Gaziantep Kültür Derneği kitap ve buroşür yayınlarından 57 numaralı kitap 500 kuruş fiyatla satışa çıkmış bulunuyor. H. Uğurol Barlas tarafından hazırlanan 72 sayfa tutan eser: (Gaziantep Tıp Fakültesi tarihi ve azınlık okulları) ismini taşıyor.

Gaziantepli merhum eczacı Cemil Barlasın oğlu olan Halil Uğurol Barlas, sosyal konularda değerli bir araştırıcı ve derleyici olduğunu ispat etmiştir.

İstanbul Edebiyat Fakültesi Sosyoloji bölümünden mezun olan, istikbal vaadeden geleceğin genç ilim adamlarından olan Halil Uğurol Barlas, bütün didinmelerine rağmen, ihtisası olan konuda işe girememiştir. Sayın Uğurol Barlas, halen Karabükte Demir Çelik İşletmelerinde Plâsman uzmanlığı ödevini yapmaktadır. Derneğimize gönderdiği mektuplarının çoğunun konusu Gaziantep’le ilgilidir ve burcu burcu Gaziantep kokmaktadır. Gaziantep’te doğmayan küçük oğlu (Barış) dahi babasının tesiri ile olacak (Ben Gaziantep’liyim) diye iftihar etmektedir.

H. Uğurol Barlas’ın 1957 yılından bu yana Gaziantep Kültür Dergisinde birçok araştırma yazıları yayınlanmıştır. Sayın Barlasın yalnız Gazianteple değil, yurdumuzun diğer parçaları ile ilgili kitapları da vardır. Örnek: (Maraş Düğün âdetleri), (Kütahya Düğünleri), (Kayseri Düğünleri) gibi İstanbul da öğrenci iken yayınlanmasında ön ayak olduğu: (Gaziantep Kurtuluş dergisi) koleksiyonlarında Gazianteple ilgili değerli sosyal araştırma ve derleme yazıları da yer almaktadır.

H. Uğurol Barlasın aynı zamanda şiire de merakı vardır: (Sen beni bilmezsin), (Sebebim Kuğu kuşu), (Şehirdeki çirkin kız) isimli şiir kitapları vardır. (Su) isimli birde oyun kitabı yayınlanmıştır.

Fotoğraf: H. Uğurol BARLAS

1971 yılında H. Uğurol Barlas, Kültür Derneğinin maddi desteğinden ziyade kendi mali gücüne dayanarak (Gaziantep Tıp Fakültesi tarihi ve asırlık okulları) isimli kitabını bastırmış bulunuyor.

Gaziantep Tıp Fakültesi tarihi ve azınlık okulları isimli kitabını incelediğimizde, konuların 7 bölüme ayrılmış olduğunu görürüz.

Önsöz kısmında eserin hazırlanmasından faydalanılan kaynaklardan bahsedilmektedir. Aydınlatıcı belgelerin fotokopilerini sağlıyan İstanbul Amerikan Bord Şirketine, Beyrut Amerikan Kolejleri, Boston protestan Misyon merkezi ilgililerine teşekkür edilmektedir.

İkinci bölümde: Yabancı eğitim ve Sağlık kurumlarının Gaziantep’te kuruluş nedenleri ele alınmaktadır. Amerika’lıların Gaziantep’e 1830-1831 yıllarında yerleşip tesisler kurdukları, 1848 yılında Gaziantep’te Amerikan hastanesinin kuruluşundan başlanılarak, kurulan tesisler ana hatları ile Halep salnanameleri, Şerî Mahkeme Sicilleri, (Türk Verdünü Gaziantep) gibi kaynaklara dayanılarak yabancıların sözleri örnek alınarak, Gaziantep’te yerleşme nedenleri anlatılmaktadır.

Üçüncü bölümde, ilk misyonerlerin 1818’de Gaziantep’te gelişlerinden, ilk matbaanın 1831’de Gaziantep’te faaliyete geçişinden başlayarak, Gaziantep Tıp Fakültesinin kuruluş ve gelişimi, Ermenice kaynaklara dayanılarak açıklanmaktadır. Gaziantep’li azınlıkların gayretleri, Kolejin ve Tıp Fakültesinin kuruluş hazırlıkları arka arkaya güzel akıcı bir üslupla anlatılmaktadır.

1876’da Gaziantep’te açılan Merkezi Türkiye Yüksek kolejinde bulunan:

1- Tıp, 2- Eczacılık, 3- Dişçilik, 4- Ekonomi, 5- Edebiyat ve Matbaacılık branşları ele alınmaktadır. Bu branşlardan mezun olan doktor, eczacı, dişçilerden meşhur olanlar isimleri ile tanıtılmakta ve Fakültenin yıllara göre gelişmesi anlatılmaktadır.

Dördüncü bölümde Tıp Fakültesi müfredat programı ele alınmaktadır.

Tıp Fakültesinin öğretim görevlileri 5’nci bölümde teker teker tanıtılmaktadır.

Altına bölümde Azınlık okullarından bahsedilmektedir. (Amerikan Erkek Koleji), (Amerikan Kızlar okulu), Amerikan Kız Koleji), (Amerikan yetim evi okulu), (Amerikan orta okulu), (Amerikan ilk okulu), (Fransız Saint-Josef okulu), (Fransız Saint-Josef kız okulu), (Yetim evi), (Kilikya Öğretmen Okulu), (Nersisyan Milli okulu), (Hersisyan okulları), (Nizipliyan Tankara okulu), (Hayganuşyan okulu), (Ermeni Yetim ilkokulu), (Atanaktan okulu), (Vartanyan okulu), (Gırtasiras okulu), (Kıristoros okulu), (Losavoricyan okulu), (Losavericyan ilk okulu) ve diğer Ermeni İlkokulları teker teker ele alınmakta, istatistiki bilgilerle güçleri ve tesir alanları açıklanmaktadır.

Yedinci ve son bölümde Merkezi Türkiye Kolejlerinin ve azınlık okullarının Gaziantep’liler üzerindeki olumlu etkileri dile getirilmektedir. Türkiye’de matbaa ve basının ilk gelişme yerlerinden birinin Gaziantep olduğu, Gaziantep’li Türklerin okuma ve müsbet ilme olan ilgilerinin artması, birçok özel Türk okullarının açılmasında ön ayak olunması, Milliyetçilik şuurunun hızla gelişmesindeki olumlu etkileri teker teker anlatılmaktadır.

Sayın H. Uğurol Barlas eserinde, aşırı dogmatik bir görüşe kapılmadan gerçekçi bir görüşle, bir ilim adamına yakışır şekilde, tarafsız bir tutumla, kurum ve olayları olduğu gibi tanıtmaya çalışmaktadır. Hiçbir peşin hükme kapılmayan H. Uğurol Barlas, 19’ncu asır Güney ve Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, yabancıların kültürel ve sağlık konularında gösterdikleri çalışmaları olduğu gibi aksettirmeye gayret ettiği görülmektedir.

Gaziantep bölgesi tarihinin karanlık kalmış konularından birini aydınlığa kavuşturan sayın H. Uğurol Barlasa sonsuz teşekkürler sunarız.

Gaziantep Kültür Derneği Başkanı

Hulûsi YETKİN