AYINTAPLI KÜÇÜK HAFIZ MEHMET EFENDİ ZÜBTEDİL HAKAYİK (GERÇEKLERİN ÖZÜ) VE GAYRETİ TAKAYİK (İNCELİKLERİN SONU)

Kategori: Kültür
Konu: Gaziantep

Gaziantep’te bir çok ailelerin yakından uzaktan akrabası olan, Küçük Hafız Mehmet Efendidir. Gaziantep’in yetiştirdiği sayılı din ulamalarından birisidir. Gaziantep’te Budakların, Çekemoğullarının, Kepkeplerin, Yetkinlerin, Erdemlerin, Özgüllerin, Kayaalpların, Taşarların, Bulutların, Şentürklerin, Apardımanların, Küçükezberlerin, Ezberlerin içinde Küçük Hafız Mehmet efendinin torunları bulunmaktadır.

Birinci baskısı tükenen ve ikinci baskısı yapılmak üzere olan “Küçük Hâfız ve Mustafa Yavuz” kitabını hazırlarken bir çok Antepli ile konuştum. Akrabaları olduklarını biliyorlar, yalnız eserleri hakkında bilgi veremiyorlardı. Birçokları ise Hâfız Mustafa Efendi diyorlardı. Kitap piyasaya çıkıp, tesirini gösterince yakından uzaktan bîr çok Gaziantepli ilgilenmiye başladı. Bu ilgilenme boşuna değildi. Nasıl olsa barikai hakikat müsademeyi efkârdan doğacaktır. Hele haber Gazetesinde kitabın bir kısmı olan Mustafa Yavuz tefrika edilmesi bir çok haber okuyucularının merakla takip etmelerine ve yeuidcn telefonla gazeteye abone olmalarına sebep oldu. “Mustafa Yavuz” tefrikası bitince “Küçük Hâfız” tefrikasına başlanacaktır. Gerçekler yavaş yavaş gün ışığına çıkacaktır.

Küçük Hâfız Mehmet Efendinin matbu eseri olduğuna dair bir çok söylenti vardır. Aynı ahfattan olanlar her halde zayi etmişlerdir. Yahutta harplar darplar, acı tatlı günler bunların yok olmasına sebep olmuştur. Zaman bu ya birçoklarınızı unutturur. Gaziantep tarihinde 5 Hâfız vardır:

1- Abdülmecitzade Hafız Efendi

2- Hasırcızade Hafız Mehmet Ağa

3- Tuzcuzade Hafız Ahmet Efendi

4- Körükçü Hafız Mehmet Efendi

5- Küçük Hafız Ahmet Efendi

Kitap piyasaya çıkınca tesiri göstermiş olmalıdır bir çokları bana mektup yazmağa, telefon etmeğe, şifahen konuşmalarda bulundular bir tanesi (ismini açıklamamam için bana yemin içirdi) bende yeminimi tutarak ismini açıklamıyorum. Bana Küçük Hafız’ın kendisinde bir eseri oduğuna söyledi. Sanki dünyalar benim oldu. Dediği saatta evuine gittim. Kitabı teslim etti. Kitap eski yazıyla yazılmıştır.

Eski yazı bilen dostlara okuttum.

BULUNAN KİTAP:

Kitabın adı: Zübtedil Hakayik (Gerçeklerin özü)

Tercüme eden: Ayıntap’lı Küçük Hafız Mehmet Efendi (yer yer kitaba fikirlerini katıyor. İlgili açıklamalar yapıyor.

Kitabın yazarı: Aziz Bini Muhammet Nesefi hazretleri (Yani Muhammedin oğlu Aziz)

Kaç sayfa olduğu: 111 sayfa

Basıldığı yer: Mısırda Nil Matbaası

Basıldığı tarih: Şaban ayı Hicri 1291 (Milâdi 1872)

Tercümede verilen isim: Gayeti Takayik inceliklerin sonu)

Kitabın konusu: Tasavvufi

Kaç bölüm olduğu 103 bölümdür. Hangi dilden tercüme: Farsçadan

BÖLÜMLERDEN BAZI BAŞLIKLAR

1- Ruhun Terakkisi

2- Ehli batın

3- İradei cüzi

4- Alemi Ceberut

5- Haşri Ecdat

6- Beyanı Cezbe

7- İnsanların ahvallarmın ayrı ayrı oluşunun beyanı

8- Âlemi Ceberrut

9- Mehti Seviyat ve hakikat

10- Ruhun mertebeleri

TERCÜMEYİ ÖVENLER

Mısır Mevlihane Şıhı: Arif Billâ

Esabı İrfandan gülşeni Tekkesi Şıhı: Halil Efendi.

Ulemadan: Mithat Talip efendi

Antakyalı Müftüzade: Mehmet Necip efendi.

Şairlerden: İzzetli Ali Rıza bey

Mısır Beylerinden: Kasımpaşa

Mısır Beylerinden: Ali Celâl Paşa

Necip Efendinin Küçük Hâfız Mehmet efendi hakkında sözleri:

Güzüni ehli irfan Antebi

Küşad etti bu genceyi hoşçu babi (irfan sahibi Antepli bu hazine kapısını açtı)

Bu Kitaptan Güzel Parçalardan Bir Kaçını Alıyoruz:

Asrın serbülendi ve Seyyit Hâfız Mehmet efendi din ve millete hizmet niyetiyle farisi lisanından Türkçeye tercümesinde çok incelikler izhar ve açıklama yapmıştır. Allah dünya ve ahirete istediğini versin.

BAZI ŞİİRLER

Eğer dünyada tahsil etmedinse cevheri irfan

Cehaletle geçirdûn çün ömrünü beyhude

hayvan (Eğer ilim irfan öğrenmedinse

ömrünü hayvan gibi geçirmiş oldun)

Gel kitabı kâinatı okumağa şayi kıl

Mânayı Kuranı olmak istersen aşına

Kabenin ismini yadetmekle Hac olmaz kişi

Belki Zati Kâbeyi bulmakla Hac olur eda

Mürşidi kâmil bulup özünü insan edegör

Sureti Adem olup mânada hayvan yürüme

Mutu Kable ente mutu sırrına mazhar olan

Gördüler onlar haşri neşri nefeyi sur olmadan (ölmeden önce ölenler sîrru mazhar olan sür üfrülmeden haşri neşri gördüler,

Hastalığa hekim ermezse, derdine derman kılmazsa

Hidayet senden olmazsa biçare kullar neylesin

Himmeti gör çeşmi ibreti binle insana bak

Ra Hakta bezl-i mal ve can eden merdane bak

Nefsi Şumun arkasında ruzi şeb koşmakların

Canını canana kurban eyliyen sultana bak

Bir ağaçtır bu alem ıneyvası olmuş adem

Meyvadır maksut olan sanmaki ağaç olan

Her mürşide dil vermeki kim yolunu sarpa uğratır.

Mürşidi Kâmil olanın gittiği yol asan imiş.

Sanma zannedersen özünü alem askersin sen

Gafil olma göz aç âlemi ekbersin sen

(Senin hastalığın şendedir. Deva da sendedir sen kendini küçük bir cirim zannediyorsun âlemi ekber sende dürülmüştür.

Harabettim vücudum anda genci şahi kan buldum

(Vücudum harap ettim amma kıymetli hazineler buldum.)

Zahiri adem olup batını akrep asa

Halkı azarde eden nişi meniş eder mi

Kisveyi ademiyen giyse de kaven ve horan

Nasbi Kerem naiyle o da mükerremi olur

(İnsanları inciten ve sokan adem olur mu öküzle merkep adam elbisesini giyse adam olur mu? Cenabı Hakkın Kerem ve ayetine muadil mükerremi olur.)

Hasırcızade, Küçük Hafız Mehmet efendi hakkında şu tarihi yazmıştır:

Cenabı Hafız efendi Hoca,

Bu asriçinde ol idi âlem

O gül vücudu solunca anın

Eşkim döküldü misali şepnem

Ağlar felekler bugüne zare

Tutsa melekler acep mi matem

Hayali idi kıyami dünya

Memati kıldı cihanı sersem

Teessüf üzre yazıldı tarih

Ve mevtülalim kemevtilâlem

Fotoğraf: Gaziantep Savaşı Bayrak Şehitlerinden (Küçük Kâmil) Kitapçığını hazırlayan Araştırıcı Mehmet Solmaz

SOLMAZ, M. " AYINTAPLI KÜÇÜK HAFIZ MEHMET EFENDİ ZÜBTEDİL HAKAYİK (GERÇEKLERİN ÖZÜ) VE GAYRETİ TAKAYİK (İNCELİKLERİN SONU)". Gaziantep Kültür Dergisi. ( 1966)

Anahtar Kelimeler: irfanp, hizmet, pmemati, kainatı, istersen