1950 yılı kış ortasında Soymer iplik ve dokuma fabrikasının toplu olarak bazı işçileri işlerinden çıkarmaları ve bazı işçilerinde ücretinde indirme yapması üzerine, işçiler ayaklanarak haklarının aranmasını Bölge Çalışma Müdürlüğüne bildirdiler. İşe el koyan Resmi Makamlar eksik ödenen ücretleri işverene tekrar ödettiler ve işden çıkan işçilerinde bazılarını tekrar işe aldırdılar. Bundan cesaret alan işçiler bir teşkilat kurmak üzere derhal harekete geçtiler. Ve o zamanlar Soymer İplik ve Dokuma Fabrikasında iş çavuşu olarak çalışmakta idim. Durumdan Avukat Hayri Elbeyli’yi ve Süleyman Kuranel’i haberdar ederek yardım etmelerini talep ettim her iki şahısta ellerinden gelen yardımı vaad etmeleri üzerine, bir sendika kurma teşebbüsüne giriştim. Hüseyin Gündüz, Osman Şeker, Ahmet Polat, Ahmet Avcı, Cumali Temel, Memik Kara, Mustafa Yoksul, Ha- nifi Dağcılar adındaki işçiler ve ben Sendikanın Ana nizamnamesini imzalayarak Vilayete tevdi ettik ve böylece Gaziantep’te ilk olarak Mensucat sanayii işçileri sendikası kurulmuş oldu. 2 Nisan 1950 Pazar günü parlak bir merasimle Sendikanın açılış merasimi de yapıldı. Merasimde bütün mensucat işçileri ile birlikte o zamanın Belediye Başkanı Nail Bilen, Süleyman Kuranel, Avukat Hayri Elbeyli, Avukat Refik Danış ve bir çok tanınmış zevatta hazır bulundu. Bu tarihten sonra kurucular beni sendika başkanı olarak seçtiler. Gece gündüz demeden faaliyet gösteren sendikanın etrafında Veliç İplik Fabrikasının işçileri ve diğer Mensucat Fabrikalarında çalışmakta olan işçilerin de toplanması ile günden güne Sendika kuvvet bularak faaliyetini arttırdı. Sendika kurucuları bir taraftan üyelerinin eskiden verilmiyen haklarının iyadesi için toplulukla iş ihtilafları çıkarmaya teşebbüs etti ve bunların bir çoğunda muvafakiyet gösterdi. 2 Temmuz 1950 tarihine rastlayan Pazar günü Mensucat Sanayii işçileri Sendikası İlk Umumi Heyet toplantısını Halk evi binasında yaptı ve bu toplantıya bütün işçilerimde davet etti ve işçilerle beraber başta Avukat Hayri Elbeyli olmak üzere bir çok münevverlerde hazır bulundu. Olgunluk içinde geçen Umumi Heyet toplantısı yine ittifakla beni başkan olarak seçti.
Bundan sonra Mensucat sanâyii işçileri sendikasının yardımı ile otel, lokanta ve eğlence yerleri işçileri sendikası 1951 yılında kuruldu ve faaliyete başladı. Yine aynı yıl içinde Tekel işçileri sendikası faaliyete geçirildi. Ve İlk Umumi Heyet toplantısını eski yıldız sineması salonunda yaptı ve Yusuf Kayaları başkan olarak seçti. 1952 yılında un ve unlu Madde imal eden işyerlerinde çalışmakta olan işçiler harekete geçerek un ve unlu maddeler işçileri sendikasını kurdular ve Halk evi salonunda Umumi Heyet toplantısını yaparak Abdurahman Koçmanı Başkan olarak seçtiler. Un ve unlu madde işçileri sendikasının kurulması ile büyük bir mücadele başladı. Günlerden beri günde 16 saat çalışmakta olan furun işçileri 8 saat çalışmak hususunda sendikaya müracaat ederek Kanuni haklarını istediler. Gerekse Un ve unlu maddeler sendikası ve gerekse Mensucat Sanayii işçileri sendikasınında yardımları ile furun işçilerinin 8 saat çalışmaları temin edildi. Bunun karşısında bazı furun işverenleri komplo hazırlıyarak ellerinde bunu sebeb tutup memleketi ekmeksiz koymaya çalıştılar. Fakat işçi sendikalarının azimli çalışmaları karşısında muvaffak olamadılar. Ve neticede un ve unlu maddeler işverenleri de toplanarak un ve unlu maddeler işverenleri sendikasını kurdular. Umumi Heyet Toplantısını Halk evi salonunda yapan meskür Sendika Başkanlığa Nevres Fesli’yi seçti. Diğer taraftan Mensucat Sanayii İşçileri Sendikasının gerekse Çalışma Vekâleti ve gerekse Adliye Vekâleti nezdinde yaptığı teşebbüsle Gaziantep İş Mahkemesi kuruldu ve birinci Asliye Hukuk Hakimi Kemal Kınoğlu’nun başkanlığında ve işveren temsilcisi Ahmet Fesli ve işçi temsilcisi A. Haydar Mustaf’ın azalığında faaliyete başladı.
İş Mahkemesinin faaliyete geçmesi ile iş davaları daha fazla hararetlendi. İşçiler haklarının sadece adalet kapısınca hal edileceğini peyder pey öğrenmeye başladılar.
Mensucat Sanayii İşçileri Sendikasının teşebbüsü ile İşçi Sigortaları Kurumu şehrimizde bir büro kurdu ve bundan sonra doğumu olan işçiler doğum yardımlarını bu bürodan kolayca almaya başladılar. 1953 yılında Motor ve motorla taşıt işçileri Sendikası, İnşaat İşçileri Sendikası ve Beton ve Sıva İşçileri Sendikası kurularak faaliyete geçti. Mevcut Sendikalar bir araya gelerek bir mahalli federasyon kurma teşebbüsünde bulundular ve Federasyon Ana Nizamnamesinin hazırlanması için Mensucat Sanayii İşçileri Sendikası başkanını vazifelendirdiler. Bu vazifeyi Avukat Hayri Elbeyli’ninde yardımı ile federasyonun Ana Nizamnamesini hazırladım ve mevcut sendikaların da tasvib etmesinden sonra 1954 yılında Gaziantep İşçi Sendikaları Federasyonu kurularak faaliyete geçti. Bunu takiben Federasyon faaliyet göstererek 1955 yılında Matbua İşçileri Sendikasının kurularak faaliyete girmesini sağladı ve Nizip, Kilis kazalarında çalışmakta olan inşaat işçileri ile teşebbüse geçerek Nizip’te ve Kilis’te birer inşaat işçileri sendikası kurularak faaliyete geçirildi. Yine Federasyonun çalışması ile 1956 yılında Ayakkabı İşçileri Sendikası kurularak faaliyete geçirildi. Federasyon daha fazla sendikaların açılmasına teşebbüsü sırasında çalışma vekâleti ile sendikalar arasında çıkan bazı hadiseler yüzünde bir çok şehirlerde kurulmuş olan mahalli Federasyonlar usulsuz kurulmuştur diye mahkemeler tarafından kapatılması yüzünden Federasyonun çalışması mecburen akamete uğradı. Federasyonun çalışmasının aksaması ile bir çok sendikalar gayri faal hale geldi ve günden güne sendikaların çalışması aksamış oldu.
Mensucat Sanayi İşçileri Sendikası azimle çalışarak 1956 yılında Küçük Pazar şubesini ve Oğuzeli şubesini kurarak faaliyete geçirdi. Ve Çalışma Vekâleti nezdinde teşebbüse geçerek Gaziantep’te, Asgari ücret yönetmenliğinin tatbikini sağladı: Asgari ücretin sağlanması ile mensucat işverenlerinin ücret üzerindeki istismarları nisbeten önlenmiş oldu ve mensucat işçileri memnun olarak birer gündeliklerini sendikaya teberru ettiler. Yine mensucat sanayii işçileri sendikasının gösterdiği faaliyet neticesinde, 1956 yılı Ağustos ayından itibaren Gaziantep’te Umumi Hastalık Sigortası Kanunu da tatbik edilmiye başladı. Bununla beraber işçi hastahanesi açılarak işçilerin her türlü hastalıkları anında tedavi edilmeleri asaslı olarak ele alındı ve bu yüzden gerekse memleketin ve gerekse işçi vatandaşın sağlık durumları islah edildi. İşçiler bundan çok memnuniyet duydular.
Sendikaların teşebbüsleri ile İş ve İşçi Bulma Kurumu tarafından Gaziantep’te A. tipi Sendikacı yetiştirme kursu açıldı. Bu seminer 1955 yılında Saçaklı ilk okulunda faaliyete geçerek bir ay devam etti. İş ve İşçi Bulma Kurumu seminerde hocalık yapmak üzere başta bir Amerikalı olmak üzere Ankara’dan bir çok hocalar temin etti ve sendikacılar semineri alaka ile takip ederek Vilayet Konağı’nda yapılan parlak bir merasimle diplomalarını aldılar. Seminerin sendikacı yetiştirme mevzuunda faydalı olduğuna inanan sendikacılar B tipi ikinci bir seminerin açılması hususunda alakadar makamlara yeniden müracaat ettiler ve halen müracaatın neticesi sendikalar tarafından ümitle beklenmektedir.
Anlaşılmayan bazı sebebler yüzünden, işyerlerinin kontrol edilmesi günden güne dikkate alınmaması dolaysıyla, bir çok iş yerleri işçi vatandaşları günde 12 ve hatta 16 saat çalıştırmaya yeniden başladılar.
Bu yüzden işçilerin sendikalara alakaları azaldı ve bu yüzden sendikaların bir çokları gayri faal hale gelerek faaliyetlerini durdurdular. Başta Mensucat Sanayii İşçileri olmak üzere İnhisar İşçileri Sendikası ile Motor ve Motorlu Taşıt İşçileri Sendikası her türlü zorluklar içinde davalarını yılmadan ve usanmadan idame ettirmek yolunda faaliyetten geri durmadılar.
1957 yılından sonra bazı mensucat fabrikatörleri piyasa da kriz vardır diyerek yüzlerce mensucat isçilerini işlerinden çıkarmışlardır. Bunun karşısında Mensucat Sanayi İşçileri Sendikası bir basın toplantısı yaparak durumu efkarı umumiye bütün tefaruatları ile açıklamış alakadar makamlardan durumun düzeltilmesini rica etmiştir. Meskur Sendika halen bu mevzunun üzerinde titizlikle durmaktadır.
Mensucat Sanayii İşçileri Sendikası tarafından bir işçi yapı kooperatifi kurularak 60 işçi evinin yapılmasına başlanmış olup meskür evler 1959 yılı sonuna kadar ikmal edilerek işçilere teslim edilmiştir. Bundan sonra meskûr kooperatifin yeniden arsa alarak bir çok işçileri daha ev sahibi yapmak için faaliyet göstermeğe hazırlanmaktadır.
A. Haydar MUTAF
