(Sayfa 236’dan devam)

göstermektedir. 1966 rakamlarına göre, bölgedeki bakliyat ekimi, genel toplamın

%27,2 si ve üretimi ise %29,1’i dir. 1966 yılında bezelye ve börülce üretimi olmamıştır. Buna karşılık mercimek ekimi (%64,3) ve üretimi (%68,8) Türkiye toplamına göre fazla olmuştur. Bakliyatta en az ekim ve dikim baklada görülmektedir. Hektar başına verimin Türkiye verim ortalamaları üstünde olduğu III sayılı tabloda görülmektedir.

T A B L O: III

1966 yılı bakliyat ekim ve üretimi

Ürünler	İl	Ekim (Hektar)	Türkiye Ekim’inde	Üretim Ton	Türkiye Üretiminde %	Bölge verimi hek/kg	Ülke verimi hek/kg
Bakla	2	389	10.1	564	10,3	1060	1229
Mercimek	21	64.775	64,8	68 787	68,8	1060	1000
Nohut	17	16.691	20,0	17.845	20,0	1060	1072
K. Fasulye	19	23.264	21,1	36.953	27,4	1582	1227
Burçak	11	23.749	26,3	25.565	28,2	1008	1011
Fiğ	9	22.403	19,5	21.946	20,3	980	939
Toplam		151.271	27,2	171.660	29,1

c) Sanayi bitkileri: Doğa bölgesi, sanayi bitkileri üretimi bakımından bir gerilik göstermektedir. Gerek hektar başına verim gerekse Türkiye ekiminde ve üretiminde yeri bakımından sonuç aynıdır. Bölgede, 1966 yılında, afyon anason, ayçiçeği tarımı yapılmamıştır. Öbür ürünlerin de bütün bölgede ekilmediği, il sayılarının incelenmesinden anlaşılmaktadır. Tütün, keten ve kenevir gibi ürünlerin ise önemli yeri bulunmaktadır. Ketenin yalnız tohumu için ekildiği, lifilerlnden yararlanılmadığı IV Sayılı Tabloda görülmektedir. Bu tablo, sanayi bitkilerinin durumunu karşılaştırmalı olarak ortaya koymaktadır.

ç) Bostan ürünleri: Soğan, sarmısak, kavun ve karpuz gibi bostan ürünleri bakımından bölgenin bir önemi bulunmadığı V Sayılı Tablodan anlaşılmaktadır. Diyarbakır gibi karpuzları ile ün yapmış bir ekim alanı olduğu halde, Türkiye ortalamasının altında bir durum görülmekte ve hektar başına verim de düşük bulunmaktadır.

T A B L O: IV

1966 yılı sanayi bitkileri durumu

Ürünler	İl	Ekilen (Hektar)	Ülkeye Oranı %	Üretim Ton	Ülkeye Oranı %	Bölge verimi hek/kg	Ülke verimi hek/kg
Pancar	16	24.447	15,9	607.195	13,9	24.910	28.855
Patates	21	22.728	14,9	268.649	15,4	11.843	11.667
Tütün	7	3.712	13	4.689	2.9	129	576
Kenevir	2	1.583	15,7	2.075	20,7	1.300	1.000
Kenevir Tohumu	3	1.583	15,8	122	3,5	79	350
Keten Tohumu	3	465	2,9	275	2,4	590	637
Pamuk Tohumu	7	49.692	6,9	35.387	5,7	712	858
Pamuk lif	7	49.692	6,9	22.117	5,9	444	537
Susam	7	1.661	3,0	1.510	4,7	909	593
Toplam		104.288		942.019

TABLO: V

Bölgede 1966 yılı soğan, sarımsak ve bostan ekim ve üretimi

Ürünler	il	Türkiye ekimine oranı %	Türkiye üretimine oranı %	Ülke verimi hek/kg	Ülke verimi hek/kg
Soğan	18	15,7	13,2	6.844	8.246
Sarımsak	5	7,8	8,5	6.100	3.800
Kavun
Karpuz	18	17,7	16,9	14.000	17.500

d) Meyvecilik: Bölge, meyvecilik bakımından da elverişli durumda değildir. Kaysı ve yaş üzüm dışında, bölgenin ve hatta ülkemizin en önemli ürünü Antepfıstığıdır. Adıyaman, Gaziantep, Maraş, Siirt ve Urfa illeri fıstık yönünden elverişli durumdadır. Bu iller dışında ise önemsiz bir üretim görülmektedir.

Beş ilimiz dışındaki illerin Antepfıstığı üretimi ancak 194 tondur. Halbuki, toplam üretimin 1500 ton olduğu (1966 yılı) VI Sayılı Tabloda görülmektedir. İstatistiklere göre, ağaç sayısında artış vardır. 1964 yılındaki ağaç sayısı toplamı 10.500.000 iken 1965’te bu rakam 10.750.000 ve 1966’da ise 11.220.000 olmuştur. Bu artışa paralel olarak, beş ilin dışındaki illerdeki Antepfıstığı ağaç sayısı da artmaktadır, 1964 yılındaki 175.000 ağaçın 1965’te 288.000 ve 1966’da 347.940 olduğu anlaşılmıştır.

TABLO: VI

1966 yılınca meyve ağaçları sayısı ve meyve üretimi

Meyveler	İl	Ağaç sayısı %	Ülkeyedeki sayıya %	Meyve üretimi ton	Ülkeye oranı %	Bölge ağaç verimi	Ülke verimi
Elma	22	1.735.3531	8,6	20.808	4,7	11	22
Kayısı	14	1.441.531	42,6	4,789	26,9	3	5
Şeftali	10	265.070	4,99,1	2,090	3,2	7	12
Yaş üzüm	12	283.782	34,1	1.200.183	38,7	4890	3784
İncir	8	616.313	9,1	8.617	4,0	23	33
Fındık	1	982.350	0,4	1.905	1,0	2	1
Limon	1			2			60
Portakal	1	3	0,04	34	0,01	11	42
Mandalina	1	17	0,8	330	0,06	19	74
Zeytin	4	5.203.600	9,0	81.852	9,0	14	12
Antep fıstığı	5	10.972.060	96,8	14.808	98,6	1	1
Toplam		21.408,079		1.335.416

Zeytin de güney doğu ilerinde (Gaziantep, Maraş, Mardin ve Urfa) görülmektedir. Buna karşılık Artvin’de limon, portakal ve fındık üretimine rastlanmaktadır. İncir ise güney bölgesinde (Adıyaman, Artvin, Diyarbakır, Gaziantep, Maraş, Mardin, Siirt ve Urfa) yetişmekte, fakat elma bütün illere yayılmış bulunmaktadır. Yaş üzüm de oldukça yaygın durumdadır. Çay üretiminin ise henüz Artvin iline uzanamadığı anlaşılmaktadır.

2. Hayvancılık ve hayvansal ürünler:

Doğu Anadolu’nun, özellikle kuzey ve doğu bölümleri hayvancılık yönünden bir yoğunluk gösterir. Koyun, kıl keçisi, sığır, manda gibi etinden ve sütünden yararlanılan hayvanlar yanında katır ve eşek gibi taşıma işlerinde kullanılan hayvanlarda da yoğunluk vardır. Bunların sayı bakımından bütün yurttâki hayvan sayısına oranı %25-40 arasında değişir. Tiftik, deve ve at sayısı ise %25’in altındadır. (Bak; Tablo VII).

Hayvansal ürünlerden süt, et yapağı-kıl, deri çok değişiklik göstermektedir. Ençok sütün, kılın, etin ve derinin kıl keçisinden elde edildiği anlaşılmaktadır. Demek oluyor ki, bu bölgede, kılkeçisi yerli halkın et ve süt ihtiyacını karşılamada işe yaramaktadır. Öbür hayvanların et ve deri üretimindeki oranlarının düşüklüğü, bunların kesim için başka bölgelere gönderildiğini ortaya koymaktadır.

TABLO: VII

1966 yılı hayvan sayısı

Hayvanlar	İl	Toplam sayı	Genel sayıda yeri %	Sağılan sayı	Genel sağılanda %
Koyun	22	13.002.160	37,8	57.716.480	33,6
Kılkeçisi	22	6.125.750	39,4	2.955.810	40,0
Tiftik keçisi	4	514.750	9,1	236.280	13,9
Sığır	22	5.440.150	39,5	1.648.370	37,2
Manda	22	324.590	25,9	78.140	24,0
Deve	4	6.9000	16,0
At	22	282.390	23,4
Katır	22	91.260	38,3
Eşek	22	449.700
Tolam		26.237.650		10.644.080

TOPLAM

Süt üretiminde durum değişiktir ve üretim oranı öbür bölgelere göre önemlidir. Yapağı ve keçi kılı (tiftik hariç) da bu yönden üzerinde durulmağa değer miktardadır.

Süt, genellikle peynir yapımında kullanılmaktadır. Doğu bölgesinde üretilen sütlerin batıdaki büyük tüketim merkezlerine gönderilmesi, bugün için, mümkün değildir. Beyaz peynir (tulum peyniri dahil) ve kaşar peyniri yapımı başta gelir bu bölgede. Bazı kimselerde yağ da yapılmaktadır. Hayvansal ürünlerden ham maddelerin üretim durumu VIII Sayılı Tabloda görülmektedir.

TABLO:VIII

1966 yılı hayvansal ham ürünler üretimi

Hayvan cinsi	Süt ton	Ülke üreminde%	Yapağı kıl ton	Ülke üreminde%	Et ton	%	Deri bin tane
Koyun	308.320	38,3	15.700	35,9	12.056	17,9	828,6
Kılkeçi	248.250	44,3	4.370	50,2	9.365	44,8	622,9
Tiftik	13.990	21,5	732	8,5	320	9,3	30,6
Sığır	1.025.190	39,6	-	-	15.313	17,3	229,0
Manda	70.460	23,3	-	-	738	7,0	6,2
Deve	-	-	-	-	26	6,5	0,2
Toplam	1.666.210		20.802		37,826		1.71,78

(devamı var)