Gaziantep Kültür Derneğinin Kitap ve buroşür yayınları serisinden 58 numaralı (Osmanlı Devleti’nin son yıllarında Gaziantep’te Sanat ve Ticaret Dalları) isimli 88 sayfalık yapıt, 400 kuruş fiyatla satışa çıkmış bulunuyor.
Hasan Remzi Çitçi ile Şakir Sabri Yener isimli iki Gaziantep’li tarafından hazırlanan eserde, bundan 50, 55 yıl evvel Gaziantep’te kâr sağlamak amacı ile her hangi bir iş yapan veya bir şey toplayan 165 çeşit esnaf ve sanatkârın işleri hakkında kısa notlar yer almış bulunuyor. Birçoğu unutulmuya yüz tutan bilgiler, ölümden kurtarılmış olduğunu görmekteyiz.
Kitapta, Şakir Sabri Yener’in sunuş yazısından sonra 5 bölümde şu konular yer alıyor:
1) Bundan yarım asır evvelki Gaziantep şehrinde belli bir iş yeri olan sanat ve ticaret dalları teker teker alınarak 110 çeşit iş kolu ele alınıyor, hazırlıyanların anıları ile birlikte tatlı bir dille anlatılıyor. Doktorlar, Haratlar, Kebabçılar, Mahalle hocaları, Matbaalar, Değirmenciler, Ekmekçiler, Bostancılar, Bakkallar gibi birçok iş kollarını okurken, sanki bundan 50, 60 yıl evvel Gaziantep çarşılarında ve pazarlarında gezer gibi oluyoruz.
2) İkinci bölümde Gaziantep’te belli bir iş yeri olmayan esnaf ve sanatkârdan 44 çeşidi tanıtılmaya gayret ediliyor: Aşar mültezimleri, Bayram şekercileri bokçular, bekçiler, Çağırtlak kebabçıları, Çalgıcılar, Dellallar, Halipçiler, Sahan kaymakçıları, şeker satıcıları, yapıcılar gibi 44 çeşit esnaf, tatlı yönleri ve güzel hatıralarla, arka arkaya gözlerimizin önüne resmi geçit yapıyorlar.
3) Üçüncü bölümde, bundan 50-55 yıl evvel olmayan, bugünkü Gaziantep’te mevcut ticaret ve sanat dallarından 31 iş kolunu gösteren bir liste sunuluyor. Böylece, 50-60 yılda ne muazzam bir değişiklik olduğunu daha iyi anlıyoruz.
4) Dördüncü bölümde, toplu olarak kim esnafın çalıştıkları pazar ve çarşı adları sıralanıyor. Bu listede eski Gaziantep’te mevcut 25 çarşı ve pazar ismi yer alıyor. Ayrıca semt olarak Arasa, Avrat, Küçük pazar, Nazlı pazarı, Pazar yeri, Tuz pazarı. Uzun çarşıdan da bahsedilmektedir.
5) Beşinci bölümde, kitap yazıldıktan sonra hatıra gelen 11 iş kolu ek olarak ilave edilmiş. Mahalleye çarşı imamları, Dam lovcuları, Kar kürüyücüler, bardak dizicileri, Mevlut okuyucular, Fetvacılar, külcüler, selâ verenler, kabalcılar gibi.
Son sözü yazan Hassan Remzi Çitçi’nin belirttiği gibi, kitapta yer alamayan ilk anda unutulmuş, iş kolları da mevcuttur. Bu kitapta, yarım asır evvelki Gaziantep esnafı ve sanatkârları hakkındaki anılar kısa notlarla kâğıt üzerine aktarılmıştır. Gaziantep esnaf ve sanatkârlarının bir fihristi gibidir. Kendi konusunda ilk kitap sayabiliriz. Kültür dergisinde Gaziantep’li esnaf ve sanatkârlarla ilgili birçok anılar ve bilgiler son 14 yıl içinde yayınlanmış ise de, derli toplu ilk kitabı hazırlamak fikri ilk defa Hasan Remzi Çitçi’de doğmuştur. Şakir Sabri Yener’in de ilâveleri ile bu kitapçık meydana gelmiş bulunuyor. Kitabın konu olarak ele aldığı iş kolları üzerinde birçok folklor araştırması yapılabilir. Sayın Hasan Remzi Çitçi ile sayın hocam Şakir Sabri Yener, bu konuda öncülük ederek, araştırıcılara güzel bir örnek vermişlerdir.
Bu anıları yazan sayın Hasan Remzi Çitçi ile hocam Şakir Sabri Yeneri tanımayan okuyuculara tanıtmak amacı ile kitabın son kısmına, Şakir hoca ile Hasan Remzi beyin kısa hayat hikayelerini, içindekiler, yazılarını da ben ilave eyledim.
Kitap bu hali ile elli yaşından küçük Gaziantep’liler için çok cazip bir yapıt haline geldiği gibi, bundan yarım asır evveli yaşayan yaşlılar içinde anıları tazeliyen çok tatlı bir hatıralar demeti olmuştur. Bize anılarını yazarak unutulmalarını önleyerek, ölümsüzleştiren sayın büyüklerimize teşekkürlerimizi sunarız.
Gaziantep Kültür Derneği Başkanı
Hulusi Yetkin
