İlk devrelerde çarık giyen insanlar, tedricen buna daha düzgün bir şekil vererek ayakkabı ihtiyaçlarını yemeni giymek suretiyle karşılamışlardır. Gaziantep’te de pek yakın tarihlere kadar bu ayakkabı ihtiyacı daha önceleri takunyelerden başlıyarak yemenilerden sonra da kundura giyilerek sosyal hayata intibak edilip şehirliden başka, köylülerin de ayakkabı ihtiyacını kundura temin etmiş ve bu medeni alemde “kunduracılık” adıyla bir sanat doğurmuştur.

Gaziantep’te “Kunduracı Pazarı” diye anılan ve çarşıda ve şehrin her semtinde rastlanan kunduracılardan bir röportaj yapmak üzere dolaşıyorum. Hepsi de genç yaşlarından daha öncelerine ait kunduracılık tarihçesin pek de vukufları olmıyan sanatkârlar. Kunduracılığın bu günkü ilerlemiş durumuna gayretle devam etmekten başka evveliyatları hakkında bilgi veremeyecek halde buldum. Bu geniş sanatın da tabiatiyle bir derneği olduğundan dernek başkanı Sabri Özsöylu’nun yanına gittim. Oda bugünkü sanatın kundura çeşitleri hakkında bilgi verebileceğini, ancak daha evveliyatı hakkında yaşlı kunduracılardan da daha esaslı bilgi elde edilebileceğini söylemesi üzerine yine kunduracı çarşısına gidiyorum. Burada 51 No dükkan da çalışan altmış yaşlarında (sanatında sakal ağartmış) Şerif Baydar adındaki zatla bir röportaj yapıyorum:

- Kunduracılık sanatına dair en eski bilgilerinizi anlatır mısınız?

Cevap vermeğe memnuniyetle hazır olduğunu bildirmekle beraber, ufak bir iç çekmesinden sonra:

- Eskiden kunduracılık sanatı münhasıran Ermenilerde idi. Bir Ermeni kunduracı ustasının bir Türk’e yaptığı muamele şu idi: Yanında çalışmak istiyen bir Türk’e kalfalık öğretecek yerde ona inek yaydırırdı. Ermeniler gittikten sonra, Gaziantep’te kunduracılık sanatı denilen bir şey kalmadı. Kadınlar çocuklarımız kavafların yaptıkları yemenilerle vakit geçirdiler. Sonra Gaziantep Kurtuluş savaşında birkaç yara alıp tedavi olunduktan sonra burada bir dükkân açtık. O sırada Müslüman namiyle bizden başka bir kunduracı yoktu. Yanımıza birçok Müslüman çıraklar aldık; aslan gibi çalışarak pek az zaman zarfında bugünün ihtiyacını karşılıyan modern kunduracı olarak kendileri de dükkân açtılar.

- Kunduracılıkta kıdemli yani sizin gibi eski emsaliniz kunduracılardan bir iki sanatkâr ismi daha söyler misiniz?

- Bunlar içinde ezcümle Şişli Hüseyin ismindeki usta da maruf olup zaman icabı çeşit çeşit çıkan moda kunduralara uygun moderin kunduralar meydana getirildi. İşte Türkiye’mizin hemen hemen ikinci sınıf olarak memleketimiz dahilinde parakende ve toptan olarak ihtiyaçlar temin olunmaktadır. Kunduralarımız son zamanlarda başlıca iki cins olup biri kauçuk diğeri kösele olmak üzere yapılmaktadır.

Biraz durduktan sonra esefle anmak istediği bir not söyledi.

- Son günlerde kunduracılık rekabet namı altında felce uğradı. Bunun sebebi, evler arasında gelişi güzel yapılan kunduralar vardır ki bunlar ucuz satıldığı bahanesiyle dayanıksız şeyler olup kunduracılık sanatını lekelemekten başka bir şeye yaramamaktadır. Bunun gibi, bir de “Yahudi lastiği” denilen malzemelerden yapılan kunduralar da vardır.

Röportajı Yapan: Cemil GÜÇYETMEZ