Mecmuamızın bundan önceki sayılarında Münif Paşa’yı muhtelif yönlerden inceleyen makaleler çıkmıştır. Münif Paşa (Ceride-i Havadis), (Ruzname-i Ceride-i Havadis), (Hazine-i Evrak) ve (Mecmua-i Funun) da yazılar yazmıştır. Bu yazıda Paşa’nın (Mecmua-i Funun)’daki makalelerinden bahsedilecek ve ileride diğer mecmualardaki yazılanda ayrı ayrı yazılacaktır. (Mecmua-i Funun: Ed. fak. Sosyoloji kitaplığı No: 19/348 de kayıtlı)

İlk sayısı (1279 yılında Muharrrem ayında “Cemiyeti-i İlmiye-i Osmaniye’nin neşir organı olarak Avrupaî bir tarzda çıktıktan sonra (33) sayısında neşriyata son vermiştir.

İkinci defa (1283) yılının sonunda çıkmaya başlayan Mecmua-i Funun bu defada (45.) sayıya kadar çıkmıştır.

(1300) yılı Rebiülevvel’inde üçüncü ve son defa olarak Münifpaşa tarafından tekrar çıkarılmaya başlanmıştır. Mecmua-i Funun’un bu seferki sayısında makaleler imzasız olarak yazılmış ve “HİKAYAT” adlı ile küçük fıkralar neşredilmiştir. (Bir yıldız böceği ile yolcu) adını taşıyan bir fıkra sarayın “YILDIZ” kelimesinden şüphelenmesi ile mecmuanın kapatılmasına sebep olmuştur; fıkra aşağıdadır:

“Bir yolcu bir karanlık gecede yolda giderken yolunu şaşırmış olduğu halde uzaktan bir yıldız böceği gördü. Bunu fenerli bir adam zannedip arkasından gitti. Ve nihayet bir bataklığa düştü. Herif pek münfail olarak böceğe hitap etmeğe başlayıp: (Allah müstahakını versin. Sen niçin beni böyle yerlere getirdin) dedikte böcek: (Sana benim ardım sıra gel diyen oldu mu?) diye cevap verdi”

“Başına bir felâket geldiği vakit onu daima başkasından bilme, elbette senin kusurundar”

“Her ne gelirse sana senden gelir”

Sen anı zannetme ki benden gelir”

Başlığı itibarı ile Mecmua-i Funun’da (55) kadar makale yazan Münifpaşa yazılarında gayet sade bir dil kullanmıştır. Aşağıda sıra ile Münif paşanın yazdığı mekalelere ait listeyi bulacaksınız.

MAKALENİN İSMİ

SAYI

CİLD

YIL

Mukaddeme:

1

I

1279

Mukayese-i ilm ü cehl

1

I

1279

Sür’at-i ömür

1

I

1279

Zuhur-ı Tasvir-i Efkâr

1

I

1279

Karadağ (2 sayı devam eder seyahat yazısı)

2

I

1279

Mukaddem-i ilmi jeoloji

2

I

1279

Takriz i Terceme-i Telemak

3

I

1279

İlga-yi Kavanin-i Nakdiyr

3

I

1279

Ammeye teşekkür

3

I

1279

Ehemmiyet-i Terbiye-i Sıbyan (pedogojik yazı)

5

I

1279

Tarihi Çav

5

I

1279

Tarih-i Evrak-ı Nakdiye berveghi umumî

5

I

1279

Darülfunun da dersi Am Küşadı

5

I

1279

Acaib-i Seb’a-i Alem

7

I

1279

Çinde bulunan Ehli İslam

7

I

1279

Daril funun dersleri

7

I

1279

Hudus-ı Mecmuai iber-i intıhab

8

I

1279

Sergi-i Umumi-i Osmaniye’nin vuku-ı küşadı

8

I

1279

Ümit burnunda bulunan ehli İslâm

9

I

1279

Zuhur-ı Mir’at

9

I

1279

Zamine-i Sengi-i Osmanî

10

I

1279

Çav

10

I

1279

Ümit burnunda Mektub-ı mahsus

10

I

1279

Tarih-i Telgraf

11

I

1279

Vesait-i Tenviriye

12

I

1279

Kebutername

12

I

1279

Mahiyet-ü Aksamazûlum

13

II

1280

Tarihi Hükemayı Yunan

13

II

1280

İlm ü sarf ve nahiv (ilmi makale 3 sayı devam eder)

14

II

1280

İngiliz atalarının aslı

18

II

1280

Süveyş cevreli (Beş sayı devam eder)

20

II

1280

Tanzimi İstanbul

21

II

1280

Suret-i Hal-i Cemiyet

24

II

1280

Anadolu’da semadan nusul eden buğday

26

III

1281

Mecmua-i Muahedat-ı Osmaniye

27

III

1281

Kumur Adaları

27

III

1281

Hariki İstanbul (fıkramsı makale)

28

III

1281

Tarih-i Devlet-i Osmaniyye dersi

28

III

1281

İhrak-ı Bive zenan Der Hindistan

29

III

1281

Amerika’nın Ahal-i Asliyesi

30

III

1281

Karıncaların sanat ve medeniyeti

30

III

1281

Bazı Asar-ı ilmiyye

34

IV

1283

Umur-ı maliye-i düve-i muhabere

35

IV

1283

Tuna vilâyetinde menfaatı umumiye sandıkları

36

IV

1283

Cengiz Han

37

IV

1283

Girid Adası

38

IV

1283

Ambezeklis (Biyografik yazı)

40

IV

1283

Tarihi Hükemayı Yunan isimli felsefî makaleler (14) tanedir. Bazıları birkaç sayı devam etmiş ve filozofların hayat ve felsefî görüşleri anlatılmıştır.

Tarihi Hukemayı Yunan yazılarının yayın sırasına göre listesi aşağıdadır:

MAKALENİN İSMİ

SAYI

CİLT

YIL

Tarihi Hükemayı Yunan (Girişi)

13

II

1280

Tales

13

II

1280

Solon

15

II

1280

Bitakos

19

II

1280

Bias

22

II

1280

Periandres

23

II

1280

Hilon

29

III

1281

Epimenides

31

III

1281

Pisagores

34

IV

1283

Heraklites

35

IV

1283

Demokrates

36

IV

1283

Sokrat

37

IV

1283

Eflatun

38

IV

1283

Antistenes

39

IV

1283

Aristoppes

40

IV

1283

Bu yazımda yalnız makalelerini başlıklarını vermekle yetindiğim Münif Paşa’nın yazılarının muhteviyatından ve özelliklerinden fırsat bulursam ileride bahsedeceğim.

Uğurol BARLAS