ANTEP’TE DİL İHTİLALİNİN KÖKÜ

Kategori: Kültür
Konu: Gaziantep

Yıl: 1885; sosyal hayatta ve devlet idaresinde din her şeye hâkimdir. Türklerde millî duygu uyanmamıştır. Kavm-i Necip-i Arap bütün uluslardan üstün sayılmaktadır.

Antep’e Ebülmuhsin Efendi adlı Türkçe bilmiyen Şamlı bir hâkim gönderilmiştir. Bir Türk şehrine Tükçe bilmiyen Şamlı bir hakim göndermek... Bu, o zamanki devlet adamlarının memleket idaresiyle ilgilenme derecesini gösteren ibret verici bir olaydır. Ama Antep böyle bir şeye sahne olabilir mi? O Antep halkı, tarih boyunca hakkını şuurla aramasını bilmiş millî varlığını her şeyin üstünde tutmuş, sağ duyunun en güzel örneklerini vermiş, yerine göre yırtıcı aslan kesilmiş yahut bir kuzu uysallığı göstermiştir.

Adalet dağıtacak bir hâkimin Türkçe bilmemesi, Anteplilerin adalet duygusunu olduğu kadar millî duygusunu da yaralamıştır. Tepkiler yer yer kendini göstermiye başlamıştır. Şehrin ileri gelenleri, Hasırcıoğlu’nun ne düşündüğünü öğrenmek istemişlerdir. Hasırcıoğlu, seksen iki yaşında bir âlim ve şairdir. Medresede yetişmiştir, dine çok bağlıdır. Her ihtiyar için olduğu gibi onun için de gelenekler kutsaldır. Şeriat işlerine ve Arap soyundan olan bir hâkime kolay kolay toz kondurmaz. Kendisine başvuranları “Oturun oturduğuğunuz yerde. Şeriyat ahkâmını tatbika memur, Kavm-i Necip-i Araba mensup bir zat hakkında ağız açılamaz” diye azarlıyabilir ve bu sözüne itiraz edecek kimse bulunmaz. Fakat o, doğru sözlü bir memleket büyüğüdür. Daha önce bir çok kere hemşerilerinin dertlerine çare bulmuştur. Halkın şikâyetini dinledikten sonra ömrü boyunca bağlı bulunduğu değer hükümlerini bir tarafa itmekte küçük bir tereddüt göstermemiş, en büyük din makamı olan Meşihata, her kelimesinden millî duygular fışkıran şu mealde bir istida göndermiştir:

ANTEP, BÜTÜN HALKI TÜRKÇE KONUŞAN BÜYÜK BİR TÜRK ŞEHRİDİR. GÖNDERİLEN HÂKİM TÜRKÇE BİLMEZ BİR ARAPTIR. ALLAH KUR’ANI KERİM’DE “HER KAVME KENDİ DİLİYLE KONUŞAN BİR PEYGAMBER GÖNDERDİK” BUYURMUŞTUR. BUNA UYULARAK BİZE DE TÜRKÇE KONUŞABİLEN BİR HÂKİM GÖNDERİLMESİNİ, İHTİYARLIĞIM DOLAYISİYLE, BÜTÜN AHALİ ADINA DİLERİM.

Hasırcıoğlu, İstanbul Devlet Erkânı’nca da tanınmış bir şahsiyettir. İstida hemen tesirini göstermiş, Ebülmuhsin Efendinin yerine başkası tâyin olunmuştur. İşin önemli tarafı, istidanın tesirini göstermiş olması değil yurdun hiçbir tarafında Türkçülük ve Türkçecilik gibi bir mesele bulunmadığı bir zamanda Antep halkının nasıl kuvvetli bir milli duygu taşımakta olduğudur.

Bu olay, Gaziantep savunması gibi bir harikanın köklerini nerede aramak gerekteğini ortaya koyan güzel bir örnektir.

Ömer Asım AKSOY

AKSOY, Ö. " ANTEP’TE DİL İHTİLALİNİN KÖKÜ". Gaziantep Kültür Dergisi. ( 1960)

Anahtar Kelimeler: kelimesinden, bize, aramak, bilmemesi, ldquooturun