Folklor işleri çok geniştir. Bunlar arasında destanlar, cönkle vs. gibi şiirler daha çok muayyen bir mevzu ve bir veya daha ziyade şahıslar üzerinde işlenmiş menkıbeler gibi şeylerdir. Bunlar çok değerli şiirler olmakla beraber daha ziyade mahallî ve mevziî olarak muayyen şahısları hatırlatırlar. Vilâyetimizin bazı bölgelerinde bu işler üzerinde çalışmak suretila derlemiş olduğu yazılarını bu dergide ve Gaziantep gazetesinde okuduğum değerli arkadaşım Ö. Özbaşı burada şükranla anmak isterim. Fakat, folklore denince, dal budağ (braşmanı) çok geniş bir bilgi hatıra gelmeli ve bunun üzerinde çok çalışmak ve incelemeler yapılmak gereken bir iş olduğunu unutmamalıdır.

Manilere gelince, bunlar daha genel konular üzerinde dizilmiş deyişler, birer şiir damlaladırıdr. Kaynakları ise kimler tarafından olduğu ve yurdun hangi köşesinden çıkıp geldiği ve yayıldığı iyice tesbit edilemez veya tesbit edilmesi pek güç bir iştir. Edebiyat tarihimizde bazı şairlerimizin yazdıkları, terennüm ettikleri koşmalar belli ise de, manilerden her hangisinin sahiplerini ve yerlerini bilmek; ancak ve yalnız bütün zamanını ve işini gücünü doğrudan doğruya bunun folkforunu derlemeye hasretmekle mümkün olabilecek şeylerdir.

Bu yazıda şehrimizden köylü, şehirli, kadın, erkek ağzından derleyememiş olduğum bazı manlier sunacağım. Yalnız manlier yazarken, yukarıda dediğim gibi, bu şimdilik bir tek şehir ve kasabaya tamamile hasır ve maletmek mümkün değildir. Çünkü şu ufak örneğin bize bu hususta nasıl bir kanaat verebileceğini düşünelim.

Urfalıyım ezelden,

Göynüm geçmez güzelden,

Göynümün gözü çıksın,

Sevmiyeydim ezelden.

Şehir ve kasabalarımıza gelen saz ve tiyatro heyetlerinin “Ömer oğlu” adındaki türküyü söyledikleri zaman, “ezelden” Gaziantebin şehrinden de ziyade köylerinde kullanılan bir söz ise de başta” Urfalım” sözündeki lehce tamamile bu türkünün sazdan başka gramofon plaklarında da “Antepliyim ezelden” diye başlandığını işiterek bunu iki büyük şehrimizden hangisine mal edebileceğimzi pek de ayırdedemeyiz...

Manilerin derlemesini yaparken sazlarda, tiyatrolardaki muayyen şarkı ve türküleri değil de onların bestelerine uygun olarak ayrıca söylenmiş, katılmış ve eklenmiş ağızdan duyumla (ve meselâ köylerdekini: düğünlerde halayı sekilirken v.s. de söylenilen) mâni parçalarını yazıyorum. Ve bu işe çiçekler üzerine daha doğrusu, çiçekleri anarak anlatılmak istenmiş aşıkane duyguların bazı ifadeleri olarak söylenmiş olanlarından başlıyacağım.

Hayvanları tavsif ederken aslana hayvanların padişahı dediğimiz gibi, çiçeklerden de bahsederken çiçeklerin kıraliçesi (padişahı): Gül deriz. Şüphesiz, çiçekler arasında renkçe ve tipçe gülden daha güzelleri bulunsa da ondan kokulu bir çiçek yoktur. Denilebilir. Çiçek sevmek bahsi ise br zevk meselesidir ve hattâ “Tabiattan bahsolunmaz” denmesi de bundan kinaye değilse de bunu andırır. Ve bazı insanlar menekşeyi güle, yasemeni menekşeye, ful çiçeğini yasemine ve ilh.. Tercih ederek severler.

Bunlar arasında, karanfil de unutulmayacak çiçeklerdendir. Dünyanın birçok yerlerinde ve hattâ her bölgesinde yetişen ve nevileri yüzleri bulan, kendine mahsus beyaz, pembe, kırmızı, erguvan bir renk ve letafeti olan karanfilin bir güzel kousu, şık bir tipi vardır.

Bu çiçek aşk bahsinde de bir yer tutar ve bu çiçeğe izafe edilen bir mefhumu ve bir medıûlü bile vardır Ayrıca, gene kendisinden, kendisinin özünden bir kaçdamlacık katılması ile gül, portakal, akasya ve manilya çiçeklerinin esanslarile katılmasından pek güzel bir esansı da meydana getirildiği malûm olan ve tabatte de epey şerefli bir yeri bulunan bu güzel çiçek elbette değerlidir. Ve arasında en çok yer tutan Karanfili başta yazıyorum. Ben kendim de bu kadar güzel ve değerli olan karanfile bazı çiçekleri tercih ettiğim halde, bu çiçeği baştarafa oyduğumun sebebi, yukarıda arzettiğim gibidir.

KARANFİL

Yazan: C. GÜÇYETMEZ

Hiyam Köyü Okulu Başöğretmeni