İlimizin iktisadi durumu aşağıdaki şekilde gözükmektedir: İlimizde iki iplik fabrikası vardır. Biri Veliç iplik fabrikasıdırki günde 150 amele çalıştırmak suretiyle senede 50.000 paket iplik yapmaktadır. Diğer Soymer İplik ve Dokuma fabrikasıdır ki günde 250 amele çalıştırmak suretiye senede 70.000 paket iplik 400.000 metre gazelina, krezit ve astarlık yapmaktadırlar. Bugün en önde gelen sanatlarımızdan biri dokumacılıktır. Harbi umumiden evvel dokumacılığımız tamamen hiristiyan eline inhisar etmiş bir vaziyette iken bugün tamamen Türk vatandaşlarımız tarafından idare edilmektedir. 5.000’i mütecaviz bulunan dokumacılık sanayiimiz 3 kooperatif tarafından idare edilmektedir. Bu kooperatiflerin mürakabesi altıda çıkarılan çiftli keten, astar, kuşak ve emsali gibi mamüllerimiz İstanbul, Konya, Diyarbakır, Elazığ, Mardin, Erzurum gibi mühim vilâyetlerin ihtiyacı olan iplikler verilemeyişinden dolayı daha başka türlü desenler imal ettiremiyorlar. Bugün dokuma tezgahlarının ancak 8’de 3 nisbetinde bir ipliği verebilmektedir. Ekonomi bakanlığı paralar ile de çok yakında boya istasyonları açılırsa dokumacılığımız bir kat daha ilerlemiş olacaktır. Dokümancılık sanayiimiz meyanında bir de ipek sanayii vardır ki bu sanat 240 tezgâhtâ icrayı faaliyet etmektedir. İpekçiliğimizin çözgüsü tamamen iplik, atkısı Gemlik sun’i ipek fabrıkasında istihal edilerek kontenjan suretile vilâyetimize gönderilen ipeklerdir. Bu ipeklerden kutnu, mejdiye kutnu, tas kutnu, meydaniye, İstanbuliye, çitari, rahmancoğlu, çiçekli kutnu gibi desenler imal edilir ki bu mamüller kısmen döşeme, kısmen de köylü gelinlerinin entarilik ihtiyaçlarını karşılamaktır.

Bundan mâda atkı ve çözgüsü ipekten mamul gömlekliler, pijamalıklar imal edilmektedir. İpek sanayiimizde dokuma sanayiinde olduğu gibi ipek ve iplik bakımından tam kontenjan alamamaktadırlar. İpek Sanayii Ticaret ve Endüstri odasının kontrolüne tabi tutlmakta ve mezkür oda tarafından görülmüştür damgasını taşımaktadır. 1945 yılı içinde Ticaret ve Endüstri odasından 28.202 top muayene edilmiş ve damgalanmıştır.

Dokumacılık kadar önde gelen sanatlarımızdan biri de kilimciliktir. Kilim sanayiinde harbi umumiden evvelden beri yapılan gelmekte olan kilimler Türkiyenin her tarafına ihraç edildiği gibi acaebi memleketlere de mühim miktarda ihracat yapılabilmektedir. Fakat ilimizdeki hristiyan unsurlarının suriyeye sürülmesi üzerine bu sanat Suriyede de inkişaf etmiş ve bu yüzden ecnebi memleketlere ihracatımız durmuştur.

Bugün bine yakın kilim sanayii hâli faaliyettedir. Esefle söylenecek bir nokta varsa o da bu sanat erbanının bir kısmının sanatlarına bile, tağşiş karıştırmalarıdır. Bunların vaziyeti devam ederse Antep kilimciliği ilerden beri kazanmış olduğu namını kaybetmiş olacaktır.

Yukarıda yazdığım sanatlar kadar kıymetli bir sanatımız da debağattır. Debağat sanatımızın da tarihi çok eskidir. Debağatlarımız eskiden çok güzel bir ahengle idare edilirler idi. Bunların bir şıhları bulunur. Bu şıhın vereceği hükme bilakaydüşart her debag esnafı itaat ederlerdi. Bugün bile hala o eski ananelerin çizdiği kıymetli yolların izleri görülmekte ve debağ esnafı arasında bir tesanüt ve yekdiğerine karşı hürmetkâr bulunmaktadırlar. 1940 yılında ilimize gelen ekonomi bakanlığı müfettişlerinden Reşat Bey debağhanemizi gezmiş, bu esnafın kânunların en şiddetli soğuklarında bile yarı yerlerine kadar buz gibi sular içerisinde deri pişidiklerini görmüş, derhal bu acıklı vaziyeti Ekonomi Başkanlığına arzetmiş vekâlette ilimize iki adet yıkama ve pişirme dolabı hediye etmiştir. Bu dolaplardan örnek alan debag esnafı birer birer bu dolaplardan edinmeye başlamış ve bu gün 37 dolapla çalışır bir hale gelmişlerdir. Bunların böyle müsfir bir şekilde çalışmalarına göre halk bankası ajanlığımız debağlarımızı kooperatifleştirmek yoluna da gitmiş ve bu sahada da muvaffak olunmuştur.Bugün ilimizde imal edilen kösele, şehrin ihtiyacına kaşı geldiği gibi komşu illerimize de sevkiyat yapılmaktadır.

Sabunculuk: İlimiz zeytinyağlı mühtâhsili olduğundan sabunculuk sanatımızda ön safta gelecek sanatlarımızdan birisidir. Umumi Cihan Harbi meydana gelmeden imal edilen mahalli tip sabunlarımız aylarca ve hatta senelerce kurutulmağa arzedilir. Ondan sonra piyasaya çıkarıldı ki bu sabunlar kullanmakla erimeği bilmeyen şeylerdi. Bu sabunlarımızın müşterisi Şarki Anadolu idi. Bugün sabun sanayiimizde yenilikler meydana gelmiştir. Mahalli tip sabun imalatı hemen hemen kaldırılmış denilmektedir. Çünkü ayvalık tipi sabun imalatına başlanılmıştır. Bu işte ön ayak olan ve ilk defa bu sabunları imal edecek fabrikayı memleketimize getiren memleketin genç ve güzide evlâdı Kâmil Yetkin olmuştur. Bilhare bu zattan ilham alan diğer sabuncular da fabrikalarını yavaş yavaş Kâmil Yetkin’in açtığı çığıra getirmeğe başlamışlardır. Bu sene ilimiz zeytinyağı rekolte miktarı 2,5 milyon kilodur. Mevsimin yağmursuz gitmesi yüzünden istihsal edilen zeytinyağının asitleri çok noksan ve nefaset itibarile çok güzeldir.

Fıstık: İlimiz ihraç matsından olan mahsüllerimizin en başta gelenlerinden birisidir. Fıstık ağaçlarımız, iki senede bir hasılat verir. Ticaret Bakanlığının verdiği emir mucibince fıstıklarımız standardize edilmeğe başlanılmıştır. 1945 yılı içinde yurt içine ve yurt dışına sevk edilen fıstık miktarımıza, şöyle rakamlara bir bakmak lâzım gelirse bu mahsulün kıymetli gözümüz önünde birdaha canlanmış olur.

Filistin’e	91246	kilo	beyaz	kabuklu	fıstık
İskenderiye’ye	126110	-	-	-	23690 kg. iç fıstık
Haleb’e	195533	-	-	-	-
Mısır’a	17850	-	-	-	-
Bağdad’a	38920	-	-	-	-
Musul’a	19880	-	-	-	-
Beyrut’a	30000	-	-	-	5000 kg. iç fıstık

Sevkedilmiştir ki 392.960 kg. beyaz kabuklu ve 48.500 kg. iç fıstık ihraç edildiği

Ankara’ya	3024	kg
İstanbul’a	92929	-
İzmir’e	11052	-
Adana’ya	30i69	-
Diyarbakır’a	3540	-
Tarsus’a	582	-
Mardin’e	250	-
Malatya’ya	233	-

Kilo ki cam’an 174000 kilo da yurt içine ihracatta bulunulmuştur.

Kilo ki cem’an 174000 kilo da yurt içine ihracatta bulunulmuştur. Fıstık ehemmiyetine binaen Fıstık İhraatçılar Birliği, Umumi Kâtipliği Fıstık İhraatçılar Birliği Umum Müdürlüğü ve Fıstık Tarım Satış Kooperatifleri gibi ellerle idare edilmektedir.

ÜZÜM : İzmir’den sonra ikinci derecede bağcılığı ile iştihar etmiş ilimiz de 75 milyon bağ kütüğü vardır. Bağcılığımızın bu ehemniyetine binanen tekel idaresi umum müdürlüğü eskiden açmış olduğu soma ve rakı fabrikasına ilâveten bu sene de bir şarap fabrikası kurulmağa başlanmıştır. Bu fabrikanın istihsal kudreti 1.000.000 kilo üzümden 500.000 litre şarap yapabilecek durumdadır. İlimizdeki rakı fabrikasının 1945 rekoltesi 600.000 litre rakı, 250.000 litre somadır. İmal etmiş oldukları bu rakıları Gaziantep, Urfa, Maraş, Sivas, Konya vilâyetlerine sevketmekledirler. Üzümlerimiz cina itibariyle pek mütenevvidir. Dımışkı, dökülgen, kabarcık, siyah hönüsü, muhammedi, horoz karası, tabannebi, serpene kıran ve daha bir çok çeşitleri vardır. Fakat bunlardan sanayimizde kullanılan cinsleri helvacılıkta ve pekmez imalâtında soma ve şarp imâlatında dökülgen, kurutmakta dımışkı sofralıkta diğer cins üzümler kullanılmaktadır. İlimizde külliyeli miktarda bulama imalatı da vardır.