Yılbaşı münasebetiyle Cumhuriyet Okulunun 90 ıncı yılına basmış olduğu ve bir broşürünü hazırlamakta olduğumu yazmıştım. Bu broşürde, okulun 1286 (1870) yılında Antep Kaymakamı Haci İsmail Efendi tarafından rüştiye olarak açılmıştır. Dört sınıf üzere kurulmuş olan bu rüştüye okulları maliyeden idare edilmekte idi. O zaman okul binası olmadığı için tedrisat iki sene doktor Abdulkadir Gökselin muayenehanesinin garp bitişiğindeki ve şimdi bir yığın enkaz halinde bulunan “Ebülhüda Medresesi”nde yapılmıştır.

Okul binası 1288 (1872) yılında ikmâl edildi. Okulun resmi küşadında hasırcı zade Hafız Muhammet Ağa’nın yazmış olduğu şu manzume okunmuştur.

Bu ebülhüda medresesinin müderrisi Doktor Mecit Barlas’ın babası Abdullah Necip efendiydi.

Baş muallim Aydınlı Hacı Mustafa Efendi, (Mebus Ferit Efendinin babası) muallim i sâni İzrap zade Abdullah Necip Efendi kaimmakam Haci İsmail Efendiyi daimi teşvikleri üzerine Hüseyin Paşa camiinin önündeki vakıf dükkanlarının üzerinde harap bir halde bulunan Hüseyin Paşa medresesinin bir parçasının yerine şimdiki Cumhuriyet okulunun bir kısmını yaptırmıştır. Sonra 1805 senesinde Antep kaim makamı olan Sabri bey, okulun cümle kapısının üzerindeki büyük odayı yap tırmıştır. Bu oda içerisinde kaimmakamın, öğretmenlerin ve bazı zatların fotoğrafları görülmektedir.

1311 senesinde gelen kaimmakam Rifat Bey de camiin avlusuna girilecek, büyük kapının şark kısmından itibaren, bu binâya ekleyerek, dershaneyi camiin yüz numaralarına kadar olan kısmı ilâve ettiği gibi, içini ve dışını baştanbaşa sabit boya ile boyatmıştır. ( Dışarısı sarı boya olduğu için o zaman bu okula halk arasında sarı mektep, baş muallimine de mektep büyükhocası derlerdi.)

Mualim-i sâni; Abdullah Necip Efendi, on sene maaşsız olarak devam etmiş sonra, İstanbul’a giderek, maaşını tahsis etmiştir.

Bu broşürde memleket ve okul hakkında bir çok malûmat vardır. Maarif nezâretinin ilk kurulduğu zamandan beri Maarif nazırlarının resimleriyle, Tercüme î hal’leri ve Antep kaimmakamlarının bir kısmının hizmetleriyle resimleri, ne zaman mutasarrıflık olduğu ve mutasarrıfların bazılarının resimleri, ne zaman vilayet olduğu ve valilerinin devam müddetleri ve resimleri, maarif müdür ve müfettişlerinin birçoğunun devamlariyle resimleri, memIeket ve Antep hakkında bir çok malûmat ile resimleri, okulun ilk açıldığı 1286 senesinden itibaren zamanımıza kadar olan 90 senelik öğretmenleri ile mezunlarının fotoğrafları ve bu okulda okumuş olan bütün talebenin isim ve künyeleri ile umumi imtihan cetvelleri ile altındaki meşruhatı mümeyyizlerinin isim ve imzaları ve daha birçok malûmatı taktim edecek olan broşür 600’er sahifelik üç cilt halinde olacaktır. Birinci cilti 1286 senesinden 1325 senesine kadar olan malûmatı ihtiva eder İkinci cildi 1325 senesinden 1343 (1927) senesine kadar olan malûmatı ihtiva eder. Üçüncü cildi de 1927’den 1960 senesine kadar olan malûmatı ihtiva etmektedir.

Doksan seneden beri bu okulda öğretmenlik eden zâtların isimleriyle beraber sayıları 180 ve mezunları 2.924’dür ve binlerce talebe de okumuş mezun olmadan terketmiş olup yine isimleriyle imtihan cetvelleri mevcuttur. Okulun zaman zaman geçirmiş olduğu istihaleyi tarihleriyle beraber takdim edecektir.

Kazaz zade: Abdurrahman İPEKÇİ

Cumhuriyet Okulu Emekli Öğretmenlerinden

1 Şubat 1960