(Geçen Sayıdan Devam)

Zeugma Selfkos Nikator tarafından Fırat nehrinin üzerinde inşa ettirdiği bir gemi köprüsünün gemilerin yan yana getirilmesinden ibaret köprü başın­da tesis edilmiştir. Arap kabileleri etrafa yayılarak büyük bir tehlike arz ettikleri zaman bütün seyyahlar Fırat nehrine bu köprüden geçerlerdi. Germanacia evvelce Maraş’a verilen bir isimdi. Orta çağ muharrirlerinin birçoğunun bu fikirde bulunduklarını ve Ermenilerin Maraş’a germani ki söylediklerini Ritter kaydetmektedir. Fakat o ve. Profesör Kieppert Maraş’ın Antiyochia Ad Tâurum ile bir olduğunu da düşünürler. Şarki Toros’un arkasındaki bu mühim geçidin her zaman mühim bir rol oynamış olduğunu kabul edebiliriz. Bizans müelliflerine göre Germanacia Maraş’ın adıdır.

Roma İmparatorları zamanında Doliche’de basılmış birçok meskûkâta rastlanmaktadır. ([1]) Biritsh Museum’de bulunmuş. Roma devrine, ait çok sikkeler vardır.

Bu paralar Roma İmparatorlarımdan Markos Aurelios ve Komodos gibi imparator ve imparatorun oğullarına aittir. Bu paraların bir tarafından Dolihayon kelimeleri vazihan okunur. Bu vaziyet bize Dolichenin Romalılar devrinde mühim bir merkez olduğunu ispat etmektedir.

Doliche Romalılar devrinde birçok yolların birleştiği bir noktada bulunuyordu. Maraş- Germanicia’dan[2] gelen bir yol Sakçagözü- Sico Basilisey’deu geçerek Doliche’ye gelirdi. Doliche’den garp tarafına giden bir yol da Kartal- Garbedissus’a ve oradan Nicopolis İslahiye’ye giderdi. Doliche’den şarkı cenubiye bir yolda Zeugma’ya ve oradan da Halep’e İnerdi. Cyrrhus’dan Ayrıca Kilis- Kilis’e giden bir şube yolu vardı. Telbaşir Kilis’ten Zeugma’ya giden yol üzerinde bulunuyordu. ([3])

Romalılar devrinde Doliche ve Antep etrafında bulunan şehir ve bazı nehirlere verilen adları yazalım.

Europos: Gargamış (Garabulus)

Zugma: Balkıs

Chalcis: Kınnesrin (Aramice Kartal yuvası demektir.)

Markası: Maraş

Killiz: Kilis

Kommuh: Commagene

Hicraplis: Menbiç

Chalos: Buveyk Nehri

Halman: Berea (Halep)

Abarara: Telbaşır

Aintab Halkevi salonlarında bulu­nan bazı Roma eserleri Roma eseri Antep ve havalisinin Miladın bilhassa 2’nci ve 3’nci sırlarında hayli yüksek ve parlak bir devir yaşamış olduğunu göstermektedir. Esasen bu havalide bulunmuş paralar da buna delalet etmektedir. Bilhassa Doliche şehrinin tanrısı eski alemde büyük bir rol oynaması itibar ile de Antab ve havalisinin zengin medeniyetin merkezi olduğunu göstermektedir. Şimdi bu mezhep hakkında faydalı izahatta bulunalım:

1920 yılında çıkmış (Syriya mecmuası) nın ki Fransa’nın Suriye Fevkalade komierliği tarafından çıkarılır. 183’ncü ve müteakip sahifelerinde Franz Cumont tarafından yazılan zeus Doliclsenuslarm mermer gurubu diye yazılan bir makalede şu satırları okumaktayız:

Commagene’de ki küçük Doliche şehrinin tanrısı eski alemde büyük bir rol oynamıştır. Roma İmparatorluğu zamanında bu din hususi bir ehemmiyet ve kıymet kazanmış Rem sahillesinden büyük Britanya’ya kader tesirini göstermiştir.

(DEVAMI VAR)

[1] Catallogue of grat coins in the Humteriam collection. Gecrg Macdonald. Glascovu 1905. Cilt 3

[2] Ömeroğlu Sakaltutan dağının cenpbunda Kilis’e bağlı bir köydür.

[3] Suriye topoğrafyası Rene Dussaud Sa. 478