ÜZERLİK

Kategori: Kültür
Konu: Gaziantep

Üzerlik otu Cenubi Anadolu’da kadınlar arasında kutsi bir mahiyeti haizdir. Bu otu nazar için bir kaç şekilde kullanırlar:

1- İpliğe dizerek hem zinet, nemde nazar için odada ayna kenarında teşhir olunur.

2- Evde temizlik yapıldıktan sonra ateşte yakılarak odalar onun dumanile doldurulur ki buna temizlik derler.

3- Nazar almış adamı bunun dumanile tütstülerler.

Üzerlik dumanile tütsülenen adam, yahut tüssü yapan kadın üzerlik otunun her derde şifa ve deva olduğuna dair türkçe bir dua okur.

Üzerlikçi Arap Ağa:

Her sanatın tipik mümessilleri (rahip, papas, hoca, sahir, falcı, şaman, saz şairi v.s.) Halk Bilgisi ve Etnografya muhipleri için öğrenilmesi lâzım olan bir mevzu teşkil ederler. Bu ciheti nazarı dikkate alarak burada bir «üzerlikçi» tipini göstermek istiyoruz.

Gazi Ayintab’ın en müstesna tiplerinden biri Üzerlikçi Arap Ağadır. Bu zat gayet kanaatkar, doğru sözlü ve aptalcasına saf bir adamdır. Maişetini üzerlik satmakla temin eder. On kuruşluk üzerlik sattığı gibi ekmeği çıkardım diye istirahate çekilir. Üzerlikçi Arap Ağa Gazi Ayintab’a gelen her misafirin nazarına çarpacak bir simadır. Üzerlik satarken sokaklarda «üzerlik hu, üzerlik hu» diye seslenir.

Bu adama ait iki menkıbe:

1- Seferberlikte Üzerlikçi Arap Ağa Sina cephesinde topçu neferi iken top katırını kaçırmış, katırı takip ederek İngiliz karargâhına girmiş ve orada katırını yakalamıştır. İngilizler de katırı ile beraber Üzerlikçi Arap Ağayı yakalamışlar. Üzerlikçi katırın boynuna sarılıp ağlamış, zabitlerine katırı teslim etmek lüzumunu söyliyerek geri dönmek istemiş.

—«Ben katırdan vazgeçemem, kumandanım darılır...» demiş. Bu adamın tuhaflığı ve saflığı İngiliz zabitlerinin hoşuna gitmiş, katırile beraber salıvermişler.

2- Üzerlikçi Arap iki sene evvel sokakta yirmi madenî lira bulmuş, sahibini araya araya bir ay sonra bulmuş ve parayı testim etmiştir. Para sahibi Üzerlikçiye bir mecidiye hediye vermiştir. Lâkin üzerlikçi «bu kadar para benim her günkü kazancımdan fazladır» diye ancak dört kuruşunu almıştır.

Ali Riza YALMAN

(Halk Bilgisi Haberleri Dergisinden) 1931

YALMAN (YALGIN), A. " ÜZERLİK". Gaziantep Kültür Dergisi. ( 1931)

Anahtar Kelimeler: nemd, yakalamıslar, laquouzerlik, dort, pstronghalk