Fotoğraf: Eski Kıyafetlerinden Birkaç Tip
1— Üstecelık. Yani üstten giyilenler;
1— Fermana, 2— Sako, 3— Ciibbe 4— Hırka 5— Aba 6 — Hayderi 7— Meşlâh 8— Yamçı 9— Kürk 10— Lata 11— Buzuya 12— Çepken.
2— Üstecelik altına giyilenler.
1— Zubun, 2— Göksii kapalı buluz, 3— mintan.
Zubun altından delme, funru; bunların altından da gömlek giyilir.
3— Bacağa giyilenler
1— Şalvar, 2 Çakşır. Bunların veya zubunun altından da bacağa don giyilir.
4— Ayağa giyilenler:
1— Yimeni, 2— Postal, 3--- Kundura, 4— Edik, 5— Çarık, 6— Kaliçli potin, 7— Bağlamak potin, 8— Pabuç.
Bunların içinden de ayağa çorap giyilir. Çorapların üstüne kışın bir lapçın giyilir veya karçın dikilir. Abdestte bunların üzerlerine meshedilir.
1— FERMANA
Bunun uzunluğu bele kadardır. Kendisi yakasız, önü açık, kol ağzı dardır. Yalmanlı olan bu kol ağzını bazı akitler arkaya kıvırırlar, iç taraftaki canfes görünür, bu bir caka vesilesi olur. Fermana mavi çuhadan yapılır.
2— SAKO
Sako, dize kadar uzun bir cekkettir Yakası dönmedir. Sakoyu yeni iken köy ağaları giyerler. Eskiyince de abdallara verirler, onlar giyer. Buna (Aptal sakosu) derler.
3— CÜBBE
Cübbe, yenleri çok bol bir üte çeliktir. Umumiyetle eski ulema sınıfı giyer. Ekseri siyah veya mavi çobadan yapılır.
4— HIRKA
Hırka iki kısımdır: Biri pamuklu hırka. Bu pamuklu dokuma içine pamuk konarak köpüme usulile yapılır. Kalınlığı iki santim kadardır. Kışın giyilir. Bunun bir de kısa kısmı vardır ki bu alttan giyilir. Buna daha ziyade (pamuklu mintan) demek, doğrudur. Kışın pek sıcak tutar.
Diğeri de (Şam Hırkası) dır. Yazın giyilir. Bunu çokça devriş ve hocalar giyer. Sarı, beyaz, penbe, mavi renklileri vardır.
Bir de kırk yamalı melâmî der vişlerine; mahsus bir cins .hırka vardır ki her yaması, terzi bohçası gibi. başka bir renktir.
5— ABA
Abalar birkaç cinstir: Yerli aba, Maraş abast, Hamiş abası, Urfa abası, Torun abası, siyah aba, çuha aba.
Çuha aba çuhadan yapılmıştır. Yerli abalar: Bozaba, kırmızı aba diye ikiye ayrılır. Bir de çulha abası, vardır. Dokunurken yakasına sırmadan bir süs işlenir.
Boz abayı, Fıstıkçı köyleride Dere ve Yazı köyleri giyerler. Kırmizı abayı daha ziyade kıraç köyleri giyer. Maraş abası yapıcı ustalar,, ve ameleleri tarafından giyilir. Kara abayı rençperler giyerler. Hamiş abası deneti cins çok süslü ve sır ma işlemeli olduğundan bunu ekseri zengin ağalar ve eşraf sınıfı giyerler. Hem de bayram elbisesi olmak üzere.
6— HAYDERÎ
Hayderî kolsuz ve uzun bir üsteceliktir.
7— MEŞLÂH
Meşlâhler de bir kaç cinstir.. Antep meşlâhı, Mardin meşlâhı, Urfa meşlâhı.
Meşlâh, pelerin gibi uzun, kolsuz ve önü açık bir üsteceliktir. Urfa meşlâhı, ince ve sırma işlemeli bir meşlahlır. Bunun siyah, kırmızı, kahverengi renklileri vardır. Bunun altından ekseri kuzu derisinden yapılmış kürk giyilir. Bunun için kendisi' incedir. Bir de Şam meşlâhı vardır. Bu çok süslüdür. Bunu hacılar hediye getirirler, ipeklidir.
Mardin meşlâhı sert ve Siirtbat taniyesi gibi uzunca tüylü ve kahı verengidin Bu meşlah geniş ve dirsekte kısa kolludur." Bu kollarda çok geniştir. Kollar giyilmeyipte yanlarda sarktığı zaman kartalkanadı gibi bir şey olur. Yalnız bu meşlahta kol vardır.
8—YAMÇI
Bu da kolsuzdur. Keçeden yapılır. Bunu çobanlar, mekkâreciler gibi kışın açık havada iş görenler giyerler. Bir de üzeri tüylü Çerkeş yamçısı vardır.
9— KÜRK
Bildiğimiz kuzu derisinden yapılır. Mardin meşlahına benzer. Bu ya sade giyilir, yakutta üzerinden ince bir meşlahle giyilir.
10— LATA
Latayı medresede mollalar giyerler. Dar kolle, vücuda yapışmış bir paltodur. Fakat ayaklara değecek kadar uzundur. Bu daha medrese tahsili yapmakta olan, henüz icaze almamış mollalara mahsustur.
11— BUZİYE
Bu, beyaz patiskadan yapılmış ince ve beyaz bir meşlahtır. Yazın giyilir. îpekten yapılanları da vardır. Giyeni nuranî bir adam şekline sokar.
12— CEPKEN
Çepken kolsuz ve sakalıdır. Saltalarda ve göğüste sırma işlemeli süsler vardır. Bunu da ha ziyade konslos kavasları giyerlerdi. Vaktile Antepte bir Acem konsulosu ve bunun bir de kavası vardı. Bu kavas böyle giyerdi.
13— ZUBUN
Zubun birkaç kısımdır:
1— Önü açık zubun bu da iki kısımdır. Bi risi tamamen
A— Önü açık olandır. Bunun altındaki delme tamamengörünür. Bunun sol tarafında ve göğüs kısmında bir de koyun cebi vardır.
B— Her iki taraf, göğüsten ayağa kadar birbiri üzerine kapanacak şekilde olan. Buna (Kapaklı zubun) derler.
Bunun göğüs kısmı birbiri üzerine kapatılarak omuzdan düğümlenir. Alt kısmını da kuşak tutar.
Önü açık zubunların kurt ve köylülerde göksü tamamile açıktır. Göğüslerinin kılları görünür. Şehirlilerle şehre yakın köylülerde ise gökse (Delme) denen bir kolsuz ve kısa, mintan giyilir. Bu mintan, önden, yukarıdan aşağıya kadar düğmelidir. Düğmeler ya Avrupa işi bildiğimiz şeylerdir. Yahutta. bezden yapılmış üzeri iple işlenmiş yerli düğmelerdir. Delmeler de kıravat gibi görünen yerde ve göğüste olduğu için bilhassa zengin ve huvarda sınıflarında pek süslü ve göz alıcıdır. Hele sırmalıları ve ipek işlemelileri pek caziptir. Göğüste gövercin göksü bir manzara arzeder. Bunun sırmalı cinsine (Sırmalı yelek) te derler.
Önü açık zubunların yan taraflarında 15—20 santim uzaıduğunda iki yırtmaç vardır. Bazı yerlerde bu yertmaçın kuşaklara kadar uzanan entarileri vardır. Buna (Üçetek zubun) derler.
2— Önü kapalı zubunlar. Buna (Fistan) derler. Göğüs kısmı açıktır ve birbiri üzerine binerek kapaklı, zubutı gibi göğüsten düğmelenir. Aşağı kısmı tamamen kapalıdır. Yanlarında yırtmaçları yoktur. Bu daha ziyade gecelik zubun ola rak kullanılır. Bunu eşraf sınıfı gün düzlük olarakta giyerler.
Zubunlar iplik dokuma basınadan, ipeklilerden yapılır. Şam çitarisi denen ipeklileri ve daha başka türlü ipeklileri, eşrafa mahsus bir antari cinsidir. Ve hakikaten çok gözalıcıdır.
Önü kapalı zubunların, yirikleri omuzdan yapılanları da vardır. Giyilirken buna da baş kolay girer ve giyildikten sonra yandan düğmelenir.
Fotoğraf: Eski Kıyfetlerden Bir Tip
