Gaziantep Folklor ekibi İstanbul’da büyük başarı kazandı

Milletler arası Sosyal güvenlik teşkilâtının bu yıl İstanbul’da yapılan 14. genel kurul toplantısı münasebetiyle tertiplenen folklor gecesine ekibimiz de davet edilmiş, halk oyunları, halk türküleri derneğinin folklor ekibi de geceye iştirak etmiştir.

Ekip, yetmiş küsur devletin katıldığı bu toplantıda bulunan binden fazla yabancı mümessillerin ve binlerce İstanbullunun takdir ve hayranlığını kazanmış dakikalarca alkışlanmıştır.

Ekip, Gaziantep’e döndüğünde de başarılarından dolayı valimiz Osman Meriç tarafından kabul ve tebrik edilmiştir.

Halkevlerinin faaliyette bulunduğu yıllarda Gazianteb’te folklor araştırmalarına önem verilmişti. Gaziantepte derlenen folklor yazıları, o zamanki mahalli gazetelerde sık sık yayınlanmış, iki üç folklor kitabı, Gaziantep Halkevi organı Başpınar dergisinde folklor yazıları geniş yer kaplamıştı. Halkevleri kapatıldıktan sonra 1957 yılına kadar Gaziantepte folklorla ilgili bir eser yayınlanmadığı gibi, mahalli gazetelerde de folklorla ilgili yazılara pek az raslanmıştır.

1957 Yılında Gaziantep’te Yüksek Tahsil Okutma ve Kültür Derneğine bağlı olarak bir kültür şubesi kuruldu. Kültür şubesinin başkanlığına genç avukatlardan Hulûsi Yetkin getirilmişti. Genç avukat büyük gayret sarfederek kültür şubesini teşkilatlandırdı. Kültür Şubesi folklor çalışmalarına da büyük önem verdi. Folklorla ilgili bir komite kuruldu. Bu komitenin üyeleri eski folklorculardan emekli öğretmen Şakir Sabri Yener, eskiden beri folklor derlemeleriyle uğraşan avukat Cemil Cahit Güzelbey ve avukat Hulûsi Yetkinden ibaretti. Komite bir program hazırladı. İlk safhada 1957 yılına kadar dağınık şekilde bulunan folklor bilgilerini bir düzene sokarak 1958-1959 yıllarında yayınlandı. İki yılda yayınlanan 9 kitap şunlardır:

1) Gaziantep köylerinde öğretmenlik yapan Ömer Özbaş tarafından 20 yılda derlenen Barak Türkmenlerinin nereden geldikleri, iskânları, iskân türküleri, adetleri halk şairlerinden bahseden 124 sahifelik eser (Gaziantep dolaylarında Türkmenler ve Baraklar) ismini taşımaktadır.

2) Yıllarca köy öğretmenliği yapan Cemil Güçyetmez tarafından derlenen maniler: (Gaziantep’te Derlenen Türküler ve Maniler) isimli 80 sayfalık bir kitap halinde yayınlanmıştır.

3) Köy öğretmenlerinden Mehmet Solmaz’ın hazırladığı folklor yazıları da (Keşiş Dağı Arpalık) isimli kitapta neşredilmiştir.

4) Şakir Sabri Yener’in yıllar süren çalışmalariyle derlediği Gaziantep Camileri, mescitleri-medreseleri, türbeleri, mezarları, tekke ve çeşmeleri, kitabeleri ve bu kitabelerle ilgili folklor bilgileri 88 sayfalık (Gaziantep Kitabeleri) isimli kitapta yayınlanmıştır.

5) Gazianteple ilgili destanların bir kısmı (Kurtuluş Destanı) isimli buroşürde 1959 yılında Hulûsi Yetkin tarafından toplanmış ve bu buroşürün ikinci baskısı 1960 yılında yapılmıştır.

6) Cemil Cahit Güzelbey’in 30 yılda derlediği yazılardan: Gaziantep’in adı, eski eser ve abideleri, folklor dansları, halk musikisi, bağ üzüm ve mamulleri hakkında folklor bilgileri, miyan şerbeti, fallar, sahra alemleri, nazar ve söyleme, halk oyunları isimli folklor yazıları 88 sayfalık (Gaziantep Folklorundan Notlar cilt 1 isimli bir kitap halinde yayınlanmıştır.

7) Ömer Asım, Aksoy, Ali Turgut Ergin ve Şakir Sabri Yener tarafından hazırlanan, ondokuzuncu yüzyıl Gaziantep’inin folklorundan önemli bilgiler taşıyan 292 sayfalık (Hasip Dürri hayatı-Eserleri) isimli aşer de neşredilmiştir.

8) Gaziantep’in İslamlar tarafından fethine dair dört asır önce yazılmış ve içinde kıymetli folklor bilgileri bulunan manzum tarihi efsane, izahlariyle birlikte (Gaziantebin Hazreti Ömer Tarafından Fethi) isimli buroşürde yayınlanmıştır.

9) Gaziantepli on folklorcunun derlediği, Gaziantep’in eski meskenleri, ev idaresi, ev işleri, hamam, yiyecek adetleri, kış zahireleri, bayram yemekleri, köfteler, kıyafetler, evlenme adetleri, selamlaşma, nevruza ait inamlar başlıklı yazılar Hulûsi Yetkin tarafından (Gaziantep Halk Bilgisi Derlemeleri Cilt 1 Gaziantep Âdetleri) isim 80 sayfalık bir kitapta toplanmış ve yayınlanmıştır.

Bu 9 eserden 3 ve 8 inci fıkrada yazılı olanlar hariç diğer 7 eseri Maarif Vekaleti yayım müdürlüğü satın almış ve 140 kütüphaneye dağıtmıştır.

Kültür Şubesi Folklor komitesi bir yandan folklor kitaplarının arka arkaya yayınlanmasını sağlarken, diğer yandan elde ettiği kısa folklor yazılarını da (Gaziantep Kültür dergisinden yayınlanmasını temin etmiştir. Gaziantep Kültür dergisi 1957 Kasım ayından beri her ay Gaziantepte yayınlanmaktadır. Gaziantep bölgesiyle ilgili bilgi ve fikir yazıları Kültür Dergisinde yer almaktadır. Dergi 1961 yılı Ocak ayında dördüncü cildine başlamıştır. Dergiye Türkiyede mevcut kütüphanelerden 150 tanesi abone olmaktadır.

Her ay 24 büyük sayfa renkli ve fotoğraflı olarak Gaziantep’te yayınlanan Kültür Dergisinin yarısını folklor derlemeleri kaplamaktadır.

Kültür Şubesi Folklor komitesi, 1959 ilâ 1960 yıllarında yeni folklor derlemelerine büyük önem vermiştir. Gaziantep âdetleri, Gaziantep yemekleri, Gaziantep halk masalları, Gaziantep oyuncak ve oyunları konusunda kılavuzlar hazırlamış ve bu kılavuzlardan binlerce bastırmıştır. Gaziantep orta öğretim okulları edebiyat öğretmenleriyle işbirliği yapan komite, Maarif Müdürlüğünün müsaadesiyle öğrencilere ev ödevleri vermiştir. 1960 yılında 3000 ev ödevi öğrenciler tarafından hazırlanmış ve ödevler halen dernek yayın kolu tarafından tasnif edilmektedir. Bu tasnif neticesinde ilk yayınlanacak eserler: (Gaziantep yemekleri), (Gaziantep Halk Masalları) ismini taşıyacaktır.

Folklor komitesi Kültür şubesinin döner sermayesinden istifade ederek yayınlarda bulunmaktadır. Gaziantep Yüksek Tahsil okutma ve Kültür Derneğinin yardım şubesinin de ayrı bir döner sermayesi vardır. Yardım şubesi Gaziantep yüksek tahsil gençliğine borca para verir. Derneğin sermayesini, her yıl, Özel İdare ve Gaziantep Belediyesi bütçelerine ayırdığı yardım tahsisatlariyle beslemektedir.

Gaziantepte 1959 yılında folklor dansları ile uğraşan bir dernek kurulmuştur. Gaziantep halk oyunları ve halk türküleri derneği ismini taşıyan dernek, mahalli halk oyunlarını ve kıyafetleri tesbit etmekte, Türkiye içinde ve dışında folklor dansları gösterilerinde bulunmaktadır. Bu derneğin ekipleri, birçok folklor müsabakalarında iyi dereceler almıştır.

Gaziantep Bölge Çalışma Müdürü ve Felsefe öğretmeni

Erdal Emiroğlu

Not: Bu yazı İstanbulda yayınlanan Türk Folklor Araştırmaları Dergisinden iktibas edilmiştir.