Broşürün Gaziantep müdafaası kısmını yazdıktan sonra bu hususta mütaleasını almak üzere bir nüshasını müdafaanın ilk devresinde ve mütarekede yıldırım taburu kumandanlığı yapmış olan Kâmil Yıldırım’a göndermiştim. . . .
Kamil Yıldırım’dan aldığım cevabı ve verdiği notları aynen yazıyorum:
Kardeşim Ali Nadi bey;
Gaziantep müdafaasına ait matbu eserinizi aldım. Çok güzel olmuş. Çok ta bitarâfanedir. kendi kanââtıma göre bütün hadiseleri toplamıştır. Siyasî ve idari cihetleri de başkadır. Onu da ait olanlar toplasınlar. Bu sebepledir ki bu eseri meydana getirdiğinizden dolayı sizi tebrik etmeme müsaadenizi rica ederim.
Eseri okumak, salim bir fikir ile tetkik etmek için bu kadar uzadı. İlâve edilecek bir şey yoktur. Benim kendime göre bir iki hadise vardır ki belki atide hatıratımı neşretmek imkânı olmaz. Muvafık olursa münasip bir tarzda bunların da tespit edilerek bir tarafa konması belki iyi olur. Mamafih Broşürün tertibi size ait olduğundan icabını da yine size terk ediyorum.
1-17 Nisandaki tertibat: Şehir Çınarlı, Balıklı, Musullu, cenup, şark, şarkı şimalî, şimal mıntıkalarıma taksim edilmiş, Çınarlıya mülazım Nuri, Balıklıya Fehmi, Musulluya Emin Kılıç, Cenub mıntakasına Mustafa Yavuz, şark mıntaka6ina Lohanlı Mustafa, şimali şarkî mıntakasına Ökkâş Bahrî, şimal mıntaka sına Ali Zıya beyler bakıyorlardı.
(Fotoğraf) Gaziantep Harbinden bir andaç:
Yıldırım taburu zabıtanından
bir gurup
Şark mıntakasının ehemmiyetine mebni Yıldırım taburu dördüncü bölük ile de bu mıntaka takviye edilmişti.
Bu mıntakadan Musullu, Balıklı cepheleri doğrudan Aslan beye, diğer cepheler kâmilen Yıldırım taburuna merbuttu.
2-Mağarabaşı taarruzunun tafsilâtı: (mamafi notlarınızda buna temas edilmiştir. Tafsilât ta istemez)
3- Mütarekede Yıldırım taburunun tenziki neticesinde taburun umumi vaziyeti;
37 İngiliz, 217 Alman, 96 Osmanlı, 186 Rurs muaddeli, 3 Alman borulu, 3 Rus, 4 Fransız, bir Bulgar ki ceman 664 tüfek, 4 piyade, 1 de inzibat bölüğü ( ayrıca telefon ve istihkâm müfrezeleri) 3 İngiliz hafif makineli tüfeği, 1 Fransız hoçkisi, 3 Fransız otomatiği. (31 Temmuz 920 deki)
4— Muhtacı muaveneti askeri ailelerine yardım teşkilâtı:
(Fotoğraf):Gaziantep Harbinden diğer bir andaç:
Tabur kumandan vekili Kamil Yıldırım çalışma odasında
Yıldırım: taburu efradı 400 küsur imza ile tabura bir mazbata verdiler. Fukaraların yine umumi harpte olduğu gibi bu harpte de ölüp zenginlerin savuştuğunu ve çocuklarının aç olduğunu, böyle devam ederse silahları bırakacaklarını söylediler. Heyeti merkeziye’ye müracaat ettim. Müzakereler neticesi 22 Haziran 920 de muhtacı asker ailelerine yardımcı cemiyeti namları ile bir komisyon teşkiline karar vermişti. Hatta heyeti merkeziyenin bir de tezkiresi vardır:
No: 349
Yıldırım taburu kumandanı Kâmil beye
Heyeti merkeziyede teşkil edilen (Muhtacı muavenet Askerî aile komisyonu) azası intihap ve tayin edilmiş olduğunuzdan yarından itibaren vazifenize başlamak üzere semt reisi Attar zade Abdullah ve Seyfiddin zade Ökkâş, Gepgep zade Abdullah ve Hoca zade Rifat efendiler ile mülakat edilerek teşriki mesai edilmesi mercudur.
Efendim
Heyeti merkeziye reisi Ferid
Bu komisyon toplandı riyasete beni getirdiler. Harp nihayetine kadar faydalı hizmetler ifa ettiler. Kendimce harbin idamesine bu teşkilâtın fazla yardımı olmuştur.
5- 23 Mayıs’ta Antep’e gelen kuvvetler (Akbaba muharebesini takiben) Antep’i muhasara ettiler zannediyorum. Meydanda kimse yoktu. İrfan beyden kumandan gibi istifade olundu. Antep 3 cepheye taksim edildi. Meydan-Musullu (birinci mıntıka Abdürrahman bey kumandasında, Musullu-Ahmet Çelebi ikinci mıntıka Yıldırım taburu, Ahmet Çelebi Tabakhane 3’üncü mıntıka Kasap Mustafa çavuş kumandasında (hatırlarız ki Yıldırım taburunun muhafaza ettiği cephe düşmanın merkezi sıkleti olan yerlerdi.) Faydalı hizmetleri biliyorsunuz. Yeniden barikatlar ve tahkimatlar yapıldı.
(Not: Düşman bunda Antep’i muhasara etmedi. Yalnız cenup tepelerinde kaldı idi. Bir muhasara ihtimalin^ karşı tertibat alınmıştı. A. Ü:)
6- 12 kânunuevvel 336 da düşman birn taarruz icra et? ti; bilahara nümayişe çevirdi. Bütün cephelerde ansızın ateş baskını yaptırıldı. Bilhassa Mağarabaşı, Yazıcık semtlerine ateşi teksif elti. Hatta Mağarabaşı ve Ahmet Çelebi mıntıkaların da taarruza başlayan dalgalarına da tesadüf ettik.
Bu muharebe esnasında Yazıcık mıntıkasına gitmiştim. Siperlerde muharipler ateş ederken 10-12 yaşlarındaki çocukların ziya uğramaması için boş kovanları siperlerde ateş altında topladıklarını görerek ağlamıştım. Arslan beyi de şeci ve kahraman maiyyeti ile Bostancı cami mıntıkasındaki büyük mahalli mahfuzlarda istirahatı tammede olduğunu müşahedid etmiştim. O gün de Antet) büyük bir varta atlattı. Hatta Kolordu kumandanlığı isimleri o günün raporunda sahih ve yanlış erliklerle anılanların derdesti ihdas istiklâl madalyası ile taltif edildiklerini14 kânunuevvelde gelen sai vasıtasıyle tebşir etmişti. Bugün de Antep tarihi harbine bir şeref bahşeden gündür.
24-25 Kânunusani 337 de müdafiin kumandanının evvelce vaki ısrarları üzerine hariçle müşterek bir taarruz hazırlanmıştı. Müdafiin hücumlarını Çıksorut ve Kuşçu tepeye tevcih edecekler, hariç kuvvetleri de Cünut sırtlarında nümayiş ve Kuşçutepe, Çıksorut, Hacı baba istikametine ciddi taarruü icra ederek cepheyi yaracaklardı.
Dahilde 400 kadar muharip tertip edildi. Hatta Behiç beyin bölüğüne de ben kumanda etmiştim.
Kuvvetleri düşman hatlarına yanaştırdık (geceden) hariçten açılacak Topçu ateşini bekliyorduk. Ortalık ağarıncaya kadar hariçten şada çıkmadı. Ortalık ağarınca şehre çekilmeye başladık. Güneş doğarken şehirdeki siperlerimize avdet etmiştik. Avdetimizi müteakip hariçten topçu ateşi başladı ise de bir muvaffakiyet elde edilemedi.
25 Kânunusani günü yine Kolordu ile müşterek bir taarruz icrasına kolorduyu teşvik için müdafaa vaziyetlerine vakıf bir murahhasın kolorduya gönderilmesi kumandan tarafından düşünüldü (bendeniz teşvik ettim.) Benim gitmem takarrür etti. Ver geceleyin iki posta ile dümanın kalbgâhı olan Çitçi tarafından çıktım. (Mehtap vardı, müşkülât çok çektik. Antep-Maraş şosasından itibaren şarka doğru bağlara kadar kâmilen emekleyerek ancak 2 saatte o mesafeyi katedebildik) yanımızda kolorduya yazılmış şifre ile rapor ve 2 de güvercin vardı. Geceyi İspatırın’da geçirdim. Sabahlayın kolordu kumandanını. buknak üzere Gücgeye, hareket ettim. Oradan şimale çekilmişler. O gün nısfılleyîde Koçlu köyünde kolordu karargâhına vardım. Kurnandan. Salâhaddin Adil bey, Erkâni harbiye reisi beyler ertesi sabah beni kabul ettiler. Verdiğim izahatı, müdafiinin açlığa mahkûm olduğunu ve cephane kalmadığından dumanlı barutla bizim imâl ettiğimiz cephane meselelerini, hareketim günü Buğday arsasında ölmüş bir At etinin taksimi için bir kalabalık kütlesinin birbirine olan tehacümünü bizzat kumandanla gördüğümüzü anlattım. Çok müteessir oldular. Kol ordu kabiliyetinin Antep’i kurtaracak vaziyette olmadığından müteessir olduklarını söylediler. Son ve kafi bir çare olmak üzere 30-31 kânunusani de dahil ve hariçten müşterek bir taarruz icrasını kararlaştırdılar. Müşterek kararın icabatı olarak 30-31 gecesi dahilden taarruz eden muharipler Kuşçu ve Hacı baba sırtlarına, Çıksorut sırtlarına taarruz ederek cepheyi yaracaklar. Yine o gece bu hattın şimal siperlerine takarrüp edecek olan Beşinci fırka da taarruz edecek ve bu suretle irtibat hasıl olacak, Antep şimal hattı açılacaktı. Bütün tafsilâtiie bunu Antep kumandanlığına yazdım. Ve şifre edildi. Kolordu kuman dam da emir verdi. Bu emirleri de beraber getirdiğim güvercin postası ile Antep’e irsal edilmek üzere güvercin cepheye gönderildi. Taarruz hariçten topçu ateşi açılmasını müteakip başlayacaktı. Kolordu; beşinci fırkayı Kuşçutepe, Hacıbabaya taarruza,, dokuzuncu fırkayı, 15 lik 2 obiis de dahil, bu taarruzu himaye için Erikçe cephesine aldı. Bendeniz de bu on beşlik topların bulunduğu mahalde idim. Gece şehirde ateş başladı. Topçu ateşi de başladı. Beşinci fırka efradı düşman mevzilerine sokulmadığından dolayı müdafün cepheyi yarmışken ertesi sabah düşmanın tekrar kapattığını ve Antep’in başta Yavuz olduğu halde en güzide evlâtlarını kaybettiğini bilâhere teessürle öğrendim.
(Fotoğraf): Gaziantep Harbinden diğer bir andaç:
Nizip’i Hanifi Çavaşa hastanede Madalya talik edilirken alınmış bir resim
(Kâmil Yıldırımın notları burada bitiyor. Bize verdiği faydalı notlardan dolayı teşekkür ederim. A. Ü.)
