Türk Şehir Hukuku, Az Gelirli Vatandaşları Mesken Sahibi Yapma GÖREVİNİ BELEDİYELERİMİZE VERMİŞTİR
Şehirlerimizin büyümesi, tabiatıyla mesken ihtiyacını da hızla artırmaktadır. Hızla artan nüfusun mesken ihtiyacını, devletimiz ve mahalli idareler karşılayamadığı için, büyük şehirlerimizin etrafında gecekondu mahalleleri doğmuştur.
1930 tarihli 1580 sayılı Belediyeler kanununun 15’nci maddesinin 68’nci fıkrası ile, 1950 tarihli 5656 sayılı kanun, Belediyelerin mesken faaliyetlerini mecburi görevleri arasına almalarını emretmektedir. Bu hükümlere göre: Belediye meclisleri, lüzum ve ihtiyaç̧ gördükleri takdirde, belediye meskenleri yapmak ve meskenleri belde sakinlerine kiraya vermek veya satmak islerini, müsait mevkilerde arazi almak, bina yapmak isteyenlere taksitle dağıtmak, Belediyelerin mecburî vazifelerinden sayılmıştır
Mesken yapımını teşvik ve izinsiz yapılan binalar ile ilgili ilk kanun, gecekonduların türemeğe başladığı 1948 yılında çıkarılmıştır. 52/8 sayılı Ankara Belediyesine arsa ve mesken yapımı konusunda verilen yetki kanununu tâ ki ben 5228 sayılı Türkiye ölçüsünde tatbik edilecek olan Bina yapımını teşvik kanunu kabul edilmiştir. Mesken yapımını teşvik konusunda 5228 sayılı kanunla kredi ve vergi muaflıkları gibi kolaylıklar sağlanmıştır. 24 Nisan 1953 günü kabul edilen 6188 sayılı (Bina yapımını teşvik ve izinsiz yapılan binalar) isimli kanun ile Belediyelerimize halkımıza arsa temin etmek ve halk konutlarını teşvik ve yapma, az gelirlilere intikal ettirme konusunda Belediyelerimize geniş̧ yetkiler ve vazifeler verilmiştir. 6188 sayılı kanuna takiben 21 7 1959 tarihinde kabul edilen 7367 sayılı kanunla da ister şehir hudutları içinde olsun ister şehir hudutları dışında olsun Devlete ait arsalarla kolaylıkla belediyelere intikali ve halk konutlarına tahsisi konusunda birçok kanunî imkânlar sağlanmıştır. Arsaların vatandaşlara tahsis ve temliki için ,6188 sayılı kanunda teferruatlı hükümler vardır.6188 sayılı kanun Belediyelere, mesken ihtiyacını karşılamak amacı ile toplu halde ucuz ve basit meskenler inşa etme yetkisini vermektedir. Ellerine geçen arsalardan, ev yapımına elverişli olmadığı için, Belediyelerce 2490 sayılı kanun hükümleri gereğince satılan arsaların hasılatı, bu. Ucuz meskenlerin inşasının finansmanına kullanılması kabul edilmiştir. Son yıllarda İmar ve Iskan bakanlığı kurularak az, gelirli vatandaşların ucuz arsa ve ev sahibi olma imkânları artırılmıştır. Son yıllarda 775 sayılı gecekondu kanunu çıkarılmıştır. Arsa ofisi kanun tasarısı meclistedir. Belediyelerimizin kanuni imkânsızlık mazeretinde bulunmaları yersizdir. Belediyelerimizin çoğunun, gelir azlığı esbabı mucibeside ile (Arsa ve halk Konutları) davasına el atmadıkları görülmektedir.
Gaziantep’te Yapılan Gecekondu Önleme Bölgeleri̇
1963 'yılında Gaziantep şehrinde 6860 gecekondu vardı. Gecekondu davasını ilk ele alan belediyelerimizden biri Gaziantep Belediyesidir. Gece kondu tasfiye bölgesi, Keleş Hoca mağarası denilen 87 evlik bir yer ile, her an çökmek üzere olan 100 evlik Gündoğdu mahallesidir. 187 gecekondu sahibine Hacibaba gecekondu önleme bölgesinden yer ayrılmıştır.
Hacibaba önleme bölgesinde ev yapacak 200 aileye, her birine 7500 TL %5 faizli 20 sene vadeli mesken kredisi İmar ve iskân bakanlığı eli ile sağlanmıştır.
600 ünitelik Hacibaba, 1000 ünitelik Çıksorut, 600 evlik Ünaldı mahallesi gecekondu önleme bölgeleri kurulmasına başlanmıştır. Bu bölgelerin parselasyonu yapılmış̧, Hacibaba’nın kanalizasyonu ve yolları yapılmış̧, su ve elektriği getirilmiştir. Ünaldı’nın kanalizasyon, yol ve suyu sağlanmıştır. Çıksorut’un kanal ve yollar inşaatına devam edilmektedir. Çıksorut, Alibaba, Çamlıca, Düztepe, Hoşgör, Ünaldı, Karşıyaka semtlerinde bulunan gecekondular ıslah edilmiştir. Yolsuz, susuz, elektriksiz, kanalizasyon ev yığınları bir düzene sokulmuştur. Bu yerlerin yolları açılmış̧, döşeme, kanalizasyonları yapılmış̧, su ve elektrik getirilmiştir.
Gaziantep’te Halk Konutları İnşa ve Arsa Temin Etmek İçı̇n Muhtar Bir Teşkilat Kurma Zamanı Gelmı̇ştı̇r
Gaziantep Belediyesi 98 yıllık tarihinde ilk defa, az gelirli vatandaşlar için arsa ve ev yapım işini, 1964-1968 yılları içinde ele almış̧ ve az zamanda büyük ilerlemeler kayıt etmiştir. Fakat, şehrimize her gün birkaç̧ aile gelip yerleşmektedir. Nüfus Ergun 25-30 kişi artmaktadır. Baş döndürücü şekilde artan nüfusun mesken ihtiyacını bu tempoda bir çalışma ile karşılamak imkansızdır. Halkımız da mesken inşaatı konusunda her fedakârlığı yapmaya hazırdır. Kanuni imkânlar belediyelerimize verilmiştir. Malî imkânsızlık vardır mazeretini ben kabul etmiyorum. Malî imkânı bulmak her zaman mümkündür. Ortada bir teşkilatsızlık vardır. Az gelirli vatandaşlarımıza ucuz arsa temini, ev yapımını teşvik edecek, hatta bizzat ev yapacak, taksitlerle satacak, döner sermaye esasına göre münhasıran bu işlerle uğraşacak, belediyemize bağlı bir (Halk konutları ve arsa edinme) müdürlüğünün süratle kurulması lazımdır. Bu müdürlüğünde başına geniş̧ yetkili ve vazifeli uzman elemanları Belediye başkanının bulması gerekir. Uzmanlara verilecek ücretlerin tatmin edici olabilmesi için bu konuda şirket kurmak yoluna gitmek de mümkündür. Şiddetli ihtiyaç̧ sebebiyle halkımız, yeni kurulacak teşkilatın her zaman yardımcısı olacaktır. Bugünkü fen müdürlüğünde ise, halka yardım ettiği kadar, halkımızın ev yapımındaki cesaretini kıracak davranış̧ için de olduğunu gösteren olaylar çoktur. Halkın fen müdürlüğünde şikâyeti çok fazladır. Hülasa yepyeni bir zihniyetle, arsa temini ve ev yapım işi derhal ele alınmalı, ihtiyaçları karşılayacak teşkilat, amme ve idare hukuku prensiplerine ve ekonomik işletme esaslarına göre kurulmalıdır. Orta sınıfın arsa ve mesken ihtiyacını karşılayacak yapı kooperatiflerine yardımcı olacak yeni teşkilatı ise başka bir yazımın konusu yapacağım.
Hulusi YETKİN
