GİRİŞ

İçten gelen bir hevesle huzurunuza çıkıyorum. Yeşil Nizip’ten ve Nizip’in

birlik ve hamiyetli olan halkından bahsetmek istiyorum. Ben de Nizipliyim. Bütün emelim, Nizip’in büyük bir şehir olduğunu görmektir. Nizip’in gelecek yıllarda, tarihte olduğundan daha büyük bir şehir olacağına inanıyorum. Nizip halkının birlik olma ruhuna güveniyorum. Şu satırları yazarken; Nizipli Muhittin Canpolat’ın yazdığı ve Abdurrahman Çevik’in bestelediği (Nizip Marşı) nı tekrar edip duruyorum:

Nizip Marşı

Düşmana gayet sertsin,

Hamiyetli bir fertsin,

Ey çalışkan Nizip’li,

Ecdadın gibi mertsin.

Bu zeytin fıstık yurdu,

Gözlerinize nurdu.

Ey çalışkan Nizip’li,

Her biriniz bir ordu.

Nizip’in Bulunduğu Yer

Nizip, Gaziantep İline bağlı bir ilçe merkezidir. Gaziantep şehrinin doğusundan Urfaya doğru uzanan asfaltın 47’nci kilometresinde Nizip kasabasına geliriz. Nizip’ten Urfaya doğru yola devam edersek 17 km. sonra Fırat ve Fırat köprüsüne, Birecik’e ulaşırız. 30 km güneyde Suriye sınırı vardır.

Nizip’in Arazi Durumu

Nizip Kasabası: Hafif dalgalı, tatlı meyilli, Fırat nehri vadisine ve güneye doğru alçalan bir arazi üzerinde kurulmuştur. Bu ilçe dağlarının yüksekliği 900 metreyi geçmez. Suriye sınırı ve Fırat kıyısında yükseklik 500 metreyi bulmaz.

Güney kısım yıpranmış düzlüktür. Kuzeyde ise sık sık tepelere, vadilere ve düzlüklere raslanır.

İklimi:

Kış ve Sonbahar kısa ve mülayim geçer. İlkbahar ve yaz uzun sürer. Bazı yaz günleri bunaltıcı sıcaktır. Yağmur kışın yağar. Ortalama yağış 400 - 500 mm. dir. Nizip, Akdeniz iklimi ile kara iklimi geçit yerindedir.

Akarsuları :

Birçok pınarları vardır. Belli basil suları (Nizip) ve (Çiftlik Suyu) ismini taşır. Sular, Fırat nehrine akar.

Tarihte Nizip:

Nizip ilçesinde birçok eski şehir harabesi vardır. Nizip’in en eski ve şöhretli harabelerinden biri Karkamıştadır. Bugün Suriye sınırı üzerinde bulunan Kargamışta Milâttan evvel 13 ila 12’nci asırlarda, Eti devletinin en önemli bir şehri bulunduğunu tarihler yazar. Fırat nehri kenarındaki Belkis harabelerinde de bir tarih yatmaktadır.

Nizip, yollar üzerindedir. Birçok istila orduları Nizip’ten gelmiş geçmiştir

ve tarihte birçok savaşlar Nizip topraklarında olmuştur. Firavun Ramsesin Mısır orduları, Firikyalılar, Milâttan evvel yedinci asırda İran Orduları, daha sonra Yunan ve Doğu Roma Orduları bu bölgede görülmüştür. Bizanslılarm uzun süren hakimiyetine milâttan sonra Emevî orduları son vermiştir. Abbasiler devrinde Nizip çok gelişmiştir. Bu devirde Antep dahi Nizip’e bağlı idi. Milâttan sonra 11 nci asırdan itibaren bu mıntıkaya Türk oymakları yerleşmiye başlamıştır. Mısır Memlûk idaresini, Dülkadir Oğulları hakimiyeti takip etmiştir. Nizip, 1516’da Osmanlı topraklarına katılmıştır. 1920 yılında Kurtuluş Savaşında Antep’in yardımcısı olan Nizipliler içinde büyük kahramanlık gösterenler çıkmıştır.

Mülkî Teşkilât:

Nizip ilçesi, Gaziantep iline bağlıdır. 1962 yılında yüz ölçümü 1331 kilometre kare idi. İlçenin doğusunda Fırat Nehri, Güneyinde Suriye hududu, batısında Oğuzeli ilçesi ile Gaziantep Merkez ilçesi, Kuzeyinde Yavuzeli ilçesi vardır. Yüzden fazla köyü 80 muhtarlığı vardır. Hıyam, Tılfar, Mizar, Orul, Kertişe, Keferşık, Kürap, İkızce, Hülümen, Küştam, Binamlı, Kefercebel gibi nüfusu 500 den çok fazla köyleri vardır. Güneyde Barak nahiyesi Nizip’e bağlıdır.

Nizip’in Nüfusu Ve Kültürel Durumu:

Nizip halkının ezici çoğunluğu Türkçe konuşur. Hem Türkçe hem Kürtçe konuşan vatandaşlara bazı köylerde raslanır. Halkı islamdır ve çoğunluğu Hanefidir. Nizip’te Türk Kültürü hâkimdir ve millî davalarda çok hassastırlar. İlçeye birçok Türkmen oymakları yerleşmiştir. Nizip’in güneyindeki ovaya Barak Türkleri kendi isimlerini vermişlerdir.

Fotoğraf: Fırat üzerinde bulunan Kargamış Demiryolu köprüsünden bir görünüş

Nizip ilçesinin 1960 yılı genel nüfus sayımında nüfusu 68.234 kişidir. Kilometre kareye 51 kişi düşmektedir. Nizip, hızla nüfusu artan bir kasabadır. Genel nüfus sayımlarına göre Nizip şehrinin nüfus artışı şu seyri takip etmiştir:

Nizip Kasabasının nüfusunun artmasında, halkının çalışkanlığı ve işbirliği yapmasının büyük rolü olmuştur.

Nizip’te Ziraat:

Nizip ilçesinde ziraate elverişli olmuyan arazi bütün arazinin onda biri kadardır.

Nizip şehri çevresi zeytin bahçeleri ile doludur. Nizip çevresine bakanlar bir zeytin denizi ile karşılaşırlar. Nizip ilçesinde birçok Fıstık bahçeleri de vardır. Bağcılık da ileridir. Çiftçilerin çoğu fıstık, bağ ve zeytincilikle meşguldür. îlçede İncir, Nar, Zerdali, Kayısı, Erik, Ceviz gibi ağaçlara da sık sık raslanır. Nizip’te son yıllarda yeni birçok zeytin ve fıstık bahçeleri kurulmaktadır. Zeytin ve fıstık bol gelir sağlamaktadır. Üzümün fazlası kurutulmaktadır.

İlçede yetişen Buğday ve Arpa mahsulü ilçe ihtiyacına yetişmez. Marul, karpuz, kavun, mısır, mercimek, domates, patlıcan, fiğ, biber, bol yetişen toprak ürünleridir.

Fotoğraf: Nizip’te Eskiden Kalma Bir Kilise

Fotoğraf: Nizip’e İlk Tren Girerken

Hayvancılık ileri değildir Geniş mer’alar yoktur. Boş arazileri son yıllarda fıstık veya zeytin bahçeleri işgal etmiştir. Ençok bulunan hayvanlar sırası ile kıl keçi, koyun, kısrak, öküz, Sığır, beygir, merkep ve devedir.

Nizip’te İş Ve San’at Hayatı:

Nizip halkı çok çalışkandır. Nüfusuna nisbetle kahveleri azdır. Nizip’te büyük fabrikalar, imalâthaneler vardır. Meselâ: Zeytinyağı, pirine, üzüm balı, sabun vesaire imal eden (Ülfet Gıda fabrikası) Türkiye ve Ortadoğu çapında büyük bir fabrikadır. Güvenal Zeytinyağı prina ve rafine fabrikası gibi şöhret yapmış zeytinyağı, sabun, prina fabrikaları vardır.

Nizip’te hususî teşebbüş erbabı çok faaldir. Ucuz ve bol enerji ile; ucuz kredi beklemektedirler.

Şehirde kunduracı, yemenici, terzi, marangoz, kalaycı, bakkal, kasap, tuhafiyeci gibi birçok küçük esnaf ve sanatkâr vardır.

Son on yıl içinde devletin hususi teşebbüsü destekleyici yatırımlar yapmasının ve bilhassa Nizip’e asfalt yolların yapılmasının, demiryolunun gelmesinin, Fırat köprüsünün yapılmasının iş hayatının canlanmasında büyük rolü olmuştur. Bu sebeplede kasaba nüfusu bir misli artmıştır.

Nizip’in Hayırsever İnsanları:

Varlıklı Nizipliler içinde Okul, Cami, Hastahane, Köprü, Su yolu gibi eserler yaptıranlar çoktur. Nizip’in hamiyetli zenginlerine başka ilçe ve illerimizde pek raslanmaz.

Meselâ: Nizipli Ali Alkan bir (Kız Akşam Sanat Okulu) ve bir de (Orta Okul) yaptırmıştır. Haci Haşan Akpek isminde başka bir Nizip’li (Verem Savaş Dispanseri) binası kurmuştur. Haci Salih Ekmekçi (Sağlık Merkezi) yaptırmış, ilk okul inşaatı gibi çeşitli hayır işlerine yardım etmiştir. Nizip halkı da yardım kampanyalarına candan katılmıştır. Halkın gayreti ile Nizip, birçok eserlere kavuşmuştur.

Nizip’te Camiler:

Nizip’teki Leylek Camisinin yedinci asırda Halifeler devrinde yapıldığı halk arasında söylenir.

Fotoğraf: Nizip’te yeni yapılan Hükümet konağından bir görünüş

Çarşı Camisininde 14’ncü asırdan kalma olduğu, Mulla Ahmet Camisinin de o devirlerden kaldığı rivayeti vardır.

Saha ve Yeni Şıhlar isimli camiler 40 - 50 senelik, Zeytinlik, Ulu Cami, Hamam Camii, Yeni Cami isimlerini taşıyan camiler ise halkın yardımları ile son yıllarda yapılmıştır.

Nizip’te Folklor:

Nizip halkının çok zengin bir folkloru vardır. Folklor bilgileri henüz derlenip yayınlanmamıştır. Aydınların gayretini beklemektedir.

Gelecekte Nizip:

Nizip’in geleceğine inanıyorum. Nizipli çalışkandır, Nizipli vatanseverdir. Nizipliler bir çok şehirlerin halkına örnek olacaktır.

Fotoğraf: Nizip’te Leylek Camisi minaresinden bir görünüş.

Not: Bu yazı ve fotoğraflar, İlhan Özcan’ın hazırladığı (Nizip ve Nizipliler) eserinden Hulusi Yetkin tarafından özet yapılarak alınmıştır.