III Tatbik Edilen Ziraat Tarzı
Vilayette hemen bütün ziraat mevzularına dal salmış polikültür bir ziarat sistemi hakimdir. Umumiyetle şehirlerde içten dışa doğru birinci kuşak olarak sebze ve meyvayı esas olan bir sulu ziraat ikinci kuşak olarak bağ üçüncü kuşak olarak fıstık veya zeytin, son kuşak olarak da tarla ziraatına dayanan bir sıralanma vardır. Gaziantep Vilâyeti ziraatının ana unsurunu kuruda bağbahçe ziraatı (Bağ, fıstık, zeytin) teşkil eder. Akar su civarında çok ileri bir sulama sistemi mevcut olup sebze ve meyve çeşitleri yetiştirilir. Tarla ziraatının esasını hububat teşkil eder.
- Bağ-Bahçe ziraatı:
Bağ-Bahçe ziraatı Gaziantepteki ziraatın temelidir. Kuruda yetiştirilen meyvelerden Antep fıstığı, zeytin ve bağ iktisadi önemi haiz olan en mühim mahsûllerdendir. Vilâyetin en mühim meyvelik sahaları Merkez, Nizip, Kilis ve Oğuzeli merkez kazalarında toplanmıştır. Sebze ziraatı yalnız suyu bulunan köy ve kasaba civarlarında yapılmaktadır.
1- Antep fıstığı: Türkiye Antep fıstığı istihsalinin yarısından fazlasını Vilâyetimiz verir. En kesif fıstık sahalarımız Nizip kazası ile merkez kazasıdır. Vilâyetimiz Antep fıstığının gen merkezini teşkil etmektedir.
2- Bağ: Vilâyetimiz Türkiye’de en geniş bağ sahasına sahiptir. Bağlarımız otuza mütecaviz üzüm çeşidini sinesinde toplamıştır. Bağcılığımız eski bağcılık sisteminde yapılmaktadır. Kilis kazası flok seralı olduğundan yeni bağcılık Kilis’e girmiştir. Floksera Vilâyetimiz bağcılığı için büyük bir tehlike teşkil etmektedir.
3- Zeytin: Zeytincilik, iklim bakımından müsait olan Nizip ve Kilis kazalarında inkişaf etmiştir. Oğuzeli kazasında zeytin yetiştiriciliği yeni olduğundan diğer kazalar kadar ileri bir zeytinciliğe sahip değildir. İstikbalde Oğuzelinde de Zeytinciliğin gelişeceğine mutlak nazarile bakabiliriz. İslahiye’de bulunan yabani zeytinlerin aşılanmasıda ayni derece mühimdir.
4- Diğer meyva ağaçlarından hem sulu hem kuruda yetiştirilen incir, ceviz, badem, kayısı vardır. Ayrıca sulanmak sureti ile şehir ve civarlarında erik, şeftali ve emsali meyveler yetiştirilir. Düşen varyetetelerinde mahallen katırbaşı tabir edilen armutla münhasiren Nizip kazası ve civarında yetişen çekirdeksiz nar meşhur meyvelerindendir.
Ekseriyetle bahçe ve kısmende sulu tarla ziraatının yardımcı ve mütemmimi olan meyvesiz ağaçlardan kavak yetiştiriciliği Vilâyetimizin hali hazır ve müstakbel zirai istihsal ve gelirleri arasında ehemmiyetli bir yer teşkil eder.
5- Sebzecilik: Daha ziyada şehir civarındaki sulularda inkişaf etmişti, istihsal ancak yazlık istihlaki karşılar. Vilâyette sebzecilik inkişafa müsaitti. Kış sebzelerinden soğan ve emsalinin ihracatı yapılmaktadır. Tüylü acur ve hita denen acur nevile muhtelif tip patlıcanı, soğanı, hıyarı, havucu, turpu ve pancarı meşhurdur.
B- Tarla ziraatı:
Vilâyetimizin güney kısımlarında münhasıran tarla ziraatı yapılır. Tarla ziraatında hububat başta gelir. Umumiyetle kuru ziraat sisteminde yapılır. Tarla bir sene ekilir bir sene nadasa bırakılır. Çeltik ziraatı İslahiye’de inkişaf etmiştir.
1- Hububat: Hububat ziraatı Vilâyetimizin Oğuzeli, Nizip, Kilis kazaları güneyi ile İslahiye civarı ve merkez kazasının kuzey doğusunda inkişaf etmiştir. Hububattan Vilâyette en fazla buğday ekilir. Yulaf müstesna diğer hububat çeşitlerinin ziraatı yapılır.
2- Bakliye: Vilayette baklagillerden bol miktarda mercimek, nohut ve hayvan yemi olarak burçak ve culbunt yetiştirilir.
3- Sanayi nebatları: Vilâyette sanayi nebatlarından daha ziyade lif nebatları yetiştirilir. (Pamuk ve kenevir gibi) pamuk sulu ve kuruda vilâyetin her tarafında dağınık olarak kenevir ise daha ziyade Nizip ve merkez kaza civarında akar su kenarlarında yetiştirilir. Münhasıran merkez kazada suluda ziraatı yapılan ve Mısır’a ihraç edilen Hasankeyf tütünü de Vilâyetin mühim mahsüllerindendir.
C- Sulama Sistemleri:
Modern sulama metodlarının hemen hepsi Vilâyette tatbik edilir. Sulamada border metoduna benziyen maşara usulü, sulama esastır. Sulama daha ziyade şehir ve kasaba civarında inkişaf etmiştir. Vilâyet sulu ziraata elverişlidir. Sulama suyu temininde müşkilat çekilmektedir. Fırat ve yer altı sularından istifade ile sulu sahaların artırılması münkündür. Şimdilik sulama suyu temini esas olarak küçük akarsulara kurulan basit bejlerle yapılmaktadır.
D- Hayvancılık:
Hayvancılığın Vilâyet ziraatındaki rölü ikinci plandadır. Hayvan ve hayvan mahsûlleri istihlaki karşılayamaz. Şehrin et ihtiyacı daha ziyade doğu Anadoludan getirtilen sürülerle karşılanır. Yağ ve peynir ihtiyacı da ayni menbalardan temin edilir. Bölgede süt veçhesini esas alan ileri ve az bir hayvancılık vardır. Bu bakımdan sığırlardan cenup kırmızısı, koyunlardan evesi, keçilerden bol sütlü kıl keçisi Vilâyetimizi süt hayvancılığı bakımından karakterize eden ve bölgenin yerli malı olan hayvan çeşitleridir. Vilâyetimizde kümes hayvanlarından tavukçuluk da inkişaf halindedir.
E- Ziraat Alet ve Makinaları:
Vilâyetimiz arazisi arızalı olduğundan ve zirai veçhesinde bağ-bahçe ziraatı teşkil ettiğinden vilâyette makinalı ziraat tam manasile gelişmiş değildir. Bununla beraber azda olsa en mütekamilinden en iptidaisine kadar her türlü ziraat alet ve makinalarını görmek mümkündür. Arazi ve ziraat şekli yönünden Oğuzeli ve Vilâyetin diğer güney sahalarında makineli ziraat daha fazla gelişmiştir. Toprak işlemesinde kullanılan karasabandır. Hasat pek azı müstesna umumiyetle orakla ve yolma suretiyle yapılır.
F- Ziraat Sanatları:
Vilâyetimizde istihsal edilen mahsulleri kıymetlendirmek maksadiyle küçük ziraat endüstrisi halinde ziraat sanatları teessüs etmiş vaziyettedir. Zeytin mahsulü Zeytinyağı ve sabun imalatında kullanılmakta olup gerek Kilis gerekse Nizip kazalarında muhtelif kapasitede zeytinyağı tasiraneleri bulunmaktadır. Merkez kazada sabunculuk inkişaf ederek muhtelif kapasidede sabun fabrikaları kurulmuştur. Üzüm mahsulü kurutularak, pekmez ve şarap yapılarak kıymetlendirilmektedir. Bu maksatla Kilis ve Merkez kazada resmi teşebbüsün iki hususi teşebbüsünde bir kaç tane şaraphanesi mevcuttur. Pekmez imalatı için bir çok pekmez masereleri vilâyetin her tarafında mevcuttur. Fıstık mahsulünü kavlatmak ve çıtlatmak için gene bir çok işletmeler kurulmuşdur. Gaziantep Vilâyeti istihsal edilen mahsulü kıymetlendirmek bakımından hakikaten geniş ve mütenevvi olarak ziraat sanatlarını bünyesinde kurmuş vaziyettedir.
