GAZİANTEP BÖLGESİ BAĞCILIĞI VE ÜZÜM MAHSULÜNÜN DEĞERLENDİRİLMESİ HAKKINDA RAPOR: GAZİANTEP ÜZÜMCÜLÜĞÜ (5)

Kategori: Rapor
Konu: Gaziantep

(Sayfa 254’denDevam)

Halbuki Antep’in denize uzak olması ve satışların dalma FOB yapılması karşısında fabrika-liman arasındaki nakliye masrafı da buna eklenirse şarabın zararına ihracı gerekmektedir.

Bu bakımdan Tekel'in bölgedeki kapasitesini artırması ve daha fazla yaş üzümün satın alınması mümkün görülmektedir. Çünkü Tekel diğer bölgelerden de üzüm alma durumunda olduğundan bütün alım gücünü Antep’e teksif etmesi kabil değildir. Kaldı ki Tekel’in sırf bölgeye yardım gayesiyle şaraplık üzümün tamamını işlemesi halinde, elde edilecek şarabın satılabilmesi bakımından karşılaşılacak problem Tekel’in haledebileceği konuların dışında kalmaktadır.

Şarap rusumuna 50 kuruş ilâvesiyle Antep’e bir fabrika yapılması hususuna gelince, bunun yerine getirilme imkânı bulunsa bile şarap fabrikasının kapasite hesabına göre litresi 2 liraya mal olacağına ve memlekette şarap istihlâki 30 milyon litre civarında buluduğuna göre yılda 15 milyon TL toplanacak ve bununla 7,5 milyon litre kapasiteli bir tesis kurulabilecektir. Bu takdirde bu fabrikaların işleyeceği üzüm 15.000 tona tekabül edecektir ki bu bölgenin istihsalinde çok cüz’i bir rakam teşkil edecek ve bölgenin derdine çare olmadığı gibi, bu şarabın şatışı da problem olarak karşımıza çıkacaktır. Bu bakımdan şaraplarımıza satış imkânı bulduktan sonra kapasite artışına gidilmesi uygun olacaktır.

Yapılmış olan tecrübelere göre dökülgen üzümü, evsafı itibariyle oldukça düzgün bir konak vermiş bulunduğundan istihsal edilecek konyağın ihraç imkâna bulunması şartiyle hiç olmazsa dökülgen üzüm miktarının yarısının konyak imâlinde kullanılması düşünülebilir. Bu konu, ihraç bakımından halli gereken bir konu olmakla beraber pratik yönden de birçok müşkülleri yenmeye vabestedir. Konyaklık üzümün münhasıran yaş üzüm mevsiminin devamı esnasında iki üç ay içinde işlenip konyağa çevrilmesi gereklidir. Bunun için en az, bir mevsimde 15-18 milyon kilo üzüm işleyecek üç ayrı fabrikayla bir müşterek distilleri kurulması büyük sermayeye ihtiyaç gösterecektir. Bütün bu müşküllere rağmen, müşteri bulunduğu takdirde, konyak imâli tevessül edilecek olumlu çarelerden biri olarak kabul edilebilir.

Alkol konusunda ise, bütün yıl işleyecek ve kuru üzümle çalışacak bir alkol fabrikasının verimli olacağı düşünülmüştür. Bu fabrika her ne kadar konyak fabrikasına nazaran daha basit ve daha ucuza mal edilecek kuru üzüm alkolünün (suma), kuru üzümün halen müstahsili tatmin etmeyen fiyattan alınsa bile, 1.000’lik bir litresi en ez 420 kuruşa mal olmaktadır ve dünya piyasasında çok ucuza (115 kuruş) molas alkoli ile rekabet etmesine ve üzüm alkolünü melas alkolüne tercih eden piyasalar bulunmadıkça ihraç edilmesine imkân yoktur. Alkolde de konyakta olduğu gibi, 1.000’lik bir litresine 400 kuruş üzerinden müşteri bulunmadıkça, yatırım yapılması mümkün görülmemektedir.

Buna rağmen ileride inkişaf edecek olan rakı, votka, konyak ve likör imâlatında kullanılmak üzere halihazır istihsale ek olarak 10 milyon litre 1.000’lik alkol istihsaline gidilebilir. Bu takdirde 30 milyon kilo kuru üzüm, yani 110 milyon kilo yaş üzüm değerlendirilmiş olacaktır.

c) Gübreleme:

Antep bölgesi toprakları gıda bakımından oldukça fakirdir. Bu fakir topraklarda istihsali artırabilmek için yeteri derecede gübre ihtiyacının temini lazımdır. Bağcı bağ çubuğunu bağına dikerken dahi gübre vermeyi düşünmez. Gübrenin mahsulün kalite ve kantitetesi üzerinde tesirlerini göz önüne alarak yeteri kadar gübre verilmesi lazımdır. Toprakta eksik olan hümüsü ahır gübresi ile besin maddesi eksikliğini ticaret gübresi vererek temin icabetmektedir. Ticarî gübrenin verilmesinde toprakların tahlil edilmesi gerekmektedir. Tavsiye edilen gübre miktarlarının, veriş zamanları bağcıya tefferuatları olarak anlatılmalıdır.

d) Sulama

Bu bölge bağları umumiyetle kıraç topraklar üzerine kurulmakta olup hatdızatında su faktörüne de ehemmiyet verilmez. Bunun için Gaziantep ilinde sulanabilen yerlerde kurulan bağlara muayyen zamanlarda su vererek mahsulün kalite ve kantitesini yükseltmek lazımdır.

e) Babalık çeşitlerin tesbiti:

Bölgede geniş bir alanı kaplayan Tahannebi ile Hönüsü üzümüne babalık yapabilecek çeşitlerin tesbit edilmesi lazımdır. Bu tesbit edilen babalık çeşitlerle nasıl bir bağ tanzim edilmesi lazım geldiğini müstahsile öğretmek gerekir.

f) Adaptasyon Denemesi:

Türkiye’nin standart sofralık ve şaraplık üzüm çeşitlerinin burada adaptasyon denemelerinin yapılması lazımdır. İyi netice verenlerin süraatle yayılmasına çalışılmalıdır.

g) Terbiye ve budama denemeleri:

Bu bölgenin standart çeşitleri için muayyen bir terbiye ile budama sisteminin araştırılması iyi netice alınan usullerin bağcıya derhal istikâl ettirilmesi lazımdır.

Bu hususta Tarım Bakanlığı ile Üniversitelerin iş birliği yapmaları tavsiyeye şayandır.

h) Makine ve âlet temini:

Bağcıya modern âlet ve edayatı kolay ve ucuz olarak temin edip bunları kullandırmaya alıştırmak gerekir.

i) Muhammediye üzümü istihsalini artırma:

İyi bir sofralık üzüm çeşidi olan muhammediye üzümünün çoğalmasına çalışılması bu üzüm hakkında bağcılara, tenvir edici bilgi verilmelidir.

j) Enformasyon:

Gaziantep radyosundan bağcılık hakkında sık sık konuşma yapılmalı, hava gidişi, donlu günler halka bildirilmelidir.

k) Haltalık ve zararlarla savaş:

Mücadele işine önem verilmelidir. İstihsal edilen üzümlerin en az yüzde 30 - 40’ı bu bölgede iyi bir mücadele yapılmadığından zararlılar ve hastalıklar dolayısiyle yok olup gitmektedir. Bu hususun ele alınması savaş usullerinin köylüye gösterilmesi, mücadele araçlarının temininde köylüye yardımcı olunması lazımdır.

l) Uygun fiyat tesbiti:

Şaraplık üzümlerin satışlarında Tekel’in tesbit ettiği fiyat mühim rol oynar. Bu fiyatların tesbitinde üzüm çeşitlerinin kaliteleri nazarı itibara alınarak fiyatlandırılmalıdır.

m) Floksera için tedbir:

Gaziantep ilinde floksera artmakta olduğundan çeşitli ağaçların adaptasyon denemelerinin yapılması lazımdır. Ayrıca floksera olan bölgeler için araçlarla yerli çeşitlerin affinite durumları araştırılmalı ve bağcıya tavsiye edilen anaçla hangi çeşidin kullanılacağı bildirilmelidir.

ŞOFRALIK ÜZÜM İHRACATININ

ARTIRILMASI İÇİN ALINMASI GEREKLİ SAİR TEDBİRLER

a) İşçi yetiştirilmesi Gaziantep bölgesinde hasat, ambalaj ve istif işçisinin yetiştirilmesini temin gayesiyle Tarım Bakanlığı ile İgeme, müşterek kurslar açmalı ve deneme partileri hazırlatılmalıdır.

Ayrıca İskenderun liman işçisinin yetiştirilmesi için İgeme ulaştırma bakanlığı ile iş birliği yapmalıdır.

b) Nakil vasıtası temini:

İhracata hazırlanmış olan malların en kısa zamanda nakliyelerini temin için soğuk hava kamyonları veya vagonların kiralanmasında ihracatçılara yardımcı olmalıdır.

Ayrıca soğuk hava vasıtalarının ihtiyacı olan haz ve diğer teknik ekipman mahalli idarelerce temin edebilmelidir.

e) Kredi Kolaylığı;

Gerek Kooperatif ve gerek özel firmalarca yapılacak ihracatta kullanılmak

üzere kredilerin zamanında ve yeterli miktarda kolaylıkla verilmesi Ziraat Bankası’nca temin edilmelidir.

ÜZÜMÜN DEĞERLENDİRİLMESİ İÇİN GEREKLİ DİĞER TEDBİRLER

a) Kuru üzümün Tekel tarafından alınması:

Bölgedeki kuru üzüm intihali ile Tekel’in mübayaası arasındaki farkı teşkil eden miktarın değerlendirilmesi için özel bir piyasası olmayan bu üzümün tamamı Tekel tarafından satın alınmalıdır.

Diğer taraftan Tekel'in de diğer civar bölgelerden kuru üzüm alma mecburiyeti dolayısıyla karşılaşacağı güçlükleri tahfif etmek gavesivle ve alkole pazar bulanması kaydiyle müstahsil kooperatifin kendi malı olan bir alkol fabrikası kurması teşvik edilmelidir. İzmir’de Tariş’in hurda incirlerinden alkol yapma teşebbüsü gibi.

b) Alkolün akaryakıtta kullanılma imkânının araştırılması:

Alkolün sarf yerini artırma konusunda yapılacak çalışmalar meyanında ve ihraç imkânı buluncaya kadar geçici bir tedbir olarak alkolün akaryakıta katılıp katılmayacağının katımı nisbeti çok cüz’i ve yabancı memleketlerde de zaman zaman uygulanmış tedbirlerden olmak bakımından tetkik konusu yapılabileceği göz önünde tutulmalıdır.

c) Kuru üzüm istihlâkinin artırılması:

Kuru üzümün kışla, okul ve hastane gibi toplu kitlelere yedirilmesi yollarının araştırılması gayret sarfedilmelidir. Ayrıca dahili tüketimin artırılması için ufak ambalajlar içerisinde büyük istihlâk merkezlerinde satılmasına çalışılmalı sürümü için gerekli propaganda yapılmalıdır.

d) Konsatre şıra ihraç imkânlarının araştırılması:

Dış memlekete konsantre şıra ihracını temin için Ülfet’i devralmış olan Gaziürün firmasına ait mevcut tesisin ihya edilerek çalıştırılması ve konsatre şıra ihraç imkânları ilgili mercilerce araştırılmalıdır.

e) Pekmez istihlâkinin artırılması:

Pekmez kullanma yerleri, şartlarına ve isteklerine uygun olarak Antep fıstığı, vanilya, kakao vs. benzeri katkı maddeleriyle hazırlanmış ve gösterişli ambalajlı pekmez mamulleri piyasaya intikâl ettirilmek suretiyle artırılmalıdır. Odalar birliği özel teşebbüs sahiplerine imâlatın modernleştirilmesi ve satış yönünde yol gösterilmeli ve teşvik imkânları temin etmelidir.

f) Büyük kısmı ithal edilen mısırdan yapılan glikoz yerine üzüm balı ve üzüm glikozunun ikâme edilmesi hususu etüd edilmelidir.

g) Şarap ve diğer alkollü içkiler ihraç imkânının yaratılması:

Şarap, ihracatı, başlıca maliyetin düşürülmesine bağlı olduğundan, ihracatın ancak devlet yardımıyla realize edilmesi mümkün olabileceğinden bu imkân sağlanmalıdır.

Suma, konyak ve diğer alkollü içkilerin ihracatında durum aynı olduğundan şarap için alınan tedbire eş tedbir uygunlanmalıdır.

h) Üzüm alkolünün melas alkolü yerine ikâme edilmesi:

Alkollü içki imalinde kullanılan melas yerine üzüm ispirtosu kullanılması mecburi kılınmak suretiyle tasarruf edilecek melasın ihracata tahsis edilmek suretiyle döviz gelirimizin artırılması ve öte yandan üzüme sarf yeri bulunması.

i) İhraç gayesiyle yabancı sermeya bulunması:

İmalâtın tamamı ihraç etmek kaydı şartıyla alkollü içki imalinde bir yabancı sermaye ve yabancı kredi celbi imkânı araştırılmalıdır.

j) Alkollü içki ihracının kolaylaştırılması:

Alkollü içkilerin ihracatında her türlü mevzuatın tahmil ettiği vergi, rusum vs. kaldırılarak muameleler basite icra edilmelidir.

KISIM IV SONUÇ

1. Bölgede ihraçlık üzüm çeşidi mevcut olmakla beraber, bağların teknik bakımdan yoksun olması sonucun da ihraca salih miktar çok cüz’i bulunmaktadır. Ayrıca, bu çeşidin yetişme vakti dış pazarlara bol sevkiyat yapıldığı mevsime rastladığından fiyat temin edilmemektedir. Bunların yanında gerek bağ gerek ihracata hazırlık, gerek yükleme işçisi eğitilmemiştir. Ulaştırma imkânları tam kapasite ile temin edilememektedir. Şimdiye kadar yapılan deneme mahiyetindeki ihracat bu vakıaları ortaya koyduktan başka ileride yapabilecek ihracatın en fazla 2.000 tona ulaşabileceğini göstermiştir. Bu itibarla bölgenin sofralık üzüm istihsalinin ihracat yoluyla tam olarak değerlendirilmesi mümkün görülmemektedir.

Bununla beraber bağ bakım işçisinin yetiştirilmesi ve yaş üzüm piyasasında hareket yaratması ve nihayet mümkün olan miktarın değerlendirilebilmesi bakımlarından ihracat teşebbüslerine devam edilmelidir.

2. Gerek kurutmalık çeşitler ve gerek sofralık olup da başka şekilde değerlendirilemediği için kurutulan yaş üzümler 200.000 tona baliğ olan ve mecburen kuruyan bu ürünlerin ihracatın gelişmesine kadar, tamamının Tekel tarafından satın alınmak suretiyle değerlendirilmesi uygun olacaktır.

3. Şarap ihracatının dış pazarlarla rekabet edecek fiyata sahip olamaması dolasiyle ihraç imkânının sınırlı olması, özel amillerin Antep üzümlerine fazla rağbet etmemeleri ve esasen Antep’in yerli ve yabancı çeşitlerin denemeleri yapılıp iyi sonuç verenler tesbit edilinceye kadar şaraplık üzümlerinin kalite şarabı verebilecek evsafta olmamasından dolayı mevcut kapasitenin artırılması bugünkü şartlar altında ekonomik görülmemektedir:

Ancak kalite şarap verecek üzüm cinslerinin ikame edilmesi suretiyle kalite şarabı elde edilmek ihracatta devlet tarafından sûbvansiyon temin edilmek mümkün olduğu takdirde bu artış nisbetinde şarap imâli kapasitesini artırmak düşünülebilir.

4. Gerek yaş gerek kuru üzümün alkol veya konyak imalinde kullanılması kısa vadeli bir çare olarak görülmekteyse de bunun için büyük yatırım gerektiren tesislerin, imâlatın tamamını ihraç etmek kaydıyla gelecek bir yabancı sermaye tarafından veya yabancı kredi ile kurulması yollarının araştırılması uygun görülmüştür. Alkolün istihsal maliyetinin dış pazarlardaki fiyata nazaran yüksek olması karşısında yerli imkânlarla kurulabilecek bir tesis gene devletin sübvansiyonuna ihtiyaç gösterecek, ayrıca kullanacağı üzüm miktarı bakımında da bölgenin bu günkü problemine önemli bir çare teşkil etmeyecektir.

5. İhraç şansı diğerlerine nazaran daha fazla bulunan konsatre şıra (üzüm balı) istihsali üzerinde durulması ve Ülfet’de mevcut tesisin ihya edilerek deneme mahiyetinde tekrar çalıştırılması ve alınacak sonuca göre tevsi edilmesi yerinde görülmüştür.

6. Bölgenin yaş üzüm değerlendirmesi genel olarak organizasyon ve sermayeye ihtiyaç gösterdiğinden mahalli üzüm kooperatifinin ve benzeri teşekküllerin organizasyon ve kredi yönünden takviye edilmek suretiyle kuvvetlenmeleri ve müstahsil hüviyetleri yanındâ imalatçı ve ihracatçı hüviyet intisap etmeleri gerekli görülmüştür.

, G. " GAZİANTEP BÖLGESİ BAĞCILIĞI VE ÜZÜM MAHSULÜNÜN DEĞERLENDİRİLMESİ HAKKINDA RAPOR: GAZİANTEP ÜZÜMCÜLÜĞÜ (5)". Gaziantep Kültür Dergisi. ( 1967)

Anahtar Kelimeler: amillerin, işleyecek, huviyet, pd, farkı