Türkiye’de Ticaret ve sanayi odaları için hazırlanan ilk proje ile bugünkü odalar kanununun neşri arasında hemen yarım asırlık bir zaman vardır. Ticaret odalarının en kıdemlisi İstanbul Ticaret ve sanayi odasıdır. 13 Zilkade 1292 tarihli fermanda İktisadi teşkilat mevzu bahis ve 13 Haziran 1292 tarihli kararname ile (Meclisi Ticaret ve ziraat) unvanı ile istişari mahiyette bir meclis ihdas edilmiş ise de bu teşebbüs başarılamamıştır. Bilâhare 6 Safar 1297 tarihli 11 maddelik bir nizamname ile (Dersaadet Ticaret odası) ve 29 Recep 1297 tarihli nizamname ile birer Dersaadet Sanayi odası ve Dersaadet Ziraat odası ihdas edildi ve ilk defa olarak 14 Kânunusani 1882 gününde (Dersaadet Ticaret odası) açıldı. Ve 27 Şubat 1888 gününden itibaren de (Dersaadet Ticaret ve Ziraat ve Sanayi odası) adını aldı.
Meşrutiyetin ilânından iki yıl kadar sonra 31 Mayıs 1326 tarihinde Ticaret ve Sanayi odaları nizamnamen yapıldı ve Ziraat odaları bunlardan ayrılmış oldu. Ve ondan sonra başta İstanbul Ticaret odası olmak üzere bazı odalar az çok bir mevcudiyet göstermeye başladılar.
Fakat asıl terakki ve tekamül Cumhuriyet devrinde başladı.
1923 yılında İstanbul Ticaret ve Sanayi odası ve bunu müteakip İzmir odası tarafından hazırlanan (Ticaret ve Sanayi odaları kanunu) lâyihaleri hükümetçe bazı tadilât ile Büyük millet meclisine arz edildi.
12 maddelik olan bu kanunun 655 numara ile 22 Nisan 1925 tarihinde kabul ve neşredildi ve bu suretle ticaret ve sanayi odaları esaslı olarak kurulmuş oldu.
Gaziantep Ticaret ve Sanayi odası: Ziraat, Ticaret ve sanayi odası namı ile 1315 tarihinde tesis etmiş ise de iptidai bir halde kaldığı ve inkişaf edemediği rivayetten işitilmiştir. O tarihten Antep’in istirdadına kadar olan zamana ait muamelâtı ve vakayii gösteren evrak Fransız işgalinde tamamen kaybolmuş olmakla bu bapta bundan başka malûmat elde edilemedi.
İstirdattan sonraki teşekkül 24 Kânunusani 1922 gününe rastlar.
(Fotoğraf):TİCARET ODASI İDARE HEYETİ
12 Azadan mürekkep olarak kurulmuştur. Senelik mesai hulâsaları şudur:
1338-1339-1340-1341
Gaziantep, Ankara itilâfnamesini müteakip 25 Kânunuevvel 1337 günü Fransızlar tarafından tahliye edildikten sonra 24-1-338 de Mayıs 326 tarihli odalar nizamnamesine tevfikan yapılan intihap neticesi 12 azadan mürekkep oda meçlisi ilk İçtimaını Mutasarrıf Münir beyin riyasetinde aktetti. Bu yıllarda Tacirlerin odaya kayıtları ile sınıf ve derecelerinin tayini ile uğraşıldı.
Yerli malı: Geyme için teşvikat yapılmasına ve buna oda meclisi azalarının numune olmasına karar verildi.
Kaçakçılarla: Muamele yapmamaları için tacirlere yemin ettirildi.
Tacirler arasında mütehaddis meseleler sulhan halledildi. Bazı teamülü ücariler tespit edildi.
Avrupaya: giden seyyar sergiye 43 çeşit yerli malı mahsulât ve eşya ile iştirak edildi.
(Fotoğraf): Ticaret odası başkanı Mahmut Ersoy
(Fotoğraf): Yılmaz Dokuzoğuz
1926
1926 yılında 22 Nisan 341 tarihli ve 655 numaralı kanuna tevfikan yeniden intihap yapıldı:
Odaya ilk defa olarak Ticaret vekâletinden bir Başkâtip tayin edildi.
Mezkûr intihap devresinin Oda meclisi şöyle teşekkül etmişti.
Muntahap azalar
Ali bey Mamat ağa zade
Hamit bey Mütevelli zade
Hacı Kadir bakkal bey
Bahtiyar bey Patpat zade
Mustafa bey Kafadar zade
Rağıp bey Hoca zade
Emin Mazlum bey Karahoca zade
Hüseyin bey Hamut zade
Mahmut bey Kanevetçi zade
Mehmet Hayri bey Müftü zade
Mastafa bey îmam zade
Ökkâş bey Temir zade
Tabii âzalar Rıza Cinanî bey Mmtaka iktisat müdürü Bilâhare Vasıf bey
Şakir Ziya bey - Oda baş kâtibi
Bilâhare Abdullâh Yılmaz bey
926 yılında ilk defa olarak oda bütçesi tanzim edildi. Oda kadrosu yeni nizamnamenin odalara tahmil ettiği vazifeleri yapabilecek bir şekilde tanzim edildi. İlk defa olarak 150 tacir ve sanatkârın iştirakı ile oda kongresi aktedildi.
Dellâl ve simsarlar için tarife yapıldı. Almanya’ya Numunelik Antep pekmezi gönderildi. Amsterdam’a Hasankeyî tütünü numunesi gönderildi.
926 Oda kongresinin ruznamesi şu idi.
1-Ticareti sınaiyenin tanzim ve tezyidi.
2-Ticareti ziraiyenin tanzim ve tezyidi
3-para ve itibar mes’lesi
4-Terakkıyati ticariyeyi işkâl eden mevat
1927
Berlin, Amsterdam mümessilliklerimize ve Tiryesteye Antep fıstığı nümuııeleri gönderildi. Antep pekmezi, Antep fıstığı, Antep kiliminin tağşiş edilmemeleri için talimatnameler hazırlanarak her üçü de muayeneye tabi tutuldu. Antep pekmezinin köylerde temiz ve hilesiz yapılması için ayrıca bir de tarif name neşredildi. Oda kadrosuna bu iş için ilâve edilen muayene memurları ile beraber kadro şu şekli aldı,
1 Baş kâtip, 1 Muhasip, 1 Esnaf mürakıbi, 1 İstatistik kâ tibi, 2 Muayene memuru, 1 piyasa memuru.
Yapılan tarifname köylülerimize ve talimatname de Türkiye’deki umum Ticaret ve sanayi odalarına odanın muayene damgası ile beraber gönderildi.
