Temel bilimler alanında Türkiye’de yapılan araştırmalar Türkiye’nin ve dünyanın bilim dağarcığını zenginleştirecektir. Fakat bunun bugünkü niteliği ile teknolojik, sosyal ve ekonomik kalkınmamız üzerinde doğrudan doğruya, çabuk bir etki yapacağı şüphelidir.

Bu sebeple Türkiye araştırma gücünü ve kaynaklarını, gelişmeyi hızlandıracak kollara yüklenmek zorundadır. Atom partikülleri üzerinde bir araştırmayı bugün biz yapmasak, yarın hattâ aynı gün başka bir ülkenin bunu başaracağı şüphesizdir. Böylece sonunda bizim de malımız olacak bu bilgiyi daha kolay, ucuz yoldan elde etmek mümkündür. Fakat Türkiye’de sosyal ve ekonomik kalkınmaya hız verecek bir sosyolojik araştırma, ikdisadi kalkınmamızı geciktiren kurumsal ve davranışlarla ilgili faktörler üzerinde sosyo-ekonomik bir çalışma, kamu müesseselerinin sosyal kalkınmaya hız verecek yönde gelişmesini sağlayacak bir hukuki tetkik, kalkınmamızı sağlam temeller üzerine oturtacak bir plân modelinin geliştirilmesi, iş ve çalışma şartları ile üretim arasındaki ilişkilere ait bir araştırma sosyal ve ekonomik kalkınmamıza daha büyük bir hız verir. Buna rağmen Türkiye’de bu alanlarda araştırma yapabilmek için ne kaynak veren ne de ödül dağıtan bir müessese yoktur. Bu adı taşıyan bazı özel kurumlar ise ciddi bir araştırma plânından mahrumdurlar. Bu yolda hazırlanan araştırma projeleri maddi imkânsızlık ve teşvikten mahrumiyet yüzünden gerçekleştirilememektedir. Türkiye’ye has bu çeşit araştırmalar. Avrupa ve Amerika’nın herhangi bir araştırma merkezinde yapılamıyacağından, en verimlisini yine Türk bilim adamları başaracaktır. Bu sebeple Bilimsel Araştırma Kurunmunun temel fen bilimleri dalındaki araştırmalara öncelik tanıması ve evvelâ bu dalı teşvik etmesi büyük bir hata ve toplum için büyük bir kayıptır.

Millî dâvalarımızı kendi bilim adamlarımızın araştırmaları ile çözebilecek bir duruma ulaştığımızı memnunlukla söyleyebiliriz. Fakat kıt araştırma kaynaklarını ve millî takdir ve heyecanımızı yanlış kollara yönelterek, gerekli yolda çalışacak araştırmacıların cesaretlerini kırıyor, onları ihmal ve inkâr ediyoruz.

Temel fen bilimleri çok önemlidir. Bu sahadaki gelişmeleri günü gününe takip edip, seviyelerine uygun olarak İlkokuldan üniversiteye kadar öğretmemiz şarttır. Fakat, ortada kendi sosyal, ekonomik ve öğretim dâvalarımızı çözümlemek amacıyla temel bilimlerde dünya bilimine bir katkı yapabilmek hedefi gibi iki alternatif arasında bir tercih yapmak gerektiği zaman şüphesiz birinciyi seçmek gerekir. Her İkisini bir arada yürütmek en büyük arzumuzdur. Fakat kaynaklarımız yeterli değildir. Bu takdirde kalkınmamıza doğrudan doğruya etki yapıp ona canlılık katacak hukukî, sosyal, kurumsal vs ekonomik gelişmemize hız verecek araştırmaları teşvik etmek şarttır. Ancak bu suretle temel bilimdeki gelişmeleri topluma faideli olarak kullanacak ekonomik ve teknolojik seviyeye ulaşabiliriz. Türkye Bilimsel ve Teknik Araştırmalar Kurumu’nun tam tersini yapmıştır.

(Prof. Ahmet Kılıçbay)

Cumhuriyet- 22.11.1968