Gaziantep Halep’e bağlı bir kaza iken 1897 senesinde kurulmuş 35 yataklı bir belediye hastanesine sahipti. Bu hastane Akyol’da Amerikan hastanesinin garbine yapılmıştı. Bu hastane biri Beyaz hastane diğeri Sarı hastane ismi ile iki pavyondan ibaretti. Beyaz hastane erkeklere, Sarı hastane kadınlara mahsustu.

1912 senesinde bu hastanenin bir başhekimi, bir asistan ve bir dahiliye mütahassısı olmak üzere üç doktoru vardı.

Sarı hastane 1912 senesinde ticaret idadisi olarak kullanıldı. Umumî harpte her iki hastane kısmen Askeri hastane halene ifrağ edildi. Gaziantep müdafaasında bu hastane Fransız topları ile tamamen yıkıldı.

Yine Antep kaza iken biri Başhekim olmak üzere Belediyenin iki doktoru, bir aşı memuru ve bir kabilesi vardı.

Bu hastanelerde ve belediyede çalışan doktorların hepsi Ermeni idi. Antep’e gelen ilk Türk doktor Abbas beydir.

Antep sancak olduktan sonra Devlet Sıhhiye teşkilâtı olarak bir hükümet doktoruna malik bulunuyordu. Bu teşkilât 1920 tarihinde Sıhhiye müdüriyetine kalbedildi.

Memleket hastanesi

1921 senesinde Gaziantep’in Fransızlardan istirdadı üzerine Belediye hastanesi 20 yataklı olarak Amerikan hastanesinde teşkil edilmişti. Bilâhere memleket hastanesinin bulunduğu binaya nakledildi ve 1928 senesinde belediyeden alınarak memleket hastanesi adiyle İdarei hususiyeye devredildi. Hastane idare hususiyeye devredildikten sonra her sene cumhuriyetin feyzlerinden istifade ederek tekemmül etti. 931 senesinde kırk yatağa, 933 senesinde yetmiş beş yatağa iblâğ olundu. Evvelce yalnız bir operatörle İdare edilirken bir dahiliye ve bir burun boğaz ve kulak mütehassısı ile doktor kadrosu genişletildi. Hastane dahilinde eczane açıldı. Bir laboratuvar tesis olundu. Hastane tek bir pavyondan ibaretken bir salgın hastalıklar pavyonu, bir idare pavyonu ve bir poliklinik pavyonu ile biri septik diğeri anti septik ameliyata mahsus iki ameliyat hane ile tevsi olundu. Memleket hastanesi bugünkü vaziyetiyle memleketimiz sıhhî ihtiyaçlarını tehvin edecek bir vaziyettedir.

Hastanenin memlekete yaptığı büyük hizmetlere bir misal olmak üzere 1 Kânunseni 934 tarihinden 31 Haziran 934 tarihine kadar gördüğü işleri rakamla göstermek kâfidir.

(Fotoğraf): Memleket hastanesinin 1 numaralı pavyonu

Adet
5393	Poliklinik muayenesi
519	Hastanede yatırılıp tedavi edilen hasta
201	Yapılan ameliyat
1555	Yapılan laboratuvar muayenesi

Kilis memleket hastanesi

Yine on yataklı Belediye hastanesi olarak açılan Kilis hastanesi de 1928 senesinde hususî idareye devrolunmuş ve memleket hastanesi adını almıştır. Bu hastane bugün 25 yataklıdır. Bir operatörle idare edilmektedir. Bu hastanenin de mesaisini anlatmak için son altı ayda yaptığı işleri yazıyoruz:

Adet
930	Poliklinik muayenesi
169	Yatırılarak tedavi edilen hasta
77	Yapılan ameliyat

(Fotoğraf): Memleket hastanesinin salgın hastalıklar pavyonu

462 Laboratuvar muayenesi

Bunlardan başka Merkezi Vilâyette bütün teşkilâtı sıhhiyeyi murakabe ve emrazı sariye mücadelesini idare eden sıhhat müdürlüğü ve bu müdürlüğe bağlı merkez ve kazalarda bi­rer Hükümet tabibi ve Hükümet tabiplerinin emri altında sabit, seyyar olmak üzere ikişer sıhhat memuru çalışmaktadır.

Bu teşkilatla Vilâyet on üç Sıhhi mıntıkaya taksim edilmiş ve herhangi bir mıntıkada zuhur eden en ufak bir hadisesi sıhhiye günü gününe haber alınmakta ve vak’a mahalline derhal Doktor, Sıhhat memurlarından mürekkep heyetler gitmekte en seri vasıta ile hastalık musapları memleket Hastanelerine nakli, vaka çıkan köyde lâzım gelen tedbirler alınmakta bulunmuştur. Bu teşkilâtın Halk sıhhatini korumak için hastalık mücadelesine verdiği ehemmiyetin derecesi yine son altı ay zar­fında rakamlara istinat eden mesai ile ölçülebilir.

1 Kânunusani 1934 tarihinden Haziran 1934 sonuna kadar Umumî Vilâyet dahilinde yapılan aşılar:

Çiçek aşısı	29600
Menenjit aşısı	6890
Tifo aşısı	4064

Teşkilât yalnız bu aşı işi ile meşgul olmakla kalmamış aynı zamanda köylerin temizliğiyle sıtmalı mıntıkalardakinin tevzi ile ve Frengi mücadelesi ile de uğraşmaktadır.

Yine cumhuriyetten evvel tek bir sıhhî mücadele vasıtasına malik olmayan vilâyetimiz bugün müteaddit etüv, buğu sandıkları gibi vasıtalar te’min etmekle beraber belediye tarafından da muntazam bir tebhir ve tathir istasyonu tesisini kararlaştırmıştır.

Atiyen daha ziyade tevsi ve tekemmülü kaviyen ümit edilen Nizip ve Pazarcık kazalarındaki beşer yataklı birer muayene ve tedavi evinin mesaisi de şayanı arzdır.

Pazarcık ve Nizip muayene ve tedavi evlerinde 1 Kânunusani 1934 tarihinden Haziran 1934 gayesine kadar parasız olarak muayene ve ilâçları verilen vatandaşların adedi 1013 tür.

Trahom mücadelesi

Çalışmaya başladığı günden itibaren açık olarak herkes tarafından iyi neticeleri takdir ve şükranla görülen bütün vücudu her türlü çalışmaya müsait bulunup gözlerinden mahrum kalacak vatandaşların bu mahrumiyetini kovmak gibi hizmette bulunan iki doktor dört Sıhhat memuru tarafından idare edilen Gaziantep ve Kilis Trahom hastane ve dispanserleri ile yine iki doktor sekiz Sıhhat memuru tarafından idare edilmekte olan Gaziantep Kilis seyyar trahom teşkilâtının altı aylık mesaisini şuracıkta takdirle gösterebiliriz.

1 Kânunuevvel 1933 tarihinden Mayıs 1934 nihayetine kadar.

Merkez	Kilis
4760	2804	Muayene edilen
99	83	Yatan hasta
342	277	Yapılan ameliyat
177409	103945	İlaçlama

Sıtma mücadelesi

Şimdilik İslâhiye kazasına münhasır kalan Sıtma mücadele teşkilâtının gördüğü hizmetlerin canlı misallerini de aşağı ya çıkarıyoruz.

İkinci kânun 1933 tarihinden 31 Kânunuevvel 4933 gayesine kadar.

(Fotoğraf): Doktor Mecit Beyin Hastanesi

Adet
5162	Muayene edilen eşhas
2366	Muayene olunan kan
18154,50	Tevzi edilen kinin

ZÜHREVÎ HASTALIKLAR DİSPANSERİ

Bu devlet teşkilâtından başka şehrimizde belediye tarafından idare edilen (20) yataklı bir zührevi hastalıklar dispanseri vardır.

Hususi hastaneler

Doktor Mecit Beyin Hastanesi

Doktor Mecit Bey hastanesi; 921 senesinde Doktor Mecit Bey tarafından kurulmuş 20 yataklı hususi bir hastanedir. Senede binlerce vatandaşı tedavi ve ameliyat etmektedir. Bu hastanenin röntgeni de vardır.

Doğumevi

929 senesinde Kadın hastalıkları mutahassısı doktor Saip Safi bey tarafından tesis edilmiş 20 yataklı hususi bir hastanedir. Vilâyetimizin kadın hastalıklarının tedavisi ve doğum evi ihtiyacını karşılamaktadır.

(Fotoğraf): Doğumevi ve Bahçesi