(Islah Alayı)
19. Asır endüstri inkılabı neticesi dünyada büyük iktisadi ve içtimai huzursuzluklar baş göstermişti.
Edebiyat, sanat, felsefe, siyasi ve içtimai, mevcudiyetin, muhtelif şekillerden, her birinden, en esaslı müşterek olarak hissedilen, noktayı nazar bir Ademi memnuniyetti.
Medeni hükümet 19. asırda teşkilata nazaran öyle bir makine idi ki, büyük kuvvetleri insafsızca mahvederek hareket ediyor. Medeni hükümetlerin teşkilatı hazırası, milletin verdiği verginin mahvını intaç ediyor.
Avrupa’nın iktisadi, içtimai, vaziyeti, tamamıyla bozulmuş insanların iştigal ettikleri mesele ekmek meselesi olmuştu. Fertler, idarenin şekline, pek ehemmiyet vermezler. İdarenin getireceği maddi refah ve saadete bakarlar. İşte bunun içindir ki insan her günkü umumi istihsal ve istihlak ile ilgilidir. Her insanı tatmin edebilecek bir ihtiyacı vardır. Binaenaleyh ihtiyacı tatmin ettiremeyen, teşkilata karşı kıyam eder.
İnsan her dakika, maddi bir ihtiyaç içerisinde kıvranıyor. İstirahatini temin edecek, vesaiti bulmak istiyor. İşte böyle bir maddi ihtiyacın, neticesi olarak, genel istihsal ve istihlak gibi, iktisadi hadisata, şiddetle bağlıdır.
İnsan Toplumunun, geçirdiği tarihi devreler incelenirse, 19.âsır, nüfus artışı, istihlak ve istihsalin birbirini karşılayamadığı, ilmini fennin, terakkisi, hükûmetlerin iç huzurunu bozmuş, 19. asrın tarihi, bir tekâmül devri olmuştur.
İngiltere’de, Fransa’da, Almanya’da, Çeşitli iktisadi hadiseler meydana gelmiştir.
Osmanlı hükümeti, Avrupa’daki endüstri inkılâbı neticesi, mevcut nizamın devamı için, İskân lüzumunu ve yeni bir ziraat değişikliği ihtiyacı hissetmişti. Şehirlerin büyüdüğü, köylülerin bu suretle şehirlere akın ettiği, bir iskân hareketinin lüzumunu hisseder hükümet, milyonlarca kilometre tarıma elverişli, topraklar üzerinde istihsali artırmak için, bir iskân faaliyetine geçti. Bu davayı da halletmek için 1866’da Fırkayı İSLÂHİYE adı ile bir ordu teşkil ederek, Anadolu’da geniş toprakları bulunan Adana, Hatay, Maraş’ta, tatbikata girişti. İskenderun’dan, karaya çıkan, Fırka-i İslâhiye Dağlarda Göçebe halinde yaşayan, Kürt, Türkmen, Reyhanlı, aşiretlerini, askerler tarafından yapılan köylere iskâna başladı. Hassa taburunun karargâh kurduğu yerde, 3000 nüfusu barındıracak, Hasa kasabası kuruldu. Reyhanlı aşireti şimdiki Reyhanlı kasabasına yerleştirildi, Fırka-i İslâhiye’nin, karargâh kurduğu merkeze, şimdiki İslâhiye kasabası kuruldu.
Adana vilayetinin, Fırka-i Islah Alayı tarafından kurulan Osmaniye kasabasına bağlandı. Bu bakımdan İskân hareketlerinin merkezi olan bu günkü İslâhiye Kasabası, tarihi önem taşımaktadır.
İkinci Abdülhamit, zamanı sosyal hareketlerini, Cevdet Paşa, (Maruzat) adı altında beş kısımdan ibaret olan raporu, Abdülhamit’e verilmişti. Bu raporun dördüncü kısmı Fırka-i İslâhiye, hakkındadır.
Fırkayı İslâhiye hakkındaki geniş malumatı 7 Haziran 1954 tarihinde şehircilik haftası, dolayısıyla, bir iç iskân örneği adı ile verdiği konferansta siyasal bilgiler fakültesi, Profesörü Hamit Sadi Selen, geniş malumat vermiştir.
Bugün Hatay’da Kırıkhan, civarında, devlet tarafından kurulan, üç ile 4 yüz haneli, modern köyler göze çarpmaktadır. 1866’da başlayan iskân hareketi hâlâ tamamlanamamıştır. İmar ve iskân vekâletine, köy bakanlığına, bu işleri başarması için Türk milletinin elinden gelen yardımı, esirgemeyeceğine inanmaktayız.
A Turgut OZAN
Dergimizin Notu:
İslâhiye hakkında şu kayda dahi rastladık.
Büyük İskender Doğu illeri fütuhatına başlarken, idaresi altına alacağı ülkeler için özel bir Islah kanunu tertiplemişti. İskenderun’dan karaya çıkıp, Amanos dağlarında Darayı mağlup ederek, doğuya ilerlerken, Elindeki İlk Islah kanununu burada tatbik etmiştir. İşte bunun içinde, İslahiye’ye İslâhiye adı verilmiştir.
