GAZİANTEP-KİLİS BAĞCILIĞI

Kategori: Kültür
Konu: Gaziantep

Gaziantep ilinde Bağcılık, özellik arzeden bir konudur. Esasen Mitlojide üzüm va şarabın tarihi Hazreti Nuh zamanından başlar. Şöyleki Hazreti Nuh, tufandan sonra Ararat dağı eteklerine iniyor, gemisindeki biricik keçisini otlatmak için kırlara salıyor. Keçi oralarda kendi kandine biten bir ağaççığın yaprak ve meyvasını yiyor ve bir müddetsonra neş’eli halile gemiye gelerek diğer hayvanlara tos vurmağa başlıyor. Hazreti Nuh. Bu acaip nebatın keçiye sarhoş etmesini merak ediyor ve o ne batı bahçesinde yetiştirmeğe başlıyor. Şeytan, ateşten nefesi ile ağaççığı kutuyor fakat H. Nuh’un kaderlenmesindende merhamete gelerek yanına yaklaşıyor ve nebatın kurumaktan kurtulması için onu yedi türlü hayvan kanı ile sulamasını tavsiye ediyor. H. Nuh, bu öğüte uyarak bir kaplan, bir aslan, bir ayı, bir köpek, bir tilki, bir saktağan, bir horoz kurban ederek kanlarile nebatı suluyor. Ertesi sene tekrar yeşeren nebat gelişiyor ve bol, nefis meyva veriyor. Sarhoş olan insanların, sarhoşluk hallerinde çeşitli karakterler göstermesinin sebebi arzedilen hayvan kanlarile nebatın sulanmasıdır. Asmayı Yunan Mitolojisi de ayrı bir efsane ile anlatır.

Bağcılık Dünyada, kuzey yarım küresinde 20 ila 52 kuzey paralel Daire ve Güney yarım küresindede 20 ila 40 güney paralel daireleri arasında yayılmıştır. Asma, yıllık en düşük ısı derecesi (?0) C. dan aşağı düşen sahalar ile yıllık ortalaması (9) C. dan düşük olan Bölgeler’de normal bir yaşama göstermez ve mahsul veremez. Buna göre vejatasyon devresinin ortalama 200-235 gün devam etmesi ve müddet içerisinde alabileceği sıcaklık toplamının (2900) C. dan aşağı bulunmaması ve güneşleme müddetinin’de en az (1300) … gitmesi gerekmektedir. Meteoroloji bölümde açıklandığı üzere ilimiz bu konu’da atmaya cömertçe davrandığından bağ alanı yüz ölçümü 90.000 hektar olup bu alandaki omca adedi’de (76.500.000) adede ulaşmış bulunmaktadır. Bu miktar omcadan’da 500.000 ton raddelerinde yaş üzüm istihsal edilmektedir ki bu miktar’da ilimiz için küçüksenmiyecek bir rakamdır.

Bunun: 165.000 tonu yemeklik (sofralık)

70.000 tonu pekmez imalinde

225.000 tonu kurutularak

20.000 tonu suck, pestil gibi mamüllerde

20.000 tonu şarap, rakı, (içki) imalinde kullanılmaktadır.

Türkiye bağ alanı itibarile dünya’da dördüncü, ilimiz ise Türkiye çapın da bağ alanı itibarile birinci gelmektedir. İlimizde; Tahannebi, kara alaca, kabarcık, ağ besnî, sergi karası, horoz karası, hatun parmağı, rumi, tusbağa kabarcığı, dımışkı, Muhammed’i dave gözü, serpene kıracı, bal üzümü, misk üzümü, ekşi kara, yediveren, Arif Paşa, azezi, künefi, dökülgen, hönüsü kokulu çavuş, koca boğan, üvezi, gibi biri diğerinden üstün kaliteli sıralık, sofralık ve şaraplık, taze ihraçlık 34 çeşit üzüm vardır.

Gaziantep ürünleri, taze ve kuru olarak civar İller ve bilhassa doğu illerine satılmakta, pekmezide asırlardan beri nam salmış bulunmaktadır. Üzüm sularından fıstıklı-cevizli bademli mamulleri her yerde aranmakta, yeni rakısı- Tekel-Burç-Elmalı-Ülfet gibi şarapları ise çok beğenilmektedir.

Sofralık ve ihraçlık üzümlerimizden dımışkı, Gaziantep ikliminin renklediği en cazip sarı yeşil bileşimi rengi ve güneş ışınlarının tatlılandırdığı on leziz üzümü teşkil eder. Yaz ortalarında olur. İngiltere ve Almanya’da taze ihracına başlanılmıştır.

İlimizde, Tarım Bakanlığına bağlı ve üzüm konusunda çalışan iki Müesse vardır. Onlar’da;

A) Gaziantep İl Merkesinde:

Bölge Bağ-Bahçe Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü: Müessese Müdürü Şinasi Türel

Telefon: 1057 Kuruluş tarihi 1937

Belediye Hudutları dahilinde olup

Belediye otobüsleri ile gidilip gelinmesi mümkündür. Bağcılık konusunda ilmi araştırmalar yapar.

B) Kilis İlçe Merkezinde:

Bağcılık ve ve Tavukçuluk İstasyona Müdürlüğü: Müessese Müdürü M. Sait Doğuç

Telefon: 91 Kuruluş tarihi: 25-10-1952

Belediye hudutları dahilinde, Kilis-Gaziantep-Suriye-Hatay yol kavşağında olup Kilis Kükûmet konağına 1.200 metre ve Gaziantep İl Merkezine 58 Km. mesafededir.

Bölgenin Phylloxera ile bulaşık alanlarında yeni bağcılığın uygulanması için gerekli bulunan Köklü Amerikan Asma çubuğu üretimi ve mevcut üzüm çeşitlerimizin hangi varyetedeki Amerikan asması ile daha iyi anlaştığı, hastalıklara dayandığı ve daha çok mahsûl verdiği konuları üzerinde araştırmalar yapmakla görevlidir. Adı geçen Müessesenin yetiştirip yaymağa çalıştığı Ege Bölgemizin meşhur çekirdeksiz (Pembe ve Sultanî) üzümler, son turfanda müşküle ve Fransız şaraplık çeşidi semillon, Alicenta, Boushet, Carignane ile sofralık Pembe cemre üzüm cinsleri cidden görülmeğe değer.

Ayrıca ilimiz tavuk neslinin islahi için her iki Müessesede Leghorm ve Nev-Hamshire civciv üretim ve dağıtım işi’de yapılmaktadır.

Üzümün besin değerinden’de özetle söz edilmesi faideli görünmektedir. Zira üzüm hem zenginin hem fakirin sofrasında yer alan besleyici bir besin maddesi, nefis bir yemiş ve çok faidali bir ilaçtır. Besin olarak bir kilo üzüm; 1150 gr. süt, 390 gr. ekmek, 1200 gr. patates’e denk bulunmaktadır.

Günde birkaç kilo taze üzüm yemekle beslenilebilir. Ayrıca üzüm gençlik ve güzellik kaynağıdır. Bol üzüm yiyenler vücutlarında bir canlılık hisse derler. Bayanlar bir iki üzüm danesini sabahları yüzlerinde ezerler ve 15 dakika bıraktıktan sonra yüzlerini su ile yıkarlarsa ciltlerinde bir tazelik ve bir güzellik görürler. Üzümün terkibine bir göz atılırsa;

%	Havi olduğu madde
70-82	Su
17-35	Şeker (glikoz, levüloz)
0.35-0.85	Asitler (Şarap, elma asidi)
0.04-0.15	Azotlu maddeler
0.3-0.5	Madeni maddeler (Kül)

Yapılan araştırmalara göre taze üzümde A, B, B1 ve C vitaminleri mevcut olup en fazla bulunan vitaminler ise B ve B1 dir. (A) vitamin büyümeğe ve göz hastalıklarından korumaya yarar. (B) Vitamini, sinirlerin iyi çalışmasına hizmetle, iştahı muhafaza ve bayanlarda süt salgısını fazlalaştırmağa, beri-beri hastalığından korumağa yarar. (C) Vitamini, iskorbüt hastalığından korur ve diş etlerinin sıhhatine hizmet eder. (B1) Vitamini, çocukların büyümesine yarar. Fransa ve İtalya’da doktorların bazıları küçük çocuklara süt yerine üzüm suyu verilmesinin caiz olduğunu söylemektedir. Zira üzüm suyu ile anne südü terkibi mukayese edilirse bir-birine yaklaşık olduğu görülür.

Şöyleki;

Anne Sütü %	Cinsi	Üzüm Suyu %
87-43	Su	70-82
2-81	Azotlu maddeler	0.04-0.14
6-47	Şeker	17-35
0-23	Madeni maddeler	0.3-0.5

Kansızlar, romatizmalar, asmatikler üzümü bir dava gibi kullanılmalıdırlar. Üzüm, zayıf ve nekahet devresinde olanlara, kanları zehirli bulunanlara (Arthritine), yüksek tansiyonluara yarar. Bazı karaciğer, böbrek ve bağırsak hastalıklarmda’da ilâç gibi tesir eder. Kemik hastalığı olan çocuklara, ihtiyarlara çok iyi gelir. İşte bu vasıfları dolayısile bazı batı ülkelerinde üzümle tedavi müesseseleri bile kurulmuştur. Bu müesseselere gelenler, şunu bunu yemek suretile vücutlarına zararlı olarak aldıkları asitleri ve toksinleri temizler, gençleşmiş olarak evlerine dönerler.

Bütün üstün vasıfları yukarıda arz edilen üzümü, Allah bol bol İlimize lütfetmiştir.

İlimizde, hemen her ailenin küçükte olsa bir bağı mevcuttur. Bilhassa yaz aylarında küçük kulübecik veya özel çadırına ailece taşınır ve üzüm mevsimini bağ’da geçirirler. Böylece çoluk çocuk hem hava değişimi ve hem’de esaslı bir üzüm kürü yapmış olurlar.

Bu bağ’da oturma zamanları ise ayrı bir âlem olur. Meteoroloji bölümünden İlimizin oldukça sıcak yaptığı anlaşılır ise’de ekseriyetle hemen her gün saat 16.30 dan sonra insana cidden ferahlık veren çok serin bir hava başlar. Öyleki hazan üzerinize bir pardösü almak ihtiyacını hissedersiniz.

İşte yine Allahın özel olarak lütfettiği iklisnimiz dolayısile aileler radyum lambaları altında mahalli müzik âletleri ve şarkılarla öyle güzel eğlenirlerki cidden tadına doyum olmaz. Küçüklerin büyüklerin kafalarına nakşedilen b eğlence geceleri unutulmaz birer anı olarak daima yaşar.

Arzu eden kimseler, cüz’i denilecek bir fiat karşılığında yaz mevsimi için bağ kiralamak suretile ailece yukardaki nimetlerden istifade edebilirler.

Diğer tarımsal konularda olduğu gibi bağcılık konusun’da ilgi duyanlar, yukarıda arzedilen Müesseselere veya mahalli Tarım Teşkilâtına uğradıkları zaman arzu eyledikleri bilgilerin kendilerine seve seve verileceğini belirtmek, ödevimizdir.

M. Sait DOĞUÇ

Kilis Bağcılık ve Tavukçuluk İstasyonu

MÜDÜRÜ

DOĞUÇ, M. " GAZİANTEP-KİLİS BAĞCILIĞI". Gaziantep Kültür Dergisi. ( 1967)

Anahtar Kelimeler: keçi, urunleri, 1937p, hizmet, konudur