli Hilâl bölgesi topraklarını Türkleştirmek uğruna, canını vermekten dahi çekinmemiştir. Halep yakınında yapılan bir meydan savaşında şehit düşen Süleyman şah, 9 asırdır, Fırat nehri kıyısındaki Türk mezarlığında (Rakka) da uyumaktadır. Yeni Türk devletinin kurucusu Kemal Atatürk dahi, yeni Türk devletinin kuruluşunu tamamlar tamamlamaz ilk fırsatta, Verimli Hilâl bölgesinin önemli bir parçası olan Hatayın tekrar anavatana kavuşması meselesi ile, hasta yatağında bütün gücünü kullanarak meşgul olmuştur. Atatürk, Ortadoğunun merkezinde yer alan Verimli Hilâl bölgesinin büyük kısmının Türkiye sınırları içinde toplanmasını sağlamıştır.

Türkı̇ye Cumhurı̇yetı̇ Devrı̇nde Verı̇mlı̇ Hı̇lâl Bölgesı̇ Şehı̇rlerı̇ Yenı̇den Canlanmaya Başlamıştır

Türkiye cumhuriyetinin ilk yıllarında Batı Anadolu, Marmara, Çukurova, Orta Anadolu da yer yer hızlı kalkınma olmuştur. Birinci Beş yıllık Kalkınma planı (1963-1967), İkinci beş yıl (1968-1972), Üçüncü beş yıllık kalkınma planlarında, Doğu Anadolu illerinde de, kamu kesimi yatırımlarına geniş ölçüde başlanması, ana yolların yapılması sonucunda, Doğu ve Güneydoğu Anadolu illerinde de kapalı aile ekonomisinden açık piyasa ekonomisine geçen yöreler hızla genişlemiye başlamıştır. Batı ve Doğu Anadolunun ekonomik alanda canlanması, ana yollar üzerinde bulunan Verimli Hilâl bölgesi şehirlerinde ticaret ve sanayinin gelişmesini sağlamıştır.

Coğrafya şartları, tarihte yeniden hükmünü icra etmektedir. Gerçekten, 1970 nüfus sayımı sonucuna göre, nüfusu 100.000’ni geçen 20 büyük şehrimiz içinde Ankara şehrinden sonra nüfusu en hızlı artan şehirler ikinci Maraş, üçüncü Gaziantep, dördüncü Urfa şehirleri olmuştur. Bilindiği gibi Maraş, Urfa ve Gaziantep Verimli Hilâl bölgesi şehirleridir.

Verimli Hilal Bölgesi Şehirleri İçinde Gaziantep Kenti, Cumhuriyet Devrinde En Hızlı Gelişen Belde Olmuştur

1970 genel nüfus sayımına göre, Türkiyede mevcut 67 il içinde İstanbul, İzmir, Ankara’dan sonra Gaziantep ili dördüncü sırada şehirleşen il olmuştur. Gerçekten sayım sonuçlarına göre Gaziantep ilinde yaşayan halkın %52,4 kısmı nüfusu onbin’i geçen şehirlerde yaşadığı, %47,6 kısmının nüfusu onbinden az belde ve köylerde ikamet ettiği anlaşılmıştır. Gaziantep İli, şehirleşme bakımından Bursa ve Adana illerini geride bırakmıştır. 1970 sayımına göre, Adana ilinde nüfusun %50,6’sı, Bursa ilinde nüfusun %46,5 kısmı, nüfusu 10.000’den fazla şehirlerde oturmaktadır. Bütün Türkiye nüfusunun %34,3 ü, nüfusu onbini geçen şehirlerde ikamet etmektedir.

Son nüfus sayımına göre Gaziantep, Verimli Hilâl bölgesinin Türkiyede kalan büyük parçasında en büyük ticaret ve sanayi merkezi olarak hızla gelişmektedir. 10.Nisan 1956’da Birecik köprüsünün işletmeye açılması ile Gaziantep şehri, hızı gittikçe artan bir şehirleşme ortamına girmiş, ticaret ve sanayi gelişmiştir.

Verı̇mlı̇ Hı̇lâl Bölgesı̇nde Geleceğin Lı̇der Şehrı̇ Hangisı̇ Olabı̇lı̇r?

Doğu Anadolu illerine yapılan her kamu kesimi yatırımı, Verimli Hilâl bölgesinde tesirini göstermekte, Verimli Hilâl bölgesinde yeni yeni ticaret ve sanayi kuruluşlarının doğmasına sebep olmaktadır. Doğu illerinden batı illerine doğru bir çığ gibi gittikçe büyüyen göç dalgaları başlamıştır. Biz Gaziantep’liler, bu göç dalgalarından istifade ettiğimiz ölçüde, tarih’te Halep şehrinin oynadığı rolü, gelecekte Gaziantep şehri olarak biz oynayabiliriz. Biz Gaziantep’liler yeni duruma göre hızla teşkilatlanmaz ve gerekli işbirliğini yapmaz isek, arkamızdan bizi takip eden İskenderun, Maraş, Urfa, Antakya gibi şehirlerden birinin, Verimli Hilâl Bölgesinin lider şehri durumuna yükseldiğini. Pek yakında göreceğiz.

YETKİN, H. " VERİMLİ HİLAL BÖLGESİ YENİDEN CANLANIYOR". Gaziantep Kültür Dergisi. ( 1973)

Anahtar Kelimeler: bırakmıstır, ptariht, guneydogu, goc, baslanması