Öyle anlarımız olur ki, vücudumuzda hiçbir rahatsızlık olmadığı ve meydanda açık bir sebep bulunmadığı hâlde bir sıkıntı içerisinde kıvranırız, düşünürüz bu sıkıntı ruhumuza nereden musallat oldu ve ne istiyor bir türlü bulamayız. Bu üzüntüden kurtulmak için eğlence, neşe, avutucu musahabe ve teselliler ararız da gene kurtulamayız.

Bu ruh sıkıntısından kurulmak için sıkıntının gizli sebeplerini bulup ortadan kaldırmak gerektiğini anlarız.

Arzuları, kıskançlıkları, çekememezlikleri, hülyaları, öç alma duygularını içimize atar hapseder, bi­linçaltına sıkıştırır, baskı altında bırakırsak, bu uzaklaştırılmış duygular ruhumuzun derinliklerinde iz bırakır, zaman zaman fırsat buldukça depreşir, nükseder ve can sıkıntısı şeklinde tezahür eder ve kendini gösterir.

Böyle isteklerin bilinçaltında saklanmasından can sıkıntısının geldiği biraz düşünmekle de anlaşılır.

Arzu ve isteklerimizi hiç olmazsa söylemekle içimizden boşaltmak en iyi bir çaredir. İçli insanlar, umumiyetle gamlı kimselerdir. Daima bir yerde istirahatte bulunuş insana sıkıntı getirir. Meşgale, yer değiştirmeler, can sıkıntısını biraz olsun giderir; bir hafta evinde oturan bayanlar pazar günleri yiyeceklerini alarak mesire yerlerine gitmelerinin biricik sebebi iç sıkıntısını gidermek içindir. Son askerliğimde çok kıymetli bir yarbayım vardı. Arasta oturduğu yeri ve masa­sını değiştirirdi, niçin böyle vakit vakit masa değiştirdiğini sorduğum da: tebdili mekânda yer değiştirmede istirahat vardır, karşılığını verirdi. Can sıkıntısının önüne böyle geçmiş bulunurdu. Faaliyette değişiklik, sırları açmadan içi dökebilmek insanı açar.

Yol yürümekle dert söylemekle tükenir, diye bir atasözümüz vardır ki, ne kadar yerinde söylenmiş bir sözdür.

Ruh sıkıntısından kurtulmak için içimizde baskı altında bulunan haset, kıskançlık, kin, intikamdan temizlenebilirsek ruh sağlığına kavuşmuş ve ruh sıkıntısından kurtulmuş oluruz.

Maddi kirlilik, muhit ve çevreyi rahatsız ettiği gibi ruh kirliliği de sahibini ve etrafını rahatsız eder.

Ruh hastalıklarının, ilacı güzel huydur. İçimizi, çirkin düşünce ve duygulardan arıtabilirsek o zaman sıkıntıdan uzaklaşır ve ruh sağlığına erişiriz. İyilikler, yardımlaşmalar kötülüklere karşı yapılan iyi muameleler, içimize bir genişlik ferahlık getirir. Haset, kıskançlık bir ataştır ki iyi meziyetleri yakar, yok eder.

"Hasetten kaç ki kederden kurtulasın." Atasözü bize ne büyük bir telkinatta bulunuyor.

Kötülüğe karşı iyilik yapabilmek ruhen yükselmiş insanların işidir.

Fenalığı, güzellikle karşılyabilmek olgunluk ve yetişkinlik nişanesi olduğu gibi ruh sıkıntısı denilen hastalığın tedavisinde (penselin) tesirini yapar ve ruh sağlamlığına ulaştırır.