Fotoğraf: Gaziantep Çimento Fabrikasının Genel Görünüşü

Fotoğraf:Tesis Müdürü Uçak Mak. Müh. Alâattin Tarhan

Fotoğraf: İnşaat Kontrol Şefi İnş. Yük. Müh. Nail Eker

25 Haziran 1956 günü Gaziantep’in doğusunda beş Km. mesafede bulunan «Gölüce» mevkiinde büyük bir inşaat başlamıştı. Bu, Gaziantep Çimento inşaatı idi.

Gaziantep’te bir Çimento Fabrikasının kurulması için teşebbüse geçen Gaziantepliler hayli uğraşmadansonra nihayet buna muvaffak olmuşlardı. Türkiye Çimento Sanayiinin bu işe girmesi, halktan büyük bir çoğunluğun çıkarılan beşer yüz liralık hisse senetlerini alması, bankalar ve belediyeler gibi müesseselerin de buna katılması sayesinde fabrikanın kurulması gerçekleşmiş, 6.250.000 lira keşif bedelli inşaat 5.452.500 liraya Gaziantep İnşaat Kollektif Şirketi’ne ihale edilmişti.

10.6.1956 tarihinde yapılan mukavele ile 25.6.1956 tarihinde de inşaata başlanmıştı.

Hemşerilerimizden Yüksek Müh. Beşir Bayram, Yüksek Müh. Mehmet Dilir Atay, Yük. Mimar Galip Güllü ve Tüccar Mehmet Camcıoğlu’nun temsil ettikleri Gaziantep İnşaat Kollektif Şirketi sistemli ve metodlu olarak işe girişmiş, Yük. Müh. Beşir Bayram ve Yük. Mimar Galip Güllü İnşaat Şantiye Şefliğinde ve teknik işlerde, Yük. Müh. Mehmet Dilir Atay ve Mehmet Camcıoğlu da idari ve malzeme ikmal işlerinde iş bölümü yaparak çalışmaya koyulmuşlardı.

Merkezi Ankara'da bulunan Türkiye Çimento Sanayii T.A.Ş. de, Tesis Müdürlüğü ve İnşaat Kontrol Şefliği teşkilâtlarını kurmuş, Tesis Müdürlüğüne Kimya Yük. Müh. Kâzım Turgay’ı, İnşaat Kontrol Şefliğine de Faruk Çetiz Tümerkanı, tayin etmiştir. Bu suretle inşaat işlerini organize ve kontrol edecek teşkilât da tamamlanmıştır.

Fotoğraf: Gaziantep İnşaat Kollektif Şirketi Müteahitlerinden Beşir Bayram

Sosyal binalar ve tesisler, fabrika tesisleri ve dahili yollar, demir ve karayolları iltisak hatları olarak üç kısım halinde ele alınan inşaat 26 ay 20 gün sürmüştür.

Mukaveleye göre 18 ayda bitmesi gereken inşaat 10 ay bir gecikme yapmıştır. Bu gecikme, sahanın çok kayalık oluşu, su ve elektrik enerjisinden mahrumiyet, buhranlı zaman dolayısıyie Akar-Yakıt, yedek malzeme, taşıt ve kazıcı araçların kolay bulunmaması sebebiyle meydana gelmiştir. Ancak müteahhitle şirketin el ele vererek çalışması bu müşkülleri yenmiştir.

İnşaatta, 6.600 ton çimento, 1.100 ton demir ve 500 m3 kereste sarfediImiştir.

Gaziantep İnşaat Kollektif Şirketi, hayli güçlüklerle karşılaşmasına rağmen emsaline nümune olacak güzel ve temiz bir inşaat meydana getirmiş, ikinci Tesis Müdürü Alaattin Tarhan ve dördüncü inşaat kontrol şefi Nail Eker zamanlarında 15.9.1958 tarihinde inşaatı teslim etmiştir.

İnşaatın iyi ve matluba muvafık şekilde yapılmasında Kontrol Şefi Nail Eker’in büyük hizmeti olmuştur. Nail Eker ayrıca, Gaziantep’te kaldığı üç sene zarfında; vazifeşinaslığı, liyakatı, tevazuu ve nezaketi ile umumun takdir ve sevgilerini kazanmıştır. Halen Devlet Su İşleri Adana bölgesi Baş Mühendisidir.

İnşaat bittikten sonra Fabrikanın mekanik tesislerine başlanmış, tesisin başlangıcından sonlarına kadar bütün işler, ikinci tesis Müdürü Alaattin Tarhan zamanında düzenli ve ahenkli olarak yürümüş, hedefine ulaşmıştır.

Alaattin Tarhan’ın fabrikayı kuran ecnebi montörlerle iyi münasebeti, tam bir işbirliği halinde bulunması, üstün İnsanî vasıflarıyle personelin derin sevgi ve saygısını kazanması, çalışanları daima sevk ve azimle çalışmaya şevketmiş, bundan dolayı da işlerden verimli neticeler alınmıştır.

Bilhassa, cemiyet hadiselerinin özellikler arzettiği, idarecilerin çeşitli proplem ve müşkilâtlar karşısında kaldıkları o zamanlarda Alaattin Tarhan, işleri düzenli ve ahenkli şekilde yürütmede büyük başarı sağlamıştır.

Alaattin Tarhan’ın Tesis devresindeki başarılarının biri de ağaçlandırma işidir.

Evvelce girişilerek başarısızlıkla neticelenen ağaçlandırma işini tekrar ele almış derneğimiz ve Ağaçlandırma Derneği ile dai mi işbirliği yaparak bilgili ve metodlu çalışması sayesinde başarıya ulaşmıştır. Bugün Alaattin Tarhan’ın kazandırmış olduğu 6.000 kadar yetişmiş ve yetişmekte olan çeşitli ağaç ve fidanlar fabrikayı süslemektedir.

Gaziantepte 17.3.1958 tarihinden 27.10.1960 tarihine kadar 31 ay 14 gün vazife gören ve halen Konya Çimento Sanayii Umum Müdürü bulunan

Alaattin Tarhan, bugün Gaziantepliler tarafından her zaman aranıp sorulmakta, faziletine, tevazuuna tatlı sohbetine iştiyak duyulmaktadır.

Tesis işleri, Haziran,1961 de bitmiş fabrika 3.Temmuz. 1961 tarihinde tecrübe işletmesine açılmıştır.

Altı ay süren tecrübe işletmesinde montajdan kalan noksanlıklar dolayısıyle normal sayılabilecek bazı aksaklıklar olmuşsa da fabrikanın imkânlarıyle kısa zamanda giderilmiş bunlarla elde edilen neticalere göre normal işletme devresi için gerekli tedbirler alınmıştır.

Fotoğraf: Fabrika Müdürü Kim. Yük. Müh. Umur İlişir

Fotoğraf: MUTLU AN: Senelerce süren çalışma sona ermiş nihayet Döner Fırın ateşlenmiştir. Resimde Fabrika Müdürü Umur İliriş Erim ateşlerken

Fotoğraf: Elde edilen çamuru pişirerek Çimento haline getiren döner fırın

Fotoğraf: İşletme Şefi Kimya Yük. Müh. Çetin Demirhan

Fotoğraf: Laboratuvar Şefi Kimya Yük. Müh. Suna Demirhan

Fotoğraf: Mak. Müh. Abdullah Kaleli

Tecrübe işletmesi devresinde meydana gelen arızaların ve noksanlıkların kısa zamanda giderilmesinde, normal işletmede arızalan önleyici tedbirlerin alınmasında, İşletmeler şefi Çetin Demirman ve Makina Şefi hemşehrimiz Abdullah Kaleli büyük gayret göstermişlerdir.

Bilhassa halen Balıkesir Çimento Fabrikası Müdürü bulunan değerli hemşehrimiz Kimya Yük. Müh. Burhanettin O demir, montaj nihayetinde gelenek işletme hazırlıklarını yapmıştır. Çimento Sanayiinde işinin ehli olarak tanınmış bulunan Burhanettin özdemir’in yaptığı iyi hazırlık, almış bulunduğu tedbirler sayesinde tecrübe işletmesi iyi geçmiştir.

Fabrika 1.1.1962 tarihinde normal işletmeye geçmiş bulunmaktadır. Halen günde 315 340 ton klinker, 460 ton çimento imâl edilmektedir.

Fotoğraf: LABORATUAR: Fabrikanın Laboratuarında yapılan iyi çalışma çimentonun daimi olarak yüksek evsaflı çıkmasında önemli rol oynamaktadır.

Fotoğraf: ENERJİ SANTRALI: 7.500 Kilovat takatte olan santralden şehre ceryan ve silecektir. Resimde türbin Jeneratörler görülmektedir.

Fotoğraf: ATÖLYE: Fabrikanın atölyesi modern tekniğin güzel bir örneğidir.

İmâl olunan çimento emsalinden çok üstün olarak piyasada tanınmış ve tutunmuştur. Fabrikanın hemen 300 metre batısındaki «Cunut» tepesinden alınan ham maddenin cer, tazyik, le Chatelier, serbest kireç ve kireç standardının en üstün vasfa sahip olmasından laboratuarda da bu değerlerin iyi bir çalışma ile her zaman sabit tutulmasından çimento üstün kalitesini daimi olarak muhafaza etmektedir.

Fotoğraf: YEMEKHANE: İşçi Yemekhanesi modern bir yemek Salonudur.

Meselâ: 27.Temmuz. 1962 tarih v 11.165 sayılı resmi gazetede yayınlanan normal portland çimentosu:

Görülmektedir ki, bu evsaf; yüksek dayanımlı Portland çimentosundan üstün, ilk dayanımı yüksek Portland çimentosuna yakındır. Fabrika bu suretle ilk dayanımı Yüksek Portland Çimentosunu yapabilmektedir. Bu bakımdan istenilen normun üstünde -tabii olarak- üstün vasıflı çıkan çimento büyük rağbet görmüş olup, tercihan Gaziantep’e uzak yerlerden çok miktarda sipariş yapılmakta civar yerlerin ve mahallin talepleri ile de hemen hemen stok yapılamıyarak çıkan çimento kapışılmaktadır. Çimentodaki «Portland» tabiri, çimentonun tarihçesinden gelmektedir.

1825 yılında Leeds şehrinde Aspdin adında bir İngiliz duvarcısı kalkerle kili karıştırıp pişirmek ve sonra da ezmek suretiyle ilk çimentoyu meydana getirmiştir. Bu çimento o günkü haliyle Portland şehrindeki gri yeşil taşlara benzediğinden «Portland Çimentosu» adını almış ve bu ad zamanımıza kadar gelmiştir, Bugünkü çimentoya benzer ilk çimento 1845 yılında Johnson tarafından yapılmıştır.

Çimentonun ham maddesinin temin edildiği saha çok geniş ve zengin olup en fazla 700 metre uzağa gitmek suretiyle asgari 100 sene yetebilmektedir.

Şehrin enerji ihtiyacının temini düşünülerek yapılmış olan elektrik santralı, fabrika işletmeye açıldığı tarihten beri yani bir buçuk senedir şehre 4.500 Kwh. ceryan vermek üzere hazır bulunmaktadır. Ancak Belediye fabrikadan şehre hattı çekemediğinden ceryan halen verilememiştir.

Fabrika, yapılışı itibariyle yaş sistem olup döner fırında ve termik santralda Fuel—Oil yakmaktadır. Bidayette Batman rafinerisinden getirtilen yakıt, Temmuz—1962 den itibaren Mersin rafinerisinden getirtilmeye başlanmıştır. Çimentoyu mümkün olduğu kadar ucuza çıkarmak isteyen şirket, yakıtı daha düşük fiatla getirme imkânlarını araştırmış, Shell şirketi ile anlaşarak Batmana göre daha düşük bir fiatla Mersin rafinerisinden yakıtı tankerlerle getirtmeye başlamıştır. Bu suretle nakliyeden kazanç sağlayan fabrika şehre ceryan da verirse hayli kâra geçecektir.

Gaziantep Çimento Fabrikası, Gaziantep ve ha valisinin çimento ihtiyacını mükemmelen karşılamakta, Sosyal ve teknik tesisleriyle de modern bir işyeri bulunmaktadır.