Aşağıdaki yazı, Halk Bilgisi Haberleri Dergisi’nin 1 Eylül 1930 tarih ve 11 sayılı nüshasından aynen alınmıştır. Bu derginin 10 ciltlik koleksiyonu, Ankara Millî Kütüphanesinde mevcuttur. Aşağıdaki yazı, birinci ciltin 177. sayfasından Şakir Sabri Yener tarafından kopya edilerek Kültür Dergisine gönderilmiştir.
Halk Bilgisi Derneği İstanbul Merkezi, konservatuvar heyetinin iltihakını temin etmek suretile, ilim encümeni azasından Abdulkadir (İNAN) Beyi geçen sene şarkî Anadolu'ya göndermiş, Trabzon, Rize, Gümüşhane, Bayburt, Erzurum, Erzincan sahalarında çalışan arkadaşımız, buralarda bir kısım halk bilgisi malzemeleri toplamağa muvaffak olmuştu.
Konservatuvar heyeti -doğru veya yanlış- musiki eserlerinin gezici mahsuller olduğu kanaatile, şehirler ve kasabalar haricinde faaliyete lüzum görmediği cihetle Abdülkadir Bey de aynı tarzda harekete mecbur olmuş, bu yüzden geçen yıl dernek, doğrudan doğruya köy ile ve köy halkı ile meşgul olmamıştır.
Bu sene ilim encümenince Gaziantep vilâyeti seyahat mıntıkası olmak üzere tesbit edildikten sonra tetkik heyetinden, evvela toplayacakları maddeleri şehirlerin ve kasabaların dışında köylerde, köylüler ve aşiretler arasında aramalarını rica ettik. Ricanın is’afını vaadederek İstanbul’dan ayrılan tetkik heyeti Temmuzun 14’ünde Gaziantep’e vasıl olmuş, ilk iş olarak dernek teşkilatına dahil Gaziantep’li arkadaşlarla temas etmiş. Bilhassa kendi mesaisi için hazırladığı zemin hakkında Gaziantep dernek muhabiri Ali Rıza Bey’den malumat almıştır. Bunu müteakip maarif müdür vekili RAşit Bey’in delaleti ve ilk tedrisat müfettiş ve muallimlerinin iştirakile bir içtima akdolunarak heyet azası ve muallimler meyanında iş bölümü yapılmıştır.
Bu izhari mesai bitince muallim arkadaşlar şehir dahilinde, tetkik heyeti de vilayetin merkez kazasına tabi köylerde hemen çalışmağa başlamışlardır.
Gaziantep köylerinde 15 gün devam eden mütemadi bir gayret sarfolunarak Nizip kazasına geçilmiş, Nizip kasabasile muhitindeki tetkikat dört gün sürmüştür. Oradan tekrar Gaziantep’e dönülerek arkadaşların faaliyeti gözden geçirilmiş ve bazı noktalar hakkında dikkatleri celbedilmiş ve Kilis’e gidilmiştir. Kilis ve havalisinde de bir hafta iştigal olunarak tekrar Gaziantep’e avdet edilmiş ve pek mühim görülen bazı maddeler etrafında doğrudan doğruya tetkik heyetince tahkiklerde bulunmuştur.
Tetkik heyetinin seyahati umumiyetle iyi geçmiştir. Elde edilen Halk Bilgisi ve Etnografya maddeleri fevkalade mühimdir. Bilhassa Elbeyli ve Karaşeyhlı, Barak aşiretleri ve şubeleri arasında icra edilen tetkikler derneğe yepyeni malzeme kazandırmış, bundan başka halk bilgisi sahasında şimdiye kadar işitilmemiş mevzuların mevcudiyetini anlatmıştır.
Ez cümle eski Oğuz Boylarının Anadolu’da büyük bir istihaleye (Başkalaşmaya) maruz kaldıkları görülmüştür. Eski Oğuz boylarının isimlerine bugün bir köy, yahut küçük bir oymak ismi halinde tesadüf edilmiş, elyevm aşireti halinde yaşıyan veya aşiret ananelerinine sadık kalan kabilelerin yeni teşekküllerden ibaret olduğu tezahür etmiştir. (Belirmiştir)
Sonra Cenup Türkmenleri’nin en ziyade Köroğlu, Kozanoğlu gibi kahramanlık destanlarından hoşlandıkları ve bilakis Aşık Kerem, Aşık Garip gibi Romantik mevzularla fazla alakadar olmadıkları tesbit edilmiştir.
Seyahat esnasında Gaziantep Vali vekilinden, büyük küçük bütün memurlardan, ilk tedrisat müfeddişi Ali Rıza, muallim Şakir Sabri, Kilis’te ilk tedrisat müfettişi Doğan, Tazebay oğlu Sait, Nizip’te müddeî Umumî Ömer Asım ve eşraftan Cemil Beyler'den ve alel’umum muallimler den çok kıymetli yardımlar görülmüştür.
Toplanan malzeme geçen sene olduğu gibi bu senede alınan resimlerle birlikte dernekçe neşredilecektir.
