Şer’i mahkeme sicillerindeki araştırmalarımız sırasında 18. asırda yetişen Osmanlı âlimlerinin en ünlülerindendir. Hal tercümesini yazanlar tarafından belirtilen Hoca Münip Efendi ile ilgili bir vesikaya rastladım 145. cildin 241. Sahifesinde kayıtlı bulunan bu belgeye göre Aydında oturan bilginimiz Gaziantep’teki evinin satış bedelini erkek ve kız torunlarına bağışlamaktadır. Belgenin bu günkü dile özeti şudur:
” Aşağıdaki işin yerinde yazılı kaydı için gönderilen talimat gereğince mahkeme kâtiplerinden Haşan Necip Efendi Güzelhisar şehrinde köprülü mahallesinde oturur eski Anadolu kadı askerlerinden Mehmet Münip Efendi hazretlerinin evine varıldı. Bu yazının altında adları bulunan kimselerin huzur ile toplanıldı. Mehmet Münip Efendi hazretlerinin torunu Hafız Mehmet Şakir Mulla hazır olduğu halde okunan talimatta "Memleketim olan Antep’in Tövbe mahallesinde Arıcı oğlu Memo Gök oğlu Memo Hafız Mahmud Efendi evleri ve genel yol ile çevrili alt ve üst katlı birçok oda bulunan evimi bin kuruşa Hafız Mehmet Şakir efendiye sattım. Yarısı elan beş yüz kuruşu kendisine bağışladım. Kalan satış bedeli beş yüz kuruştan iki yüz elli kuruşunu kız torunum Fadullah kızı Zelihaya, iki yüz elli kuruşunu da diğer kız torunum Mehmet Reşit Efendi kızı Emine (Şerife hanımlara bağışladım." Buna dair gerekli kanuni muâmele yapılmıştır.
Belge 25 Şaban 1233 tarihini taşımaktadır.
Şu vesika görünüşte basit bir ev bağışlamasından ibaret. Ancak Hoca Münip Efendi gibi yaşadığı devrin en büyük âlimlerinden biri hakkında bilgi vermesi bakımından ilgisiz kalamadım. Bugün biz alimimizin Tövbe mahallesinden olduğunu öğrenmiş oluyoruz. Bu mahalle bugün Düğmeci mahallesi İçinde bulunmaktadır. Bu belge ile evin yerini tespit etmekte belki mümkün olacaktır.
Gökoğlu soyadını taşıyan bir ailenin varlığını bundan birkaç yıl önce bir mahkeme münasebetiyle öğrenmiştim. Bu aile bulunursa evde bulunur.
Bundan başka Münip Hocanın Mehmet Şakir adında bir erkek torunu ile Zeliha ve Şerife Emine adlarında iki kız torunu olduğunu öğreniyoruz. Ancak bu torunların kız veya erkek çocuklarından geldiğini bilmediğimiz için adı geçenlerden Fadullah ve Mehmet Reşidin oğlumu? damadımı? olduğunu kestiremiyoruz. Şu var ki mirastaki hisselerden Hafız Mehmet efendinin erkek evladından geldiğini Zeliha ile Şerife Emine’nin de kız evladının, çocukları, Fadıl ve Mehmet Reşidin de damatları olduklarını anlamaktayız.
Gerçi yapılan muâmele hibe ise de Münip Efendi gibi âlim ve (Müteverrin) diye adlandırılan dindar bir adamın şeriat hükümlerine aykırı bir bağışta bulunması da düşünülemez.
Sayın Ömer Asım Aksoy halk evi konuşmalarında (99) Sayfa ve bundan naklen Hikmet Turhan Dağlı oğlu Gaziantep meşahirinde Sayfa (136) Hasırcı oğlunun:
İşte bayram zade Rıfat bendesi” "
Kim Münip Fadıla oldur Hafid"
"Hanedandır ehli irfandır o zat"
"Lutfa şayan olduğu gayet bedid"
Mısraına dayanarak Münibin, Bayram oğlu ailesine mensup olduğunu ileri sürmektedirler.
Bayram zade Mustafa Rıfat efendinin torunu olması Münip efendinin bu aileden olduğunun kesin bir delili olamaz.
Mustafa Rifat efendinin Münibin kız çocuğundan gelmesi de mümkündür.
Dergimizin Notu: Yapmakta olduğum ailelerin şecereleri arasında yukarda konusu geçen bayram Ailesine ait şecerede bizde, mevcuttur.
O şecereye göre de Mehmet Münip Efendi bu aileye akraba değildir. Hatta Dr. Talat, Ar. Abdullah ve Av. Necdet Bayram’ın mensup oldukları hakiki Bayram ailesine de mensup değillerdir. Şayet böyle bir şey varsa bizi ikaz etmelerini rica ederiz.
Dergi Sahibi
M. Oğuz GÖĞÜŞ
