1961 Yılında Kurucu Mecliste Anayasa tartışmaları yapıldığı sırada Gaziantep’te (Nisbî Temsil mi? Dar Bölge mi?) isimli bir eser yayınlandı.

Eserin yazarı olan Hüseyin Bayaz, 1946 yılına kadar C.H.P. 1946-1948 yıllarında Demokrat Parti 1948-1953 yıllarında Millet Partisi Gaziantep il teşkilatlarında çalışmış, yıllarca gazetecilik, avukatlık, tarih öğretmenliği yapmış, halkımızı yakından tanıyan eskiden beri çiftçilikle meşgul olan Gaziantepli bir aydınımızdır.

Hüseyin Bayaz bu ilmî ve tarafsız eserinde, toplumlarda uygarlıkların kimin eseri olduğunu kısaca tarihe dayanarak izah ettikten sonra, Türkiyede demokrasi denemesini gözden geçiriyoruz; nisbî temsilin özellikleri, nisbî temsili uyguluyan devletlerle, bize göre nisbi temsilin sakıncalarını açıklıyor; sonra çoğunluk sistemini ele alıyor ve bize uygun olan seçim sisteminin dar bölge olduğu fikrini savunuyor. Dar bölge sisteminin toplum düzenimize yapacağı yararlıkları sıralıyor; nisbî temsil sisteminin yakınmaları önleyemiyeceğini heyecanla ifade ediyor. Nisbî temsilin kurucu mecliste prensip olarak kabul edildiği ve benim siyasi bir parti teşkilatında ilk defa vazife aldığım Nisan.961 ayında sayın Hüseyin Bayaz tarafından bana bir nüshası hediye edilen bu eserin üzerinde pek durmamış, göz gezdirmekle yetinmiştim.

Ne zamanki ben de siyasi bir partinin il teşkilatında çalışmaya başkamış köy köy, kasaba kasaba dolaşmış, binlerce vatandaşı siyasi yönleti ile daha yakından tanıyınca, yeni kabul edilen nisbî temsil sisteminin bünyemize uymadığı neticesine vardım. Genel seçimlerin yapılmasına iki hafta kala Ekim 1961 ayında sayın Hüseyin Bayaz’ın eserini yeni baştan okudum. Halkımızın içinde bulunduğu siyasi durumu tesbit eden satırlara candan katılıyorum. Son altı ay içinde halk arasında yaptığım gözlemlere uyan bu eserin üzerinde uzun uzun düşündüm.

Siyasi konuları ilmî cepheden ele alan bu küçük eseri okumalarını okuyuculara candan tavsiye eder, kıymetli tarihçimiz ve gözlemcimiz Hüseyin Bayaz hocamı da tebrik ederim.

Aydınlarımızın arasında, bünyemizle ilgili sosyal araştırmalara gerekli değeri veren pek az. Kanunu koyucular sosyal bünyemizi bilmeden ve sadece tahmin üzerine kanunlar çıkarıyorlar. Bu sebepten mevzuatımızın büyük kısmı bünyemize uymuyor. Milletimizin gelişmesi gecikiyor, sıkıntılarımız artıyor. Yurdumuzda yaşıyanların sosyal durumlarının ihtiyaç ve dünya görüşlerinin yer yer tesbiti yayınlanması ve ilim adamlarının tetkikine sunulması gerekiyor. Sayın Huseyin Bayaz’ın eseri sosyal bünyemizi aksettiren varlığına çok ihtiyacımız olan incelemelerden biridir.

Sayın Hüseyin Bayaz’ın şahsî mali fedakârlıkla çıkardığı, ilk aylarda ilgi görmiyen bu değerli eserinin zamanla layık olduğu ilgiyi göreceği kanaatindeyiz.

Hulûsi YETKİN