(Geçen sayıdan devam)

En Nihayet Ligorio zamanına kadar çıkan Dıperac’ın resmi her halde aynı hafif kabartmayı, fakat tamam olarak gösteriyor. Burada şimdi ilah bir zırh geymiş olduğu halde görünüyor. Sağ eli ile iki başlı baltayı havaya kaldırıyor, sol elinde ise zikzaklı ok demetini tutuyor. Yan tarafta, kısa bir kalkan asılıdır. Başının, üstünde parlak bir renk var. Veyahut sivri üçlarla bezenmiş bir nevi taç. Başının arkasından böbrekler hizasına kadar uzanan uzun bir saç sarkıyor. Yüzü sakallıdır. Sağ omuzuna yakın bir yerde kargaya benzeyen fakat kartal olması lazım gelen bir kuşun kendisine bir çelenk getirdiği görülüyor. Hafif kabartmanın sağ tarafında Junun’un resmi bulunuyor ilahe Taler bir nevi elbise geyinmiştir. Ensesi kapalıdır. Sol eli ile uzun bir masaya dayanıyor. Sağ elinde yuvarlak bir ayne tutuyor. Alnının üzerinde ise hilal parlıyor, ayakları De SCHMİD ’in tanımakta tereddüd eylediği bir koç sırtında değil bir ala geyik üzerindedir. Bu hayvanın altında da ne De SCHMİD tarafından tavsif edilen tepecik ne de- Pighius tarafından tarif olunan mühim erazi görünüyor. Bilakis üzerinde Jüpiter Delichienne ait bir ithaf mahkuk olan yüksek bir kaide vardır.

Epigrist’le yani (kitabiyatcılar), bu metni şüpheden âri görmemişlerdir.

Şimdi "Ligorio” nun gösterdiği tarzdaki hafif kabartma hakkında ne düşünmektedir? Ligorio bunun ekendi hayali iddiaları ile mi ihya etmiştir? yoksa buna benzer bir ilaheden mi? ilham almıştır. Yoksa De Schmid ile Pighius’un raporlarında görülen mezkûr taşın henüz uğramamış olduğu bir zamanda bir tesadüf neticesinde hakiki olarak kopya edilmiş bir şekil midir? Berlin Antiduariumu

Ligorionun resmine tamamı ile benzer ve Romen kaynaklarından gelme bir hafif kabartmanın üst kısmına maliktir ki bu resim bu nazariyelerden birincisini derhal ifna eder.

Ya (ligorio) Kardinal Ferreinin Kabartmasını Berlin’deki abideye benzer bir abideye göre teşkil etmiştir. Ve yahut her iki kabartma bir abide teşkil ediyor. Ve ligorio bunu parçalanmadan önce görmüştür.

Hangi hal suret seçilirse seçilsin bir kimse Berlin’deki Kabartmanın alt kısmını Ligorio’nun resmine göre hali aslisine ircaa tereddüt etmez. Heç olmazsa Jupiterin üstünde bulunduğu buzağıyı gösteren kısım için olsun.

Berlin kabartması da Tanrıyı yarı kalçasına kadar gösteriyor. Gövdesinin bulunduğu dar bir zırhın göğüs kısmı Meduse’un bir maskesi karın kısmı da karşı karşıya iki kartal ile süslenmiştir.

Zırhın alt kısmını süsleyen saçaklar onlardan biraz uzunca olan bir gömleğin ait kısmına benzeyen bir parçanın görünmesine müsaade ediyorlar.

Yenler ise kolları avuçlara kadar örtüyor. Bacakları muhafaza eden dizlikler bazı buruşukları da fark olunabiliyor. Tanrının yüzü sakallıdır. Bol saçları ensesinde bağlanmış gibi görülüyor. Ve sonra uzun uzun ve dalgalanan bir dalga, halinde sırtın boyunca uzanıyor. Başın tepesinde Mahruti kenarları kaidesi tunçtan bir taç vardır. (Tiara). En nihayet başına arkasından bir kartal bir çelenk getiriyor, ilah sağ eli ile iki başlı bir balta kaldırıyor. Sol elinde ise zikzaklı ok demetini tutuyor.

Bundan başka diğer abideler varlığını görmediğimiz her yanında bir kılıç taşıyor. Uzun bir gömlek geymiş olan ilahenin başında ise ensesini örten baş örtüsünün altında bir kısmı kapalı kalan çok basık bir (Kalasos- Calathos) vardır.

Sağ eli ile yuvarlak bir ayna tutuyor. Sol eli ile ise uzun bir asaya dayanıyor. İlahtan çok kısa olan ilahe sırtı ancak biraz görülebilen fakat bol miktardaki boynuzlarının heyeti mecmuası bir ala geyik olması ihtimalini veren bir hayvan üzerinde duruyor.

1. Eski Koleksiyon, Suduvisi hafif kabartması. Junon Dolichnien, başında taç bir ala geyik üzerinde ayakta sol eli bir asaya istinat ediyor. Sağ eli kırıktır. Bu küçük abidenin ithafı, Jüpiter Dolichenien için başlıksız yarım bir şutun hediye eden Aurelius Julianus namındaki Romalı bir şövalye tarafından yapılmıştır.
2. Eskiden Esguilin Dolichien, mabedinde (Sanctuaira) üzerinde bol boynuzlu bir ala geyik bulunan mermer bir kaide bulunmuştur. Bunun başı üstünde kanatlarını açmış bir kartal var. Kaideside (Doliche) ilahına karşı Mîsenatla bir gemicinin ithafını taşıyor.

Ala Geyik Junonun hayvanı Kartalda Jüpiter’in ki olduğu cihetle bu küçük fena kabartma İlahi çiftin timsallerini mezcediyor. Junon alameti farikası bir ala Geyik olan ve yukarda gördüğümüz bu abideler yalnız bunlardan ibarettir, Zannındayım. Bunların hepsi de Roma menşelidir. Bu özellikler Romalıların bir fantezisine mi aittir, yoksa aksine hükümet merkezindeki iki Doihenien mabedinin vilayetlerdeki cemaatlerin doğru bir ananesini mi ibraz ediyor?

Berlin Antiguarumunda ki hafif kabartma bu nokta hakkında tereddüde meydan bırakmıyor. Bu kıymetli abidenin Jüpiter’e verdiği çehre iki şayanı dikkat noktada ilahin resimlerinden ayrılıyor. Birincisi bir külah şekerli bir ekmek gibi yapılmış ve kuvetli dilimlerle süslü bir nevi yüksek ve uzun bir iklidir. Uzun asırlardan beri Suriye’de modası geçmiş olan bu serpuşun tam muadili (Yazılı kaya) (1) mahkukatında görünüyor. Ve son defa olarak birinci bin yılın başlangıcında (Syro- Hittite) şekillerinde bulunuyor. İkincisi ilahın böbrekleri hizasına kadar dalgalı olan bol bol saçlarının heyeti umumiyesindir ki bunların içinde Hitit, Hurri ilahlarına belki de birinci bin sene başlangıcında yapılmış bir Syro- Hitite sanat eserinin evsafını ârzeder. (Teli-el Azaz) da bulunan ve Hitit sayılan son bir eser bu mevkiin pek eski zamandan beri meskûn olduğunu gösteriyor. Azaz Antepten başka bir şey olmayan Dolichenin elli kilometre uzaklığındadır bu kadar eski zamanlarda Azazda ala Geyik üzerinde bir ilahenin mevcudiyeti gösteriyor ki Junon Dolichenienin yanında ala Geyiğin mevcudiyeti Jüpiter’in örgü ve ikili gibi heç şüphesiz yukarıda zikrolunan Hafif kabartma resimleri Doliche mabedinin ihtiva eylediği putlara yaklaşan eski ve bugün malik olmadığımız eserlere malikti Berlin hafif kabartmasının İlaheye izafe eylediği atideki alameti farika da bu neticeyi tamamıyla teyit ediyor.

(Devamı var)