GAZİANTEP’TE SANAYİİ VE SANATKÂRLAR (1)

Kategori: Röportaj
Konu: Gaziantep

Aşırı solcuların yeni gelişen özel sektör aleyhine giriştikleri yurt gerçeklerine aykırı yersiz hücumları, son aylarda artmış bulunuyor. Türlü, imkânsızlıklara rağmen, yurt kalkınmasında büyük çaba gösteren Gaziantepli sanatkârlardan birkaç yüz örnek vermeyi faydalı bulduğumuzdan, bu seri yazıyı yayınlamağa karar verdik.

G. Kültür

MEHMET KÜÇÜKPARMAK

Oto elektrik mevzunda, ilk defa Mehmet Küçükparmak’la karşılaştık Küçükparmak 1934’de Kale altında Abdüssamed Ölçerler Dokuma fabrikasına, çırak olarak girip 1938 ‘de makinist oluyor. 1942’de vatanî hizmete giderek tekniğini ilerletiyor; makina, motor ve elektrikçilik imtihanlarına giriyor ve kazanıyor. Kıt’ada kendisine maaş bağlanıyor ve iki yıl atölye şefliği yapıyor. Bu arada tornacılığı da öğrenmiş oluyor.

1945 ‘de askerliğini müteakip Gaziantep’e dönen Küçükparmak tekrar fabrikaya giriyor ve bu meyanda piyasaya da kollektör ve motor sargıları yapmaya başlıyor. Bu, elektrik mevzuunun ilk adamı oluyor. Bu arada da bir çok köylere de elektrojen grubu koyup tesisatlarım yapıyor. Ayrıca şehrimiz elektrik fabrikasının yüksek tansiyon bobinlerinin tamiri ile yenilerinin sarılması da, yaptığı işler meyanında...

TRANSFORMATÖR KAYNAK MAKİNASI YAPIMI

Bu defa fabrikada iki yıl çalıştıktan sonra serbest hayata atılarak torna ve bobinaj atölyesi açıyor. Memleketimizde ilk defa olarak 1948 ile 1955 yılları arasında transformatör kaynak makineleri imalatı yaparak bir çok vilayetlere satıyor.

Halen atölyede elektrik mevzuunda elektrik motor sargıları, kollektör, her nevî vantilâtör tamirleri, transformatör, dinamo işleri ile memleketimizde sadece burada manyeto tamir ve mıknatıslarının doldurulması yapılıyor.

Tornacılık mevzuunda ise Gaziantep ve civarı vilayetler ile (Vandan Adanaya kadar) Kazalarda bulunun dokuma, elektrik işletmeleri, un fabrikaları ile ziraat makineleri parçaları, oto ve ağır kamyonların bulunmayan veya bulunup da pahalı olan parçalarını yapıyorlar.

ALİ KÜÇÜKPARMAK

Kardeşi Ali Küçükparmak da 1946’dan beri ağabeyinin yanında çalışarak gerek elektrik ve gerekse torna mevzuunda kendisine en büyük yardımcı olmaktadır.

Birecik köprüsünün inşaatında bütün elektrik ve torna işlerini kendileri yaptıkları gibi bir çok yabancı şirketlerin montaj işlerinde de yardımcı olmuşlar.

Halen atolyede muhtelif orna, planya, tam takım, freze, testere, kaynak makinası, subap, yuva üst kapak taşlama, ana yatak apareti makineleri ile elektrik control tablosu ve elektrik ölçü aletleri bulunmaktadır.

Fotoğraf: Gaziantep’e yapılan demir borulu karyola çeşitlerinden iki örnek

BEDRETTİN BÜDEYRİ

Elektrik mevzuunda Mehmet Küçükparmaktan sonra Bedrettin Büdeyri ile karşılaşıyoruz. Büdeyri, okul bilgisine dayanarak elektrik ve motora hevesinden dolayı 1946’da iptidai bir şekilde çalışmaya başlamış ve yedek subaylığını bitirdikten sonra 1951’de belediye garajında atölye açmış. Halen bilumum vasıtaların elektrik donatım ve tamiri ile akümülâtör tamiri yapıyor.

İleride de müşteri hizmetinde servis şeklinde çalışmayı düşünüyor.

Mesleğin tekâmülü için çok okuyup nazari bilgiyi artırmanın elzem olduğunu ifade ediyor. Ancak bazı elektrik kanunlarını bildikleri halde pratikte kullanamamaktan müşteki.

Ayrıca EAS Akülerinin mıntıka mümessili olan Büdeyri, bunların tamirini de burada yapıyor.

FATİH VE KEMAL NAZLI KARDEŞLER

Yine şehrimizde en eski oto elektrikçileri olarak Fatih Nazlı kardeşleri görüyoruz. Fatih Nazlı evvelce şoförlük yaparken araba üzerindeki tecrübesine istinaden gerek mesleği tam manası ile yapan olmadığı ve gerekse ihtiyaç hissedildiği için bu mesleğe atılarak 1943’de atölye açmış. Kardeşi Kemal de kunduracılık mesleğinden ayrılarak ağabeysine iltihak etmiş, ancak 1954’te ayrılarak müstakil çalışmağa başlamış.

Fatih Nazlı 1953 yılında İstanbul’da Yakup Pesen yanında iki ay kalarak akü plâkası yapmasını öğrenmiş. Böylece şehrimizde ilk defa olarak akümülâtör imaline başlamış. 1960’da da görgü için Almanya’ya gitmiş.

Halen bilumum oto bobin sarma işleri, dinamo, akü tamirleri ve oto elektrik tesisatları yapıyor. Bu işlerle alâkalı olarak kendi torna tezgahından faydalananmak suretile iş sahiplerine daha ziyade kolaylık temin etmiş oluyor.

(Devam edecek)

Röportaj: Behçet BENİAN

Foto: İ. KÜÇÜKDAĞ

BENİAN, B. " GAZİANTEP’TE SANAYİİ VE SANATKÂRLAR (1)". Gaziantep Kültür Dergisi. ( 1964)

Anahtar Kelimeler: sanatkarlardan, hizmet, civarı, un, budeyristrongp